Ảnh chụp từ trên không tảng băng trôi A23a ở Nam Đại Tây Dương gần Nam Georgia và Quần đảo Nam Sandwich vào ngày 24/11/2024. Ảnh: MOD/Getty Images
Theo kênh CNN ngày 4/9, trước đây, tảng băng A23a nặng gần 1.000 tỷ tấn và có diện tích 3.672 km2. Các nhà khoa học đã theo dõi sát sao tảng băng này kể từ khi nó tách khỏi thềm băng Filchner-Ronne ở Nam Cực vào năm 1986.
A23a nhiều lần giữ danh hiệu “tảng băng trôi lớn nhất hiện tại” kể từ thập niên 1980. Đôi khi danh hiệu này bị vượt qua bởi những tảng lớn hơn nhưng tồn tại ngắn hơn, gồm tảng băng A68 vào năm 2017 và A76 vào năm 2021.
Ông Andrew Meijers, nhà hải dương học tại BAS, nói: “Tảng băng này đang vỡ nhanh chóng và tách ra những mảnh rất lớn mà bản thân cũng được Trung tâm Băng quốc gia Mỹ phân loại là tảng băng lớn”. Theo ông Meijers, tảng băng khổng lồ A23a đã thu nhỏ còn khoảng 1.700 km2.
A23a từng mắc kẹt dưới đáy biển Weddell ở Nam Cực hơn 30 năm, có lẽ cho đến khi nó thu nhỏ lại và để mất điểm bám dưới đáy.
Đến năm 2020, dòng hải lưu cuốn tảng băng này đi rồi nó lại mắc kẹt trong một cột Taylor (xoáy nước do dòng hải lưu va vào núi ngầm) cho đến khi di chuyển trở lại vào tháng 12/2024. Vào tháng 3 năm nay, A23a mắc cạn ở thềm lục địa rồi lại nổi tự do vào tháng 5.
Ông Meijers giải thích về hoàn cảnh dẫn đến việc tảng băng này vỡ vụn: “Tảng băng đã đi theo dòng chảy mạnh gọi là Dòng chảy vòng Nam Cực phía Nam (SACCF) ngược chiều kim đồng hồ quanh Nam Georgia kể từ khi nổi tự do vào tháng 5, sau vài tháng mắc cạn ở thềm lục địa hồi tháng 3. Dòng chảy này nhiều khả năng cuối cùng sẽ cuốn tảng băng và các mảnh vỡ ra phía Đông Bắc, vẫn trong khu vực được gọi là hành lang băng trôi”.
Ông nói A23a đang theo số phận tương tự như các tảng băng khổng lồ khác, chẳng hạn A68 năm 2021 và A76 năm 2023, vốn cũng tan rã quanh Nam Georgia (một lãnh thổ hải ngoại của Anh ở Nam Đại Tây Dương), dù A23a tồn tại nguyên khối lâu hơn cả hai tảng đó.
Tình trạng tan rã này đồng nghĩa danh hiệu tảng băng lớn nhất thế giới hiện thuộc về D15a, rộng khoảng 3.000 km2. Theo ông Meijers, D15a khá ổn định ở bờ biển Nam Cực gần trạm Davis của Australia.
Hiện A23a vẫn giữ danh hiệu tảng băng lớn thứ hai thế giới, nhưng ông Meijers cho biết điều này có thể sẽ nhanh chóng thay đổi khi nó tiếp tục vỡ vụn trong vài tuần tới. Nước ấm hơn và mùa xuân Nam bán cầu bắt đầu đồng nghĩa tảng băng có thể vỡ thành những tảng quá nhỏ và không cần tiếp tục theo dõi.
Ông Meijers nói hiện tượng tách băng là quá trình tự nhiên và chưa có đủ số lượng tảng băng khổng lồ để các nhà khoa học xác định tình trạng này có đang gia tăng khi thế giới nóng lên hay không. Tuy nhiên, điều rõ ràng là các thềm băng đã mất hàng nghìn tỷ tấn băng do xu hướng gia tăng hình thành tảng băng và tan chảy trong nhiều thập kỷ qua, phần lớn là do nước biển ấm hơn và thay đổi trong dòng hải lưu.
Biến đổi khí hậu do con người gây ra đang đẩy nhanh những thay đổi đáng lo ngại ở Nam Cực, có thể dẫn đến mực nước biển dâng thảm khốc.
Các nhà khoa học trên tàu nghiên cứu vùng cực của BAS mang tên RRS Sir David Attenborough đã đến A23a khi nó mắc cạn ở thềm lục địa Nam Georgia. Các mẫu thu thập đã được gửi về Anh để phân tích.
Người phát ngôn của BAS nói: “Việc mắc cạn và giải phóng một lượng lớn nước ngọt lạnh nhiều khả năng đã gây tác động lớn đến sinh vật đáy biển và vùng nước xung quanh. Điều quan trọng là phải hiểu những tác động này vì các tảng băng lớn có thể trở thành đặc điểm thường gặp hơn ở Nam Georgia do tình trạng nóng lên toàn cầu”.