Quang cảnh bên ngoài nhà tù của Hải quân Mỹ trên vịnh Guantanamo, Cuba. Ảnh: AFP/TTXVN |
Động thái ngày 23/2 này của Tổng thống Mỹ được xem là nỗ lực cuối cùng nhằm chấm dứt sự tồn tại của cơ sở giam giữ này. Phóng viên TTXVN tại Washington dẫn nguồn tin từ Nhà Trắng cho biết sau một thời gian dài tiến hành những đánh giá nghiêm túc cùng Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao và các cơ quan an ninh-tình báo Mỹ, Chính quyền Tổng thống Obama đã đi tới kế hoạch nói trên.
Theo giới chức Nhà Trắng, với kinh phí duy trì khoảng 450 triệu USD/năm, sự tồn tại của nhà tù Guantanamo là quá tốn kém vì chi phí để chuyển giao tất cả tù nhân và đóng cửa cơ sở này chỉ khoảng 290-475 triệu USD. Quan trọng hơn, ông Obama cho rằng nhà tù Guantanamo đi ngược lại các giá trị của Mỹ, làm xấu hình ảnh của Washington trong mắt bạn bè quốc tế và giảm uy tín của nước này trong cuộc chiến chống khủng bố.
Lúc cao điểm dưới thời chính quyền cựu Tổng thống George W. Bush, nhà tù Guantanamo từng giam giữ tới 800 tù nhân và đa phần không qua xét xử. Để đóng cửa nhà tù, Chính quyền Obama đề xuất 13 cơ sở trên lãnh thổ Mỹ để tiếp nhận các tù nhân tại Guantanamo, trong đó có các cơ sở tại Nam Carolina, Colorado, Kansas cùng 6 cơ sở giam giữ trong các căn cứ quân sự Mỹ hiện nay. Các quan chức cho biết trong số 91 tù nhân còn lại tại Guantanamo thì 34 tù nhân sẽ được chuyển tới các nước khác trong năm nay, đồng thời hy vọng 47 tù nhân khác sẽ được chuyển tới một nước thứ ba hoặc quốc gia bản địa.
Kể từ khi bước chân vào Nhà Trắng năm 2008, Tổng thống Obama đã đặt mục tiêu đóng cửa nhà tù Guantanamo và ông coi đây là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối nội trước khi rời nhiệm sở vào đầu năm tới. Tuy nhiên, các nghị sĩ Cộng hòa nắm quyền kiểm soát lưỡng viện Quốc hội Mỹ luôn phản đối chủ trương này với lý do việc đưa các phần tử khủng bố vào giam giữ bên trong lãnh thổ Mỹ là một mối đe dọa đối với an ninh quốc gia.
Phát biểu sau khi giới thiệu bản kế hoạch, Tổng thống Obama nói rằng ông mong muốn Quốc hội Mỹ sẽ tiến hành một “phiên điều trần công bằng” về đề xuất này. Bên cạnh đó, Nhà Trắng cũng đang tính tới việc thực hiện một bước đi hành pháp đơn phương nhằm đóng cửa cơ sở giam giữ nhiều tai tiếng này trong trường hợp kế hoạch bị các nhà lập pháp bác bỏ.
Thủ lĩnh phe đa số tại Thượng viện Mỹ Mitch McConnell tuyên bố “quốc hội sẽ xem xét đề xuất của Tổng thống Obama, song do kế hoạch bao gồm việc đưa các phần tử khủng bố nguy hiểm tới Mỹ, nên kế hoạch cần nhận được sự phê chuẩn của cả hai đảng trong quốc hội”. Trong khi đó, Chủ tịch Hạ viện, Hạ nghị sĩ Cộng hòa Paul Ryan, cho rằng ông Obama vẫn chưa thuyết phục được người dân Mỹ rằng việc giam giữ các tù nhân Guantanamo tại Mỹ là một kế hoạch khôn ngoan hay an toàn.