Thuế quan của Mỹ thúc đẩy Trung Quốc gia tăng thương mại với các nước Global South

Thuật ngữ “Nam Bán cầu” (Global South) bao gồm các quốc gia ở châu Phi, Mỹ Latinh và các nước đang phát triển ở châu Á. Thuật ngữ này không nhằm để chỉ các quốc gia nằm ở phía Nam đường xích đạo.

Theo hãng tin Bloomberg, trong thập kỷ qua, xuất khẩu hàng hóa của Trung Quốc sang các quốc gia này, chủ yếu ở Đông Nam Á, Mỹ Latinh và Trung Đông, đã tăng gấp đôi, trong khi mức tăng sang Mỹ chỉ là 28% và sang Tây Âu là 58%. Xu hướng này đã tiếp tục tăng tốc trong các năm nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump.

Các nhà nghiên cứu cho biết khi tăng trưởng kinh tế trong nước chậm lại, các công ty Trung Quốc đã tìm kiếm các thị trường mới ở nước ngoài, đồng thời mong muốn xây dựng các trung tâm sản xuất cho nhiều loại hàng hóa, từ xe điện đến thiết bị điện tử. Những diễn biến này cũng đang diễn ra khi mà Tổng thống Trump phát động một cuộc chiến thuế quan, trong đó Trung Quốc được xác định là tâm điểm.

Các nhà kinh tế của S&P Global nhận định trong báo cáo: “Sự bất ổn cao do thuế quan của Mỹ và tình trạng suy giảm của Trung Quốc sẽ tiếp tục thúc đẩy các doanh nghiệp nước này hướng về ‘Nam Bán cầu’. Kết quả có thể là một trật tự thương mại toàn cầu mới, trong đó thương mại Nam – Nam trở thành trọng tâm mới và các tập đoàn đa quốc gia Trung Quốc nổi lên như những nhân tố chủ chốt”.

Dữ liệu kinh tế công bố tuần trước đã chỉ ra những tác động tiêu cực từ thuế quan của Mỹ đối với kinh tế Trung Quốc: hoạt động sản xuất công nghiệp tăng chậm nhất kể từ tháng 11/2024, đầu tư vào bất động sản và hạ tầng đều sụt giảm. Theo số liệu công bố ngày 7/8, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ trong tháng 7 giảm tháng thứ tư liên tiếp, trong khi lượng hàng xuất sang châu Phi và Đông Nam Á lại tăng lên, giúp bù đắp phần nào sự suy giảm đó.

Trong những tháng gần đây, Trung Quốc cũng ngày càng nỗ lực củng cố quan hệ với các quốc gia đang phát triển bằng cách gỡ bỏ rào cản thương mại và ký các hiệp định mới. Tháng 6 vừa qua, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố sẽ xóa bỏ toàn bộ thuế nhập khẩu đối với hàng hóa hầu hết các nước châu Phi. Bên cạnh đó, nhà lãnh đạo Trung Quốc đã tham dự nhiều hội nghị thượng đỉnh và gặp gỡ các lãnh đạo Mỹ Latinh, Đông Nam Á.

Theo S&P Global, thương mại của Trung Quốc với 20 đối tác lớn nhất tại “Nam Bán cầu” hiện chiếm trung bình 20% GDP của các quốc gia này. Hơn một nửa thặng dư thương mại của Trung Quốc cũng đến từ “Nam Bán cầu”, so với 36% từ Mỹ và 23% từ Tây Âu.

Tuy nhiên, S&P Global lưu ý rằng hàng hóa Trung Quốc cũng đang chịu những sức ép nhất định khi mà công nhân và hiệp hội ngành nghề của nhiều nước đã lên tiếng phản đối, chống lại hàng nhập khẩu giá rẻ đang làm tổn hại ngành trong nước.

“Bất chấp những rủi ro này, sự bất ổn cao dưới tác động của thuế quan Mỹ cùng với tình trạng kinh tế suy giảm của Trung Quốc sẽ tiếp tục thúc đẩy các doanh nghiệp nước này hướng đến Nam Bán cầu”, các nhà kinh tế viết trong báo cáo nhận định.