Cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ làm nhiệm vụ bên ngoài Lãnh sự quán Saudi Arabia tại Istanbul, ngày 15/10/2018. Ảnh: THX/TTXVN
Dẫn các nguồn tin của Mỹ và Saudi Arabia, tờ Washington Post cho hay một số thành viên của Nhóm can thiệp nhanh Saudi Arabia – được cử đến lãnh sự quán nước này tại Istanbul tháng 10/2018 để giết nhà báo lưu vong Khashoggi – đã từng được huấn luyện ở Mỹ theo chương trình được Bộ Ngoại giao cấp phép.
Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã cảnh báo các cơ quan chính phủ khác rằng chương trình hoạt động đặc biệt đào tạo cho mật vụ Saudi Arabia có thể do Tier 1 Group – công ty có trụ sở tại bang Arkansas – thực hiện.
Người đứng đầu nhóm sát thủ, Đại tá Maher Mutreb, được nhắc đến cụ thể là một nhân viên tình báo được đào tạo ở Mỹ. Mutred được cho là từng ở London năm 2002 – 2007, sau đó được cử đến Mỹ và nhiều nơi khác để đào tạo.
Có thông tin cho biết Mutreb đã kể với bạn bè ở Saudi Arabia rằng mình đã trải qua vài chương trình huấn luyện ở Mỹ trong thập kỷ qua.
Washington cũng có kế hoạch tiến hành một chương trình đào tạo rộng hơn cho Riyadh, do công ty tư nhân Giải pháp An ninh Quốc gia Culpeper phát triển với sự trợ giúp của các cựu nhân viên CIA.
Một trong những đầu mối của Saudi Arabia có liên quan đến chương trình huấn luyện trên là Thiếu tướng Ahmed al-Assiri, Phó Giám đốc Cơ quan Tình báo của Riyadh, hiện cũng bị điều tra về vai trò trong vụ giết ông Khashoggi.
Nhà báo Jamal Khashoggi. Ảnh: AFP/TTXVN
Vụ sát hại nhà phân tích chính trị Jamal Khashoggi đã làm gián đoạn các kế hoạch hợp tác giữa hai nước, trong khi chương trình huấn luyện tình báo mở rộng bị hoãn lại chờ Bộ Ngoại giao cấp phép.
Theo giới chức Thổ Nhĩ Kỳ, ông Khashoggi đã bị giết rồi phân xác ngay tại Lãnh sự quán Saudi Arabia tại Thổ Nhĩ Kỳ ngày 2/10/2018 bởi một nhóm gồm 15 mật vụ. Thi thể của ông vẫn chưa được tìm thấy.
Sự việc đã làm dấy lên làn sóng phản đối mạnh mẽ trong cộng đồng quốc tế, buộc giới chức Saudi Arabia phải thừa nhận việc ông Khashoggi đã bị giết hại mặc dù ban đầu kịch liệt phủ nhân liên quan.
Kể từ đó, Saudi Arabia đã kết tội 11 đối tượng không nêu tên trong vụ án mà họ gọi là “tội ác ghê tởm” và “tai nạn không may”. Các công tố viên vương quốc này đã đề nghị 5 án tử hình đối với những bị cáo trên trong khi chính quyền Riyadh vẫn từ chối yêu cầu điều tra quốc tế đối với trường hợp này.
Cái chết của nhà báo tờ Washington đã trở thành bài toán lớn nhất trong mối quan hệ giữa Mỹ và Saudi Arabia. Thượng viện Mỹ đã thông qua nghị quyết buộc tội Thái tử Saudi Arabia chỉ đạo vụ sát hại.
Trong khi cả thế giới giận dữ về cách xử lý và vai trò của Saudi Arabia trong cái chết của ông Khashoggi, Nhà Trắng liên tục lên tiếng bảo vệ Riyadh. Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã từ chối đệ trình lên Quốc hội Mỹ báo cáo về việc xác định xem liệu Thái tử Mohammed bin Salman có phải chịu trách nhiệm cá nhân về vụ giết hại nhà báo Jamal Khashoggi hay không.
Bản thân ông Trump đã nhiều lần khẳng định Saudi Arabia là “đồng minh lớn” vốn “tài trợ rất nhiều thứ”. Lầu Năm Góc cũng lập luận rằng Riyadh quá quan trọng để trừng phạt, khi cơ quan này đã triển khai một thỏa thuận vũ khí khác trị giá hàng tỷ USD cho quốc gia Trung Đông.