Nóng trong tuần: Kết quả điện đàm thượng đỉnh Mỹ-Trung; Israel tấn công thành trì chính của Hamas

Hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc điện đàm

Ngày 19/9, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo rằng ông và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đồng thuận phê duyệt một thỏa thuận liên quan đến nền tảng chia sẻ video TikTok, trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang gia tăng.

“Ông ấy đã phê duyệt thỏa thuận liên quan đến TikTok”, Tổng thống Trump phát biểu, ám chỉ hai nhà lãnh đạo đã ký kết một thỏa thuận sơ bộ. Tuy nhiên, ông không tiết lộ thêm chi tiết về nội dung thỏa thuận hoặc thời điểm cụ thể của việc ký kết.

Thông báo được đưa ra ngay sau cuộc điện đàm giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình - cuộc trao đổi trực tiếp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo kể từ tháng 6. Cuộc điện đàm được đánh giá là diễn biến đáng chú ý, trong bối cảnh Washington và Bắc Kinh vẫn đang bất đồng về các vấn đề thương mại và tương lai hoạt động của TikTok tại Mỹ.

Trước đó, ông Trump từng cho biết Mỹ và Trung Quốc đã đạt được một thỏa thuận theo hướng chuyển quyền kiểm soát TikTok cho một bên có trụ sở tại Mỹ. Tuy nhiên, các chi tiết cụ thể của thỏa thuận vẫn đang được đàm phán. Nhiều nhà đầu tư, bao gồm tập đoàn phần mềm Mỹ Oracle, được cho là đang thương thảo để nắm cổ phần lớn trong các hoạt động của TikTok tại Mỹ. Mục tiêu là giảm thiểu mức độ kiểm soát của các bên Trung Quốc nhằm tuân thủ đạo luật do Quốc hội Mỹ thông qua vào năm 2024 về an ninh công nghệ và dữ liệu.

Trong cuộc điện đàm, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ song phương giữa Mỹ và Trung Quốc. Theo truyền thông Trung Quốc, ông Tập khẳng định hai quốc gia từng là đồng minh trong Chiến tranh Thế giới thứ hai và rằng quan hệ Mỹ - Trung là “mối quan hệ song phương quan trọng nhất trên thế giới”.

Liên quan đến vấn đề TikTok, phía Trung Quốc tái khẳng định lập trường ủng hộ các cuộc đàm phán dựa trên quy tắc thị trường. “Chính phủ Trung Quốc tôn trọng các quyết định kinh doanh độc lập, hoan nghênh các cuộc thương thảo thương mại phù hợp với luật pháp và cân bằng lợi ích”, truyền thông Trung Quốc dẫn tuyên bố. Bắc Kinh cũng kêu gọi Washington đảm bảo một môi trường đầu tư minh bạch, công bằng và không phân biệt đối xử đối với các công ty Trung Quốc hoạt động tại Mỹ.

Trung Quốc mô tả cuộc điện đàm giữa hai nguyên thủ là “thực tế, tích cực và mang tính xây dựng”.

Cũng trong ngày 19/9, Tổng thống Trump cho biết ông sẽ gặp Chủ tịch Tập tại Hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), dự kiến diễn ra tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10. Ngoài ra, ông cũng thông báo khả năng thăm Trung Quốc vào đầu năm sau. Phía Trung Quốc hiện chưa xác nhận các thông tin này.

Thành phố Gaza ‘oằn mình’ dưới chiến dịch mở rộng của Israel

Ngày 19/9, quân đội Israel tuyên bố sử dụng "lực lượng chưa từng có" trong chiến dịch tấn công trên bộ nhằm chiếm giữ Thành phố Gaza - trung tâm đô thị lớn nhất tại vùng lãnh thổ Palestine. Israel đồng thời kêu gọi người dân di tản về phía Nam, trong bối cảnh giao tranh ngày càng ác liệt.

Thành phố Gaza liên tục hứng chịu không kích và hỏa lực xe tăng, trong khi quân đội Israel tiến sâu hơn vào khu vực. Cuộc tấn công diễn ra chỉ một tuần trước khi một số quốc gia phương Tây, bao gồm Anh và Pháp, dự kiến đưa vấn đề công nhận Nhà nước Palestine ra thảo luận tại Hội nghị thượng đỉnh Liên hợp quốc (LHQ).

Từ ngày 16/9, Israel đã phát động chiến dịch trên bộ nhằm vào thành phố này và liên tục yêu cầu người dân sơ tán. Tuy nhiên, nhiều người dân Palestine cho rằng hành trình di tản quá tốn kém và không rõ điểm đến. Theo LHQ, đến cuối tháng 8, khoảng một triệu người vẫn sinh sống tại Thành phố Gaza và vùng lân cận. Quân đội Israel cho biết đã có khoảng 480.000 người rời khỏi khu vực kể từ thời điểm đó.

Israel đã hướng dẫn người dân di chuyển tới khu vực Al-Mawasi ven biển, được gọi là "vùng an toàn" và cam kết cung cấp viện trợ nhân đạo. Tuy nhiên, nơi này trước đó cũng đã bị tấn công trong các chiến dịch quân sự của Israel, với lý do nhằm vào các mục tiêu của Hamas.

Hình ảnh ghi nhận cho thấy hàng dài người dân rời thành phố với hành lý chất đầy trên xe hoặc đi bộ, trong khi phía sau là khói lửa và đổ nát.

Lực lượng Phòng vệ Dân sự Palestine cho biết các cuộc pháo kích và đấu súng tiếp tục diễn ra ở nhiều khu vực, bao gồm Tel al-Hawa ở phía Tây Nam và các khu phố phía Tây Bắc Gaza. Trong ngày 19/9, các bệnh viện tại Gaza ghi nhận ít nhất 33 người thiệt mạng do hỏa lực Israel.

Quân đội Israel tuyên bố các lực lượng đang "nhắm mục tiêu vào các phần tử vũ trang bằng hỏa lực xe tăng, UAV vũ trang và không kích", đồng thời phá hủy "cơ sở hạ tầng khủng bố" và truy tìm kho vũ khí trong khu vực.

Chiến dịch tại Gaza diễn ra trong bối cảnh một cuộc điều tra của LHQ cáo buộc Israel phạm tội "diệt chủng", cho rằng các lãnh đạo cấp cao, trong đó có Thủ tướng Benjamin Netanyahu, đã kích động bạo lực. Israel bác bỏ cáo buộc, cho rằng cuộc điều tra là "thiên vị và sai lệch".

Cuộc chiến bùng phát từ ngày 7/10/2023 sau vụ tấn công của Hamas khiến 1.219 người thiệt mạng tại Israel. Phía Palestine ghi nhận ít nhất 65.174 người thiệt mạng, phần lớn là dân thường, trong các chiến dịch đáp trả của Israel.

Fed chuyển hướng chính sách: Cắt giảm lãi suất lần đầu trong năm 

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) ngày 17/9 đã chính thức hạ lãi suất cơ bản 0,25 điểm phần trăm, đưa biên độ mới xuống còn 4,00%–4,25%. Đây là lần đầu tiên Fed cắt giảm lãi suất kể từ tháng 12/2024, đánh dấu sự chuyển hướng chính sách trong bối cảnh thị trường lao động Mỹ suy yếu và nguy cơ suy thoái gia tăng.

Trong thông cáo sau cuộc họp, Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) cho biết tăng trưởng việc làm chậm lại, tỷ lệ thất nghiệp tăng nhẹ và các rủi ro đối với mục tiêu kép - tối đa hóa việc làm và ổn định giá cả - đang hiện hữu rõ ràng. Dù lạm phát được dự báo giảm về mức 3% cuối năm nay, con số này vẫn cao hơn đáng kể so với mục tiêu 2% mà Fed đặt ra.

Fed dự kiến sẽ tiếp tục hạ lãi suất thêm hai lần trong năm nay, mỗi lần 0,25 điểm phần trăm. Điều này cho thấy ưu tiên chính sách đã chuyển từ kiềm chế lạm phát sang hỗ trợ tăng trưởng. Tuy nhiên, nội bộ Fed chưa thống nhất hoàn toàn. Tân Thống đốc Stephen Miran là người duy nhất bỏ phiếu phản đối, cho rằng mức giảm mạnh hơn (0,5 điểm phần trăm) là cần thiết để hỗ trợ nền kinh tế.

Ngay sau quyết định của Fed, chứng khoán Mỹ tăng nhẹ, đồng USD suy yếu so với rổ tiền tệ chính, trong khi lợi suất trái phiếu giữ ở mức ổn định. Thị trường hiện đặt cược hơn 90% khả năng Fed sẽ tiếp tục cắt giảm lãi suất trong cuộc họp cuối tháng 10.

Giới phân tích nhận định động thái này sẽ giúp giảm chi phí vay vốn, thúc đẩy chi tiêu và đầu tư trong ngắn hạn. Tuy nhiên, tác động có thể bị hạn chế do nền kinh tế Mỹ đang đối mặt với những trở lực cơ bản: thị trường lao động suy yếu, lạm phát dai dẳng và rủi ro từ môi trường thương mại quốc tế.

Fed nâng dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 lên 1,6%, từ mức 1,4% trước đó. Dù vậy, con số này vẫn thấp hơn đáng kể so với mức trung bình trước đại dịch. Các nhà phân tích cảnh báo rằng nếu Fed cắt giảm quá chậm, nguy cơ suy thoái sẽ gia tăng; nhưng nếu nới lỏng quá nhanh, lạm phát có thể bùng phát trở lại, đặc biệt trong bối cảnh chính sách thương mại của Mỹ còn nhiều biến động.

Chính sách nới lỏng của Fed cũng lan tỏa ảnh hưởng đến thị trường toàn cầu. Việc đồng USD suy yếu có thể hỗ trợ giá hàng hóa và giảm gánh nặng nợ cho các nền kinh tế mới nổi. Đồng thời, chênh lệch lãi suất giữa Mỹ và các khu vực khác, như Eurozone, Anh hay Nhật Bản, sẽ thu hẹp, qua đó giảm áp lực lên các đồng tiền như euro, bảng Anh hay yên Nhật.

Tuy nhiên, các ngân hàng trung ương lớn khác vẫn tỏ ra thận trọng. Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) nhiều khả năng sẽ chờ thêm dữ liệu kinh tế trước khi điều chỉnh chính sách. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) cũng đứng trước lựa chọn khó khăn khi cần cân bằng giữa hỗ trợ xuất khẩu và ổn định tỷ giá.

Tín hiệu từ cuộc họp Fed tháng 9 cho thấy nước Mỹ đã bước vào chu kỳ cắt giảm lãi suất mới. Tuy nhiên, bài toán giữ ổn định giá cả trong khi hỗ trợ tăng trưởng vẫn là thách thức lớn đối với cơ quan điều hành chính sách tiền tệ hàng đầu thế giới.

Dự báo giá vàng thế giới tiếp tục tăng mạnh sau nhiều lần đạt đỉnh

Ngân hàng Bank of America (BofA) dự báo giá vàng sẽ đạt trung bình 4.000 USD/ounce trong quý II/2026, tiếp tục đà tăng kỷ lục trong năm 2025. Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh cần đánh giá “đỉnh mới” của vàng trong bối cảnh toàn diện hơn.

Năm 2025, vàng ghi nhận mức tăng giá lịch sử khi vượt mốc 3.500 USD/ounce vào đầu tháng 9 và sau đó tiến tới 3.600 USD/ounce, sau khi báo cáo việc làm Mỹ gây thất vọng. Sự suy yếu thị trường lao động khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nới lỏng chính sách tiền tệ, thúc đẩy nhu cầu nắm giữ vàng làm “hầm trú ẩn” an toàn trong bối cảnh lạm phát cao và bất ổn kinh tế toàn cầu.

BofA chỉ ra nhiều yếu tố hỗ trợ đà tăng của vàng, trong đó có xu hướng các ngân hàng trung ương, đặc biệt Trung Quốc, tăng mua vàng để giảm phụ thuộc vào đồng USD.

Chuyên gia Rob Haworth thuộc U.S. Bank Wealth Management cho rằng vàng không phải kênh đầu tư dễ thanh khoản, nhưng vẫn giữ vai trò quan trọng như tài sản phòng thủ chiến lược.

Tổng vốn hóa ngành vàng toàn cầu đã vượt 550 tỷ USD, tăng hơn 8 lần so với mức đáy năm 2016, nhưng vẫn chiếm tỷ trọng khiêm tốn 0,39% trong thị trường chứng khoán toàn cầu. So với mức đỉnh 0,71% năm 2011, ngành vàng còn nhiều dư địa tăng trưởng. Nếu đạt tỷ lệ như năm 2011, vốn hóa ngành có thể gần 1.000 tỷ USD, gấp đôi hiện tại.

Giữa căng thẳng khu vực, Ba Lan tăng cường an ninh biên giới

Ba Lan đang đẩy mạnh củng cố an ninh biên giới và trang bị hệ thống chống thiết bị bay không người lái (UAV) hiện đại mang tên “Quái vật Tarnów” trong bối cảnh căng thẳng khu vực gia tăng. Thông tin được Thứ trưởng Quốc phòng Ba Lan Cezary Tomczyk công bố sau khi thị sát nguyên mẫu hệ thống tại Triển lãm Công nghiệp Quốc phòng Quốc tế tại Kielce. Bộ Quốc phòng nước này dự kiến sẽ triển khai mua sắm theo cơ chế “nhu cầu hoạt động khẩn cấp” nhằm tăng tốc quá trình triển khai.

Quyết định này được đưa ra sau khi gần 20 UAV xâm phạm không phận Ba Lan, khiến NATO phải can thiệp quân sự. Cùng lúc, Ba Lan đã đóng cửa toàn bộ cửa khẩu biên giới với Belarus từ ngày 12/9, gây gián đoạn giao thông và thương mại, trong đó có các tuyến hàng hóa từ Trung Quốc vào Liên minh châu Âu (EU). EU ủng hộ quyết định này, coi đây là vấn đề an ninh chung của khối.

Căng thẳng leo thang khi Belarus đáp trả bằng cách yêu cầu một nhà ngoại giao Cộng hòa Séc rời khỏi nước này và mời nhà ngoại giao Ba Lan trao đổi, trong bối cảnh CH Séc và Ba Lan cũng trục xuất các nhà ngoại giao Belarus. Các sự kiện diễn ra song song với cuộc tập trận chiến lược “Zapad-2025” do Nga và Belarus tổ chức, được Moskva khẳng định không nhằm vào bất kỳ quốc gia nào.

Trong một diễn biến liên quan, Bộ Ngoại giao Mỹ đã phê duyệt thương vụ bán hệ thống tên lửa chống tăng Javelin trị giá 780 triệu USD cho Ba Lan, gồm 2.506 quả tên lửa và 253 bệ phóng, nhằm tăng cường khả năng phòng thủ cho đồng minh NATO này.

Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk khẳng định nước này đã sẵn sàng đối phó mọi hành động khiêu khích, trong khi Bộ trưởng Nội vụ cam kết mở cửa khẩu trở lại chỉ khi an ninh được đảm bảo, thể hiện lập trường cứng rắn của Ba Lan trước những thách thức an ninh ngày càng gia tăng.