Cuộc gặp cấp cao Mỹ-Trung theo thể thức 2+2 tại Alaska tối 18/3. Ảnh: AFP/TTXVN
Từ trước đó, không khí thảo luận được dự báo là căng thẳng, bởi một ngày trước, Mỹ đã áp lệnh trừng phạt nhằm vào 24 quan chức Trung Quốc có liên quan đến thay đổi luật bầu cử tại Đặc khu hành chính Hong Kong. Trên thực tế, cuộc gặp diễn ra đúng như vậy, với những màn đối đáp, chỉ trích lẫn nhau giữa hai bên ngay trước ống kính truyền hình, bỏ qua những nguyên tắc ngoại giao thường thấy ở những cuộc gặp cấp cao như vậy.
Thời gian để cho giới báo chí, truyền thông tác nghiệp, ghi hình, chụp ảnh từ 4 phút như dự kiến ban đầu cuối cùng đã kéo dài hơn một tiếng. Nguyên nhân là đại diện hai bên không ngần ngại bày tỏ quan điểm cứng rắn ngay từ đầu, không bận tâm đến việc yêu cầu giới phóng viên ra khỏi phòng họp để bảo đảm tính chất riêng tư.
Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken mở đầu cuộc gặp bằng lời bình luận Bắc Kinh cần phải trở lại với hệ thống dựa trên nền tảng luật lệ, chỉ trích Trung Quốc vi phạm các nguyên tắc quốc tế, tấn công mạng nhằm vào Mỹ cũng như những hành động của Bắc Kinh với các đồng minh của Mỹ. Ông tuyên bố ý định của Mỹ tại cuộc gặp lần này là nói rõ, nói thẳng quan ngại và ưu tiên của Mỹ với mục tiêu hướng đến quan hệ song phương rõ nét trong tương lai.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan khẳng định Washington không tìm kiếm xung đột với Bắc Kinh, nhưng sẽ sẵn sàng cho cuộc cạnh tranh quyết liệt giữa hai cường quốc mà ở đó Mỹ sẽ luôn theo sát những nguyên tắc vì lợi ích của người dân Mỹ và các nước bạn bè, đồng minh.
Về phần mình, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Đối ngoại Trung ương Trung Quốc Dương Khiết Trì đáp lời bằng bài trình bày chỉ trích Mỹ kéo dài, mà riêng việc phiên dịch sau đó phải mất đến 17 phút.
Một quan chức Mỹ cho biết, trước đó, hai bên thống nhất nội dung trình bày của mỗi quan chức sẽ không kéo dài quá 2 phút ở phần đầu cuộc gặp, để báo chí chụp ảnh, ghi hình.
Ông Dương Khiết Trì cáo buộc chính Mỹ đang sử dụng sức mạnh kinh tế và quân sự để gây sức ép với các nước khác, đồng thời lạm dụng an ninh quốc gia để đe dọa tương lai thương mại quốc tế. Ông khẳng định Trung Quốc sẽ kiên quyết phản đối Mỹ can thiệp vào công việc nội bộ của nước này, song vẫn bày tỏ hy vọng hai bên sẽ không xảy ra xung đột, không đối đầu, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác cùng thắng.
Theo ông, Mỹ có nền dân chủ theo kiểu Mỹ và Trung Quốc cũng có dân chủ mang đặc trưng Trung Quốc. Không phải chỉ người Mỹ, mà các dân tộc trên thế giới khác, chính là người đánh giá xem đâu mới là mô hình ưu việt hơn.
Trước đó, phái đoàn Trung Quốc do ông Dương Khiết Trì cùng Ủy viên Quốc vụ, Ngoại trưởng Vương Nghị dẫn đầu đã tới Anchorage, Alaska để tham dự cuộc gặp cấp cao theo hình thức 2+2 với Ngoại trưởng Antony Blinken và cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan, từ 18-19/3.
Trước thềm cuộc gặp, cả Mỹ và Trung Quốc đều phát đi thông điệp không mong đợi kết quả đột phá ở Alaska. Hai bên dự kiến cũng không đưa ra tuyên bố chung sau cuộc họp. Mỹ và Trung Quốc vẫn bất đồng trong định danh thảo luận ở Alaska. Trung Quốc gọi đây là “đối thoại chiến lược cấp cao”, còn Washington không công nhận cách mô tả này. Ngoại trưởng Blinken ngày 17/3 cho rằng, cuộc gặp thể thức 2+2 này là cơ hội để phía Mỹ chia sẻ trực tiếp, trực diện với Trung Quốc về mối quan ngại của Mỹ và đồng minh.