Quần đảo tranh chấp được Tokyo gọi là Vùng lãnh thổ phương Bắc, Moskva gọi là Nam Kuril. Ảnh: TASS
Phó Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Koichi Hagiuda đã đưa ra lời khẳng định trên trong bối cảnh đang diễn ra các cuộc hòa đàm giữa nước này với Nga nhằm tìm kiếm một giải pháp cho tranh chấp lãnh thổ kéo dài.
Phát biểu trên Đài Phát thanh và truyền hình NHK, ông Hagiuda nêu rõ: "Lập trường cơ bản của Chính phủ Nhật Bản, tuyên bố quần đảo này là lãnh thổ tổ tiên của chúng ta, không thay đổi".
Tuyên bố trên được đưa ra sau khi ngày 22/1 vừa qua, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ra tuyên bố chung, trong đó cam kết tăng tốc tiến trình đàm phán về một hiệp ước hòa bình vốn gặp trở ngại do tranh chấp chủ quyền đối với Vùng lãnh thổ phương Bắc/quần đảo Nam Kuril.
Theo Tuyên bố chung 1956 Liên Xô - Nhật Bản, đảo Habomai và Shikotan theo cách gọi của Tokyo trong khi Moskva gọi là Khabomai và Shicotan , hai đảo nhỏ trong số bốn đảo thuộc nhóm đảo tranh chấp, sẽ được trao trả cho Nhật Bản sau khi hai bên hoàn tất hiệp ước hòa bình. Tuy nhiên, hiện nay, Nga và Nhật Bản vẫn bất đồng về vấn đề công nhận chủ quyền của hai hòn đảo này. Tokyo cho rằng việc trao trả hai đảo trên đồng nghĩa với việc công nhận chủ quyền của Nhật Bản với nhóm đảo này. Trong khi đó, Moskva tuyên bố việc trao trả không liên quan đến việc khẳng định nước nào có chủ quyền đối với hai đảo sau khi trao trả.
Trước đó, trong cuộc gặp ngày 14/1 tại Moskva với Ngoại trưởng Nhật Bản Taro Kono, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã thẳng thừng tuyên bố cứng rắn: “Đàm phán hiệp ước hòa bình sẽ rất khó có tiến triển nếu Nhật Bản không công nhận chủ quyền của Nga đối với nhóm đảo tranh chấp”.
Hai hòn đảo trên chỉ chiếm 7% trong tổng số diện tích của nhóm đảo tranh chấp vốn có diện tích 5.000km2 với vùng biển liền kề được đánh giá có nguồn tài nguyên hải sản dồi dào. Trừ đảo Habomai/Khabomai không có người sinh sống, hiện tại, gần 17.000 người Nga cư trú trên ba hòn đảo còn lại.
Trong bối cảnh Moskva không có ý định trả cho Nhật Bản hai đảo lớn trong nhóm đảo này, nguồn tin chính phủ Nhật Bản tiết lộ ông Abe đang hướng về việc chấp nhận một hiệp ước hòa bình với Nga nếu như Moskva đảm bảo trao trả hai đảo nhỏ nêu trên. Nếu được thực thi, đây sẽ là sự chuyển hướng mang tính bước ngoặt trong quan điểm của Nhật Bản vì trước đó Tokyo vẫn yêu cầu Moskva trao trả cả bốn đảo.
Về phía Nga, nước này cho rằng để thúc đẩy đàm phán hiệp ước hòa bình, Nhật Bản cần có các biện pháp tăng cường lòng tin, cụ thể là tăng cường hợp tác kinh tế song phương. Tổng thống Nga cho rằng mặc dù thương mại và đầu tư giữa hai nước có phát triển, song vẫn chưa tương xứng.
Ông Putin đã mời doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào các dự án hạ tầng của Nga như tăng cường hoạt động vận chuyển hàng hóa bằng hệ thống đường sắt xuyên Siberi, cũng như tăng cường sử dụng lộ trình hàng hải tại Bắc Cực. Tổng thống Nga đã đề xuất mục tiêu rõ ràng, đó là tăng thương mại song phương tối thiểu 50%, tương đương 30 tỷ USD, trong những năm tới.
Trong khi tiến trình đàm phán hòa bình để giải quyết bất đồng về vấn đề tranh chấp vẫn chưa có một định hình chi tiết, triển vọng phát triển quan hệ kinh tế song phương rõ ràng hơn với những mục tiêu cụ thể mà Moskva đề xuất với Nhật Bản. Cho tới nay, hợp tác kinh tế, đặc biệt tại các khu vực quần đảo tranh chấp, vẫn được xem như chìa khóa mở cánh cửa để tiến tới một thỏa thuận giải quyết bất đồng dai dẳng giữa hai nước.