Sau một năm xung đột, người dân Gaza đối mặt với việc xử lý hàng tấn vật liệu đổ nát

Cậu bé 11 tuổi Mohammed cần mẫn thu gom mảnh vỡ từ mái của ngôi nhà 2 tầng của gia đình mình ở Khan Younis (Gaza) vào một chiếc xô rồi giã nhỏ chúng. Cha Mohammed là Jihad Shamali sẽ dùng những mảnh vụn này làm bia mộ cho các nạn nhân xung đột tại Gaza hiện nay.

Jihad Shamali (42 tuổi) chia sẻ: “Chúng tôi lấy những mảnh vỡ này không phải để xây nhà mà làm bia mộ và mộ, từ đau khổ này đến đau khổ khác”. Vào tháng 3, chính Shamali đã phải xây mộ cho một trong những người con của mình.

Việc tận dụng này chỉ là một phần nhỏ trong những nỗ lực mới nhen nhóm, để giải quyết đống đổ nát khổng lồ do chiến dịch quân sự của Israel để lại. Liên hợp quốc (LHQ) ước tính hiện có hơn 42 triệu tấn gạch đá vụn tại Gaza. Theo LHQ, con số này gấp 14 lần tổng lượng đống đổ nát tích tụ ở Gaza từ năm 2008 cho đến khi xung đột nổ ra một năm trước và gấp hơn 5 lần lượng còn lại sau Trận chiến Mosul diễn ra từ năm 2016 đến 2017 ở Iraq. Nếu tập trung hết tại một địa điểm, nó sẽ lấp đầy 11 Kim tự tháp Giza - kim tự tháp lớn nhất Ai Cập. Và các đống đổ nát tại Gaza đang tăng lên từng ngày.

LHQ đang hỗ trợ Gaza xử lý đống đổ nát. Một nhóm công tác xử lý mảnh vỡ do LHQ đứng đầu, đang lên kế hoạch cho dự án thí điểm tại Khan Younis và thành phố Deir El-Balah để dọn dẹp các mảnh vỡ ven đường vào tháng 10.

Ông Alessandro Mrakic tại Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP), đồng chủ trì nhóm công tác, nói: "Thách thức rất lớn. Đây sẽ là một hoạt động quy mô, nhưng đồng thời, điều quan trọng là chúng ta phải bắt đầu ngay bây giờ".

Dưới đây là video phản ánh một phần hiện trạng đống đổ nát hiện nay ở Gaza (nguồn: Reuters):

Quân đội Israel cáo buộc các thành viên Hamas vẫn trà trộn giữa người dân thường. Do đó, Israel sẽ tấn công thành viên Hamas bất cứ nơi nào họ xuất hiện, đồng thời cố gắng tránh gây hại cho người dân thường. Khi được hỏi về những đống đổ nát, cơ quan thuộc Bộ Quốc phòng Israel phụ trách điều phối các vấn đề dân sự ở các vùng lãnh thổ của Palestine (COGAT) cho biết họ nhắm đến mục tiêu cải thiện việc xử lý chất thải và sẽ phối hợp với LHQ để mở rộng những nỗ lực đó.

Về phần mình, ông Mrakic cho biết các cuộc thảo luận chi tiết về kế hoạch trong tương lai vẫn chưa diễn ra.

Theo dữ liệu vệ tinh của LHQ, 2/3 các công trình trước xung đột của Gaza, hơn 163.000 tòa nhà, đã bị hư hại hoặc san phẳng. Khoảng một phần ba là các tòa nhà cao tầng.

Sau cuộc chiến kéo dài bảy tuần ở Gaza năm 2014, UNDP và các đối tác đã dọn sạch 3 triệu tấn mảnh vỡ, tương đương 7% tổng số hiện nay. Ông Mrakic trích dẫn một ước tính sơ bộ chưa công bố rằng sẽ tốn 280 triệu USD để dọn sạch 10 triệu tấn mảnh vụn. Theo ước tính của LHQ từ tháng 4, phải mất 14 năm để dọn sạch đống đổ nát ở Gaza.

Ngoài ra, ông Mrakic cho biết, lẫn trong đống đổ nát còn có nhiều quả bom chưa nổ và các thi thể chưa được tìm thấy. Theo cơ quan y tế Palestine, con số này là 10.000 người.

Đáng chú ý, các quan chức LHQ quan ngại một số mảnh vỡ có nguy cơ gây thương tích lớn.

Theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), ước tính có khoảng 2,3 triệu vật liệu đổ nát có thể bị ô nhiễm. Sợi amiăng từ các công trình đổ vỡ có thể gây ung thư thanh quản, buồng trứng và phổi khi hít phải.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã ghi nhận gần một triệu trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính ở Gaza trong năm qua, mà không nói rõ có bao nhiêu trường hợp liên quan đến bụi. Người phát ngôn của WHO Bisma Akbar đánh giá bụi là mối quan ngại đáng kể và có thể làm ô nhiễm nước và đất, dẫn đến bệnh phổi. Các bác sĩ còn lo ngại về nguy cơ gia tăng các ca ung thư và dị tật bẩm sinh do rò rỉ kim loại trong những thập niên tới tại Gaza.

Đống đổ nát của Gaza trước đây đã được sử dụng để giúp xây dựng cảng biển. LHQ hy vọng có thể tái chế một phần các đống đổ nát để dành cho mạng lưới đường bộ và củng cố bờ biển. Tuy nhiên, ông Mrakic cũng chia sẻ rằng, gia tăng tái chế đồng nghĩa với việc cần nhiều vốn hơn để tài trợ cho các thiết bị như máy nghiền công nghiệp.

UNEP cũng cho biết họ cần sự cho phép của chủ sở hữu để dọn dẹp đống đổ nát, tuy nhiên một số hồ sơ về tài sản đã bị mất trong chiến tranh và tình trạng hư hỏng do không kích đã xóa đi ranh rới giữa các công trình.

Lái xe taxi Yusri Abu Shabab khi xử lý gạch đá vụn khỏi ngôi nhà của ông ở Khan Younis để dựng một cái lều, chia sẻ: “Ai sẽ đến đây và dọn dẹp đống đổ nát cho chúng tôi? Không ai cả. Do đó, chúng tôi phải tự bắt tay vào làm”.