Mỹ - Nhật - Úc tập trận: Một cảnh báo nhằm vào Trung Quốc?

Tại một bờ biển hẻo lánh ở Australia, các sĩ quan Trung Quốc theo dõi cả đoàn xuồng cao su chở đầy các binh lính có vũ trang của Mỹ, Australia, Nhật Bản thực hiện khoa mục đổ bộ đường biển.

Cuộc tập trận có tên gọi Talisman Sabre (Kiếm bùa) từ 5-21/7 tại vùng biển Top End của Australia được xem là một trong những cuộc tập trận lớn nhất từ trước đến nay, có sự tham dự của 30.000 quân, 200 máy bay, 3 tàu ngầm và 21 tàu chiến, với các nội dung diễn tập về đổ bộ bờ biển, nhảy dù, tác chiến đường phố, tồn tại dưới những điều kiện khắc nghiệt… Có sự tham dự của các quan sát viên Trung Quốc, hoạt động tập trận này như thể là một “màn khiêu vũ tinh tế” tại khu vực bị co kéo bởi những căng thẳng tranh chấp lãnh thổ.


Trung Quốc là một trong 30 nước cử quan sát viên theo dõi cuộc diễn tập. Phó đô đốc Australia David Johnston nói rằng “cuộc tập trận rất minh bạch. Chúng tôi thường xuyên giữ liên lạc với phía Trung Quốc. Không có bất kì hoạt động nào có thể khiến Trung Quốc quan ngại”. Trong chuyến thăm chớp nhoáng tới địa điểm diễn tập, Thủ tướng Tony Abott nói rằng Trung Quốc hiểu rất rõ thực tế Australia là đồng minh của Mỹ, nhưng kèm theo đó là lời khẳng định “cả Australia và Mỹ đều là bạn Trung Quốc và chúng tôi đều vui mừng trước sự trỗi dậy của Trung Quốc”. Tuy nhiên, đó có thể chỉ là cách nói ngoại giao.

Đứng theo dõi cuộc tập trận, Trung tướng John Wissler, Tư lệnh Lực lượng viễn chinh số 3 của Mỹ đóng tại Okinawa (Nhật Bản) nói rằng, ông chào đón sự hiện diện của Nhật Bản vì “chúng ta sẽ lớn mạnh hơn khi chỉ đứng riêng một mình”. Lần đầu tiên cử 40 binh lính, sĩ quan tham gia tập trận Talisman Sabre, Tokyo cho thấy họ sẵn sàng tìm kiếm mối quan hệ an ninh sâu sắc hơn với các đồng minh. Hôm 16/7, Hạ viện Nhật Bản đã thông qua dự luật về an ninh, cho phép quân đội Nhật có quyền hỗ trợ quân sự cho đồng minh và tham chiến ở nước ngoài, lần đầu tiên kể từ sau Thế chiến thứ hai. Dự luật này vẫn còn chờ Thượng viện thông qua, nhưng các chuyên gia nhận nó chắc chắn được thông qua do liên minh cầm quyền của Thủ tướng Shinzo Abe chiếm đa số ghế ở Thượng viện.

Nằm ở cực Nam Thái Bình Dương, nhưng Australia vẫn đóng một vai trò quan trọng đối với an ninh khu vực. Thách thức với quốc gia được xem là “cường quốc bậc trung” tại châu Á nằm ở chỗ vừa phải tăng cường hơn nữa quan hệ chiến lược với Nhật Bản - một đồng minh song phương của Mỹ, nhưng lại không làm Trung Quốc - đối tác thương mại lớn nhất, phật ý. Bắc kinh từng nói rằng, Australia chính là “móng vuốt phương Nam” của Mỹ trong chiến lược mới tại châu Á – Thái Bình Dương.


Ở một chiều hướng khác, sự hiện diện của binh sĩ Nhật Bản tại Talisman Sabre lần này tiềm ẩn nguy cơ gây căng thẳng với Bắc Kinh. “Mỹ, Nhật Bản, Australia ngày càng cho thấy họ là một liên minh ba bên thực sự và lý do ẩn sau đó là cả ba muốn đối phó với thách thức mà Trung Quốc có thể tạo ra trong một trật tự tại châu Á. Trung Quốc cũng nhận rõ xu hướng này và đương nhiên là họ không thích”, Hugh White – giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Đại học Quốc gia Australia nhìn nhận.

Trung Quốc hiện đang có tranh chấp chủ quyền với Nhật Bản đối với quần đảo Điếu Ngư/Senkaku ở Biển Hoa Đông. Nước này cũng đã tiến hành xây dựng “đảo nhân tạo” trái phép quy mô lớn ở Biển Đông – tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới, sát với lãnh hải Australia. Tàu tuần tra của Mỹ, Trung Quốc nhiều phen đối đầu nhau ở Biển Đông – vùng biển mà Australia cũng tiến hành tuần tra. Euan Graham, Giám đốc chương trình An ninh Quốc tế tại Đại học Lowy (Sydney) bình luận: Liên kết Mỹ - Nhật - Australia rõ ràng là một cân bằng mang tính hệ thống, với Nhật Bản là mỏ neo ở phía Tây, còn Australia là mỏ neo ở phía Nam, cả ba nước đều có quan ngại đối với các tranh chấp lãnh hải ở khu vực.