Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Heather Nauert. Ảnh: AP
Sĩ quan an ninh của Lãnh sự quán Mỹ tại Istanbul Nazmi Mete Canturk - công dân Thổ Nhĩ Kỳ - cùng với vợ và con gái đã bị buộc tội có những mối quan hệ với mạng lưới của giáo sĩ Hồi giáo Fethullah Gulen, người đang lưu vong tại Mỹ mà Ankara cáo buộc giật dây vụ đảo chính bất thành năm 2016.
Theo cáo trạng, ông Canturk đã liên hệ với rất nhiều cá nhân thuộc diện điều tra là thành viên mạng lưới của Giáo sĩ Gulen và “bằng chứng thu thập được cho thấy những hành động của nghi phạm liên quan tới các chỉ thị của tổ chức (khủng bố)”. Cơ quan công tố Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm cách bỏ tù 3 người nói trên với tội danh là thành viên một tổ chức khủng bố có vũ trang. Canturk, vợ và con gái của ông được nêu tên trong bản cáo trạng, nhưng họ đã phủ nhận các cáo buộc.
Trong phản ứng đầu tiên, nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Washington không có bằng chứng xác đáng nào về việc ông Canturk liên quan tới các hoạt động phạm pháp, và trong 30 năm công tác, ông có rất nhiều cuộc tiếp xúc với giới chức Thổ Nhĩ Kỳ. Người phát ngôn kêu gọi Ankara giải quyết vụ việc một cách kịp thời, minh bạch và công bằng.
Trước ông Canturk, hai nhân viên Lãnh sự quán Mỹ cũng là công dân Thổ Nhĩ Kỳ đã bị bắt giữ năm 2017 vì các cáo buộc khủng bố và làm gián điệp. Vụ bắt giữ này đã khiến Washington ngừng cấp thị thực không nhập cư cho công dân Thổ Nhĩ Kỳ, dẫn tới hành động trả đũa từ Ankara, gây ra một trong những cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất giữa hai nước đồng minh thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Ngày 28/3 vừa qua, một tòa án Thổ Nhĩ Kỳ đã quyết định giam giữ một trong hai người này, là ông Metin Topuz, cho đến khi diễn ra phiên xét xử ông vào ngày 15/5 tới. Nếu bị kết tội, ông Topuz có thể phải đối mặt với án tù chung thân. Người còn lại là Hamza Ulucay đã bị kết án 4 năm rưỡi tù giam vì các tội khủng bố, song đã được trả tự do hồi tháng 1 vừa qua sau gần 2 năm giam giữ và bị hạn chế đi lại. Cả hai nhân viên trên đều bác bỏ cáo buộc liên hệ với giáo sĩ Gulen.
Các động thái trên có thể làm gia tăng căng thẳng giữa Ankara và Washington. Đầu tháng 4, hai thượng nghị sĩ Mỹ đã đệ trình một dự luật lưỡng đảng, kêu gọi áp đặt trừng phạt các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ phải chịu trách nhiệm về việc giam giữ các công dân Mỹ và nhân viên lãnh sự là người bản địa tại Thổ Nhĩ Kỳ. Trong một cuộc hội đàm với Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu, người đồng cấp Mỹ Mike Pompeo cũng đã kêu gọi giải quyết nhanh chóng các trường hợp còn lại.