Nắng nóng bao trùm, mưa lũ tàn phá
Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ (NWS) dự báo đợt nắng nóng xảy ra tại khu vực trải dài từ bang California đến bang Texas sẽ lên đến đỉnh điểm vào cuối tuần này và có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Tại bang California, khu vực Thung lũng Chết - một trong những nơi nóng nhất trên Trái Đất, có thể chứng kiến mức nhiệt cao kỷ lục mới trong ngày 16/7, lên đến 54 độ C. Trong khi đó, thành phố Phoenix - thủ phủ của bang Arizona, đã ghi nhận 16 ngày liên tiếp nhiệt độ trên 43 độ C. Nhà chức trách Mỹ đã ban bố cảnh báo về nắng nóng, đồng thời khuyến cáo người dân hạn chế các hoạt động ngoài trời vào ban ngày để tránh sốc nhiệt và mất nước.
Do nắng nóng khắc nghiệt, khu vực phía Nam bang California đã bùng phát nhiều đám cháy rừng, trong đó đám cháy rừng ở hạt Riverside đến nay đã thiêu rụi hơn 3.000 ha và buộc nhà chức trách phải ban bố lệnh sơ tán. Canada, quốc gia láng giềng phía Bắc của Mỹ, cũng đang phải ứng phó với các đám cháy rừng nghiêm trọng thiêu rụi 10 triệu ha kể từ đầu năm đến nay. Các chuyên gia dự báo cháy rừng sẽ tiếp tục hoành hành và gây thiệt hại trong mùa Hè này.
Người dân uống nước giải nhiệt khi nắng nóng bao trùm Rome, Italy, ngày 18/7/2023. Ảnh: THX/TTXVN
Tại châu Âu, người dân Italy đang phải đối mặt với cuối tuần nắng nóng kỷ lục. Bộ Y tế nước này đã ban bố cảnh báo đỏ về nhiệt độ đối với 16 thành phố, trong đó có Rome, Bologna và Florence. Cơ quan Thời tiết Italy cảnh báo nước này chuẩn bị đối mặt với "đợt nắng nóng gay gắt nhất của mùa Hè và cũng là một trong những đợt nắng nóng gay gắt nhất từ trước đến nay". Theo đó, nhiệt độ dự báo có thể tăng lên 43 độ C và phá vỡ kỷ lục 40,5 độ C được thiết lập vào tháng 8/2007. Các đảo Sicily và Sardinia có thể chứng kiến nhiệt độ lên đến 48 độ C, mức nhiệt cao nhất từng được ghi nhận ở châu Âu. Ở Pháp, tình trạng nắng nóng và khô hạn đang đe dọa ngành nông nghiệp. Theo Cơ quan Thời tiết Quốc gia Pháp, tháng 6 vừa qua là tháng nóng kỷ lục thứ hai ở nước này. Nhà chức trách đã ban bố cảnh báo nắng nóng tại một số khu vực kể từ ngày 18/7.
Tại châu Á, hôm 17/7, một trạm thời tiết ở đông bắc Trung Quốc ghi nhận nhiệt độ cao kỷ lục 52,2 độ C, trong khi Nhật Bản ghi nhận nhiệt độ tăng lên đến 39,7 độ C. Ít nhất 5 trạm đo khí tượng ở Trung Quốc đã vượt quá mức 50 độ C vào cùng ngày - một trong những mức nhiệt cao nhất trong lịch sử. Điều này xảy ra sau khi thủ đô Bắc Kinh trải qua một mùa hè nóng kỷ lục, với nhiệt độ vào đầu tháng 7 tăng vọt lên 40 độ. Giới chức địa phương phải đưa ra cảnh báo đỏ về nhiệt độ trong hai tuần liên tiếp khi khủng hoảng khí hậu toàn cầu gia tăng. Tại Iraq, nhiệt độ ở thủ đô Baghdad lên tới gần 50 độ C và hạn hán khiến mực nước sông Tigris đang dần trở nên cạn kiệt.
Trong khi đó, ở miền Bắc Ấn Độ, sau những ngày nóng như thiêu đốt là những trận mưa xối xả gây lũ lụt và sạt lở đất khiến ít nhất 90 người thiệt mạng. Lũ lụt lớn và sạt lở đất thường xảy ra trong các đợt gió mùa ở Ấn Độ, nhưng các chuyên gia cho rằng biến đổi khí hậu đang làm tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng của thiên tai. Tại Hàn Quốc, mưa lớn nhiều ngày qua gây lở đất đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 37 người và 9 người mất tích. Tương tự như vậy, lượng mưa kỷ lục cũng được ghi nhận tại khu vực Tây Nam Nhật Bản dẫn đến ngập lụt kinh hoàng khiến ít nhất 6 người thiệt mạng và nhiều người khác vẫn mất tích.
Theo các chuyên gia, đó là một mô hình thời tiết được quan sát thấy khắp khu vực của châu Á, từ các vùng của Philippines và Campuchia ở phía nam, nơi lũ lụt lan rộng làm gián đoạn giao thông ở các thành phố lớn cho đến các vùng của Ấn Độ xa hơn về phía bắc, nơi lượng mưa lớn kỷ lục làm tê liệt hoạt động tại một số bang và cướp đi sinh mạng của hàng chục người.
Thời tiết cực đoan vẫn tiếp diễn
Các nhà khoa học đã cảnh báo tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan sẽ tiếp tục gia tăng khi cuộc khủng hoảng khí hậu do con người gây ra ngày càng rõ rệt.
Trong bản báo cáo khí hậu hàng năm, Tổ chức Khí tượng Thế giới cho biết thế giới đang trên đà vi phạm ngưỡng khí hậu quan trọng trong 5 năm tới khi nhiệt độ toàn cầu tiếp tục tăng cao hơn mức thời kỳ tiền công nghiệp.
Theo giới khoa học, yếu tố góp phần vào nhiệt độ cao hơn của năm nay có thể là hiện tượng thời tiết El Nino. Hiện tượng El Nino, xảy ra 2-7 năm/lần, khiến nhiệt độ bề mặt đại dương ấm hơn mức trung bình ở trung tâm và phía Đông Thái Bình Dương gần Xích đạo. El Nino thường kéo dài từ 9 - 12 tháng. Trong năm nay, nhiệt độ các đại dương ở mức "cao đặc biệt".
Nhân viên cứu hộ sơ tán người dân khỏi các khu vực ngập lụt ở Trùng Khánh, Trung Quốc, ngày 4/7/2023. Ảnh: THX/TTXVN
Theo cơ quan khí quyển và đại dương quốc gia Mỹ (NOAA), nhiệt độ mặt nước ngoài khơi bờ biển phía Nam bang Florida đã vượt qua 32 độ C. Trong khi đó, theo WMO, tại Địa Trung Hải nhiệt độ bề mặt sẽ cao đặc biệt trong những tuần tới, một số nơi sẽ vượt mức 30 độC. Nhiệt độ đại dương ấm lên có thể gây hậu quả tàn khốc đối với đời sống thủy sinh và ảnh hưởng tiêu cực tới ngành đánh bắt cá.
Trong khi đó, tại Nam Cực, băng ở biển vào tháng 6 vừa qua giảm xuống mức thấp nhất ghi nhận trong tháng 6 hằng năm từ trước đến nay.
Chuyên gia cấp cao của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) John Nairn cảnh báo thế giới cần sẵn sàng đối mặt với đợt sóng nhiệt dữ dội hơn nữa. Ông dự báo tuy hàng loạt nước đã ghi nhận nhiệt độ kỷ lục trong những ngày này, song khả năng cao các kỷ lục này sẽ bị phá vỡ lần nữa trong thời gian tới. Trong khi đó, Tổng Thư ký WMO Petteri Taalas nhấn mạnh: "Thời tiết cực đoan đang tác động mạnh đến sức khỏe con người, hệ sinh thái, nền kinh tế, nông nghiệp, năng lượng và nguồn cung cấp nước". Điều này càng khẳng định tính cấp thiết của việc nhanh chóng cắt giảm lượng khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính.
Thế giới đã ấm lên trung bình gần 1,2 độ C kể từ giữa những năm 1800, gây ra các đợt nóng gay gắt hơn, hạn hán nghiêm trọng hơn và các cơn bão mạnh hơn do nước biển dâng. WMO cho rằng đợt nắng nóng hiện nay "cho thấy rõ tính cấp bách ngày càng tăng của việc giảm khí thải nhà kính càng nhanh và càng sâu càng tốt".
Các nhà khoa học cho rằng hiện tượng nóng lên toàn cầu, chủ yếu do việc phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, là nguyên nhân khiến các đợt nắng nóng khắc nghiệt xảy ra với tần suất thường xuyên hơn và cường độ mạnh hơn.