“Quan hệ nước lớn kiểu mới”
Từ ngày 16 - 19/8, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn đã có chuyến thăm Mỹ. Chuyến thăm thu hút được sự chú ý của dư luận quốc tế trong bối cảnh Trung Quốc đề nghị Mỹ chuyển quan hệ song phương sang một mô thức mới - quan hệ nước lớn kiểu mới.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ (trái) và người đồng cấp Trung Quốc tại buổi họp báo ngày 19/8 ở Lầu Năm góc. |
Phát biểu tại cuộc họp báo sau cuộc hội đàm kéo dài 3 tiếng ngày 19/8 tại Lầu Năm góc, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel và người đồng cấp Trung Quốc Thường Vạn Toàn đánh giá cao kết quả cuộc gặp, nhấn mạnh hai nước nhất trí từ bỏ nghi ngại để xây dựng mối quan hệ quân sự song phương tin cậy hơn. Hai bên đồng ý thúc đẩy hợp tác quân sự trên hàng loạt các lĩnh vực như diễn tập quân sự, tăng cường tiếp xúc cấp cao, phối hợp giải quyết các thách thức an ninh phi truyền thống như cứu trợ nhân đạo, chống cướp biển...
Bộ trưởng Hagel nhấn mạnh, mối quan hệ quân sự bền vững, thực chất giữa Mỹ và Trung Quốc là một trụ cột quan trọng cho quan hệ giữa hai nước. Mỹ hoan nghênh và ủng hộ sự trỗi dậy của một Trung Quốc thịnh vượng, có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế. Ông cũng cho biết, hai bên đã thảo luận hàng loạt vấn đề liên quan đến tình hình bán đảo Triều Tiên, tranh chấp lãnh hải tại Biển Đông, Hoa Đông, vấn đề tấn công an ninh mạng...
Bộ trưởng Thường Vạn Toàn cho biết, quan hệ Mỹ - Trung đã duy trì được đà phát triển thuận lợi trong thời gian gần đây và lần đầu tiên Trung Quốc sẽ gửi quân tham dự cuộc tập trận cùng Mỹ tại vịnh Aden vào cuối tuần này. Trung Quốc cũng nhận lời tham dự tập trận hải quân đa quốc gia lớn nhất thế giới - RIMPAC năm 2014 do Mỹ chủ trì. Người đứng đầu Bộ Quốc phòng Trung Quốc cũng khẳng định, chuyến thăm lần này nhằm cụ thể hóa ý tưởng mà Chủ tịch Tập Cận Bình đã đề xuất với Tổng thống Obama trong chuyến thăm Mỹ hồi tháng 6 vừa qua, đó là đưa quan hệ Mỹ - Trung vào khuôn khổ “quan hệ nước lớn kiểu mới”, với các đặc điểm được giới giới phân tóm lược như sau: 1/ Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục can dự đối thoại toàn diện, nỗ lực xây dựng niềm tin, duy trì tiếp xúc cấp cao; 2/ Hai nước sẽ thúc đẩy mô hình “cả hai cùng thắng” trong các lĩnh vực truyền thống như thương mại, đầu tư, giáo dục, khoa học công nghệ; 3/ Hai bên xử lý khéo léo các khác biệt, giảm thiểu can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, chia sẻ trách nhiệm trong các thách thức toàn cầu, duy trì “can thiệp tích cực” tại châu Á - Thái Bình Dương (CA - TBD).
Đủ chỗ cho cả hai?
Tuy nhiên, cuộc gặp lần này vẫn cho thấy bất đồng sâu sắc Mỹ - Trung Quốc tại điểm then chốt nhất của “quan hệ nước lớn kiểu mới” - đó là liệu CA - TBD có đủ chỗ cho cả Mỹ và Trung Quốc?
Trung Quốc tiếp tục khẳng định quan điểm cứng rắn đối với cái gọi là “lợi ích cốt lõi” liên quan đến tranh chấp lãnh hải giữa Trung Quốc với nhiều nước tại khu vực, đồng thời ngỏ ý muốn Mỹ thể hiện mối quan điểm cân bằng hơn trong các vấn đề này. Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc cũng bày tỏ quan ngại về mục đích thực chất của việc Mỹ chuyển trọng tâm sang CA - TBD, khi mà tăng cường hiện diện quân sự là đặc điểm nổi bật nhất của chiến lược này. Ông Hagel bày tỏ, Mỹ không đứng về bất kì một bên nào trong các tranh chấp này, nhưng khẳng định các bất đồng cần phải được giải quyết bằng biện pháp hòa bình. Ông cũng trấn an rằng, việc Mỹ thực hiện “tái cân bằng” chiến lược tại CA - TBD không nhằm mục đích kiềm chế Trung Quốc.
Hoài Thanh (Tổng hợp)