Ông Mark Carney - Thủ tướng tương lai Canada, phát biểu trong chiến dịch vận động tranh cử ở thành phố Edmonton. Ảnh: Reuters/TTXVN
Trong bài phát biểu đầu tiên sau chiến thắng, ông nhấn mạnh cam kết bảo vệ chủ quyền Canada trước những thách thức từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Phát biểu tại Ottawa, ông Carney tuyên bố Canada sẽ không bao giờ trở thành một phần của Mỹ dưới bất kỳ hình thức nào. Ông nhấn mạnh rằng đất nước cần sẵn sàng trước những thách thức mới, đồng thời cảnh báo về tham vọng của Washington đối với tài nguyên, đất đai và lối sống của người dân Canada.
Các thành viên đảng Tự do đã bầu chọn ông Carney với chiến thắng áp đảo ngay từ vòng bỏ phiếu đầu tiên. Ông dự kiến sẽ chính thức nhậm chức thủ tướng thứ 24 của Canada sau lễ tuyên thệ trong những ngày tới.
Bối cảnh chính trị tại Canada đang thay đổi nhanh chóng sau sự trở lại của Tổng thống Donald Trump. Đảng Tự do, sau nhiều năm suy giảm ảnh hưởng, đang lấy lại vị thế. Một trong những quyết định quan trọng đầu tiên của ông Carney sẽ là xem xét khả năng tổ chức bầu cử sớm giữa lúc căng thẳng thương mại với Mỹ gia tăng.
Ông Carney chỉ trích chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ, gọi đây là một cuộc khủng hoảng kinh tế và chủ quyền. Ông cam kết sẽ có biện pháp đáp trả nếu Washington tiếp tục áp đặt thuế đối với Canada, đồng thời cảnh báo rằng mọi phương án đều đang được xem xét, bao gồm việc hạn chế nguồn cung năng lượng sang Mỹ.
Trước đó, trong bài phát biểu, Thủ tướng Justin Trudeau nhấn mạnh Canada đang đứng trước thời khắc mang tính quyết định. Ông khẳng định rằng dân chủ, tự do và thậm chí cả sự tồn tại của Canada không phải điều hiển nhiên, mà cần được bảo vệ. Trước đó, vào hồi tháng 1, ông Trudeau đã tuyên bố từ chức sau khi uy tín suy giảm và nội bộ đảng Tự do yêu cầu thay đổi lãnh đạo.
Trong cuộc đua lãnh đạo đảng Tự do, ông Carney đã đánh bại cựu Phó Thủ tướng Chrystia Freeland.
Theo các cuộc thăm dò dư luận, ông Trump hiện là mối lo ngại lớn nhất đối với người dân Canada, tiếp theo là các vấn đề về việc làm, lạm phát và kinh tế. Khoảng 90% dân số Canada sống trong phạm vi 150 dặm tính từ biên giới Mỹ và ngày càng có nhiều ý kiến chỉ trích các tuyên bố của ông Trump về khả năng sáp nhập Canada.
Ông Carney - cựu Thống đốc Ngân hàng Canada và Ngân hàng Anh - là một nhân vật có ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực tài chính toàn cầu. Ông từng giúp Canada vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 và đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định nền kinh tế Anh sau sự kiện Brexit. Với kinh nghiệm quản lý kinh tế trong các giai đoạn khủng hoảng, ông Carney được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ.
Trong quá khứ, ông Carney từng nhiều lần đối đầu với ông Trump về các vấn đề kinh tế và thương mại. Năm 2018, khi còn giữ chức Thống đốc Ngân hàng Anh, ông đã chỉ trích chính sách thuế quan của Mỹ và cho rằng nó có thể gây tổn hại đến nền kinh tế toàn cầu. Năm 2020, tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới Davos, ông công khai ủng hộ chính sách khí hậu cùng nhà hoạt động Greta Thunberg, trái ngược với quan điểm của ông Trump.
Cuộc chiến thương mại với Mỹ hiện là thách thức lớn đối với Canada, với nguy cơ ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng kinh tế và đẩy đất nước vào suy thoái. Ngoài ra, ông Carney cũng phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nhà ở kéo dài và áp lực từ lạm phát lên ngân sách hộ gia đình.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Carney tự giới thiệu mình là một nhà đàm phán cứng rắn, người có thể ngăn chặn tham vọng của ông Trump đối với Canada và Greenland. Ông cam kết bảo vệ ngôn ngữ, văn hóa và tài nguyên quốc gia trước các áp lực từ Mỹ.
Sự trỗi dậy của đảng Tự do dưới sự lãnh đạo của ông Carney diễn ra trong bối cảnh tỷ lệ ủng hộ đảng Bảo thủ đang sụt giảm. Trước đây, đảng này dẫn trước đảng Tự do tới 25 điểm phần trăm, nhưng theo tổng hợp thăm dò mới nhất, khoảng cách hiện chỉ còn 6 điểm.
Lãnh đạo đảng Bảo thủ Pierre Poilievre buộc phải làm rõ lập trường của mình khi đảng Tự do liên tục so sánh chính sách của ông với phong trào MAGA do ông Trump dẫn dắt.
Trong khi đó, đảng Tự do đang phục hồi mạnh mẽ sau nhiều năm mất niềm tin chính trị dưới thời Thủ tướng Trudeau. Khoảng 400.000 người đã đăng ký trở thành đảng viên trong thời gian gần đây, đánh dấu một trong những chiến dịch gây quỹ thành công nhất của đảng.
Một số bộ trưởng và nghị sĩ từng có kế hoạch không tái tranh cử hiện đang cân nhắc lại quyết định, khi nhận thấy cơ hội giành chiến thắng của đảng Tự do đang gia tăng.
Quốc hội Canada dự kiến nhóm họp trở lại vào ngày 24/3. Tuy nhiên, với những diễn biến hiện nay, khả năng tổ chức một cuộc bầu cử sớm đang được xem xét, trong bối cảnh đảng Tự do tìm cách tận dụng đà phục hồi trong các cuộc thăm dò dư luận.