Một người đàn ông sử dụng máy ATM ở Tokyo. Ảnh: AFP
Một số người lo lắng đề xuất trên sẽ khiến cuộc sống của người cao tuổi trở nên khó khăn hơn, nhưng ngày càng có nhiều ý kiến cho rằng cần phải ngăn chặn những kẻ lừa đảo ngay lập tức.
Theo báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP), Nhật Bản đang xem xét hạn chế khả năng dùng máy rút tiền (ATM) của người về hưu trong nỗ lực ngăn chặn hành động lừa đảo người già có trong tay số tiền lớn – một vấn nạn đang ngày một nghiêm trọng tại quốc gia này.
Lo ngại về số vụ lừa đảo qua điện thoại ngày càng tăng, đặc biệt là những vụ nhắm vào người lớn tuổi, những người thường dễ bị thuyết phục về tính hợp pháp của cuộc gọi, Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản đã đề xuất ngành ngân hàng đưa ra các biện pháp bảo vệ mới. Theo đó, bất kỳ ai trên 65 tuổi và không sử dụng thẻ ngân hàng để truy cập vào tài khoản trong hơn một năm sẽ bị khóa tài khoản.
Mặc dù phạm vi của đề xuất tương đối hạn chế, nhưng một số người Nhật lớn tuổi đã bày tỏ lo ngại động thái này có thể ngăn họ tiếp cận với tài khoản ngân hàng cá nhân và sợ các hạn chế bổ sung không chứng minh được hiệu quả trong việc ngăn chặn các vụ lừa đảo.
Tuy nhiên, rõ ràng xã hội đang có một nhu cầu cấp thiết đối với các biện pháp bảo vệ. Theo thống kê của cảnh sát, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2023, những kẻ lừa đảo ở Nhật Bản đã lừa người dân khoảng 15 tỷ yên (106 triệu USD).
Lừa đảo qua điện thoại không phải là mánh khóe mới mà đã xuất hiện hàng chục năm ở Nhật Bản bất chấp hàng loạt chiến dịch cảnh báo người dân về những rủi ro.
Một trong những trò lừa đảo phổ biến nhất là những kẻ lừa đảo giả làm đại diện ngân hàng và gọi điện cho các nạn nhân, cảnh báo họ rằng tài khoản của họ bị rút tiền quá mức và họ phải hoàn tất chuyển khoản ngay lập tức để tránh một khoản phí ngân hàng lớn.
Một mánh khóe khác là ore-ore (“Là con/cháu đây”), liên quan đến việc người gọi tự xưng là người thân hoặc bạn bè của nạn nhân và yêu cầu giúp đỡ. Thông thường, kẻ lừa đảo sẽ nói rằng mình bị tai nạn giao thông nhẹ và cần tiền để trả cho người lái xe kia để tránh rắc rối với cảnh sát.
Trong khi có người ngay lập tức gác máy, vẫn có nhiều người cao tuổi mắc lừa những đối tượng xấu.
Trong một trường hợp lừa đảo khét tiếng từ năm 2018, một nhóm lừa đảo đã lừa được một cụ bà 84 tuổi ở Tokyo để lấy 82,5 triệu yên.
Về phần mình, cảnh sát Nhật Bản cũng ít bắt giữ liên quan đến các vụ lừa đảo qua điện thoại, một phần vì rất khó truy tìm các nhóm đối tượng lừa đảo chỉ dùng điện thoại một lần xong bỏ.
Với đề xuất mới tạm ngưng thẻ ngân hàng của người lớn tuổi sau 12 tháng không sử dụng, chính phủ Nhật Bản đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều từ công chúng.
Tomoko Oono, một người về hưu ở quận Saitama, phía Bắc Tokyo, từng làm việc trong một ngân hàng, cho biết: “Bất cứ điều gì có thể làm được thì nên làm vì tôi nghe nói về rất nhiều trường hợp như vậy. Các ngân hàng và cảnh sát đã cố gắng ngăn chặn nó, nhưng điều đó thực sự khó khăn vì tất cả những gì chúng cần là một chiếc điện thoại di động”.
Tuy nhiên, bà Tomoko bày tỏ không chắc liệu việc giới hạn quyền truy cập của người già vào tài khoản ngân hàng của họ có phải là một ý kiến hay hay không.
“Mẹ tôi vẫn sống một mình và bà luôn sử dụng tiền mặt vì bà không thể làm những việc như mua sắm trực tuyến. Bà sẽ xoay sở thế nào nếu không có tiền mặt. Còn những người sống ở nông thôn và không có ngân hàng gần đó, nếu họ không thể rút tiền từ máy ATM thì sao?”, bà Tomoko chia sẻ.
Những phản đối tương tự đã được đưa ra trên mạng xã hội, với các bình luận trên cổng thông tin Livedoor chỉ ra đề xuất “phong tỏa tiền gửi” sẽ khiến cuộc sống của người già trở nên khó khăn hơn.
“Nếu mọi người không thể sử dụng thẻ ngân hàng, tôi nghĩ nhiều người sẽ trở nên lo lắng”, một bài đăng viết.
Trước đó, cảnh sát Nhật Bản cũng lên kế hoạch triển khai một đơn vị mới ở thủ đô trong mùa xuân 2024 để điều tra về số vụ lừa đảo gia tăng trên cả nước, đặc biệt các vụ lừa đảo nhắm đến người già. Đơn vị mới sẽ triệu tập cảnh sát trên khắp đất nước.
Đơn vị dự kiến có nhiều thành viên hơn và vai trò lớn hơn so với một đơn vị được thành lập vào năm 2005 để giải quyết các trường hợp gian lừa đảo đặc biệt. Vai trò của đơn vị hiện tại chỉ giới hạn trong các giai đoạn điều tra ban đầu của cảnh sát, chẳng hạn như kiểm tra cảnh quay camera an ninh gần các máy ATM. Nhưng đơn vị mới sẽ phụ trách hầu hết quá trình điều tra, bao gồm cả việc xác định nhóm tội phạm nào có liên quan.
Theo Cơ quan Cảnh sát Quốc gia, đơn vị điều tra lừa đảo ban đầu bao gồm 43 thành viên, với một sĩ quan được điều động từ 43 sở cảnh sát quận khác nhau trên toàn quốc và được đặt trong Sở Cảnh sát Thủ đô Tokyo. Năm ngoái, số lượng của đội đã tăng lên 53, cảnh sát được triển khai tới Tokyo và ba quận khác trong vùng lân cận - Saitama, Chiba và Kanagawa.