Môn tiếng Anh bị ảnh hưởng khi Trung Quốc cải cách giáo dục

“Nhiều bậc cha mẹ, những người coi tiếng Anh là công cụ quan trọng giúp mọi người kết nối với thế giới, đang tìm các giải pháp để bù đắp những tác động của việc siết chặt dạy thêm”, báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng dẫn lời cô Stella Zou, 41 tuổi, người điều hành một nhóm truyền thông xã hội gồm 500 thành viên, cho biết.

Zou chia sẻ vào năm ngoái, con gái cô được học 4 tiết tiếng Anh/tuần tại một trường công lập ở Bắc Kinh. Ngoài ra, cô cũng cho con học thêm 4 tiết trực tuyến với các giáo viên nước ngoài thông qua một nền tảng giáo dục tư nhân. Nhưng khi học năm mới bắt đầu vào tuần trước, cô nhận thấy rằng số tiết học tiếng Anh đã bị cắt giảm còn 3 tiết/tuần. Trong khi đó, mọi hoạt động dạy thêm tiếng Anh trực tuyến của các công ty dịch vụ, doanh nghiệp tư nhân thu học phí đã bị siết chặt.

“Tiếng Anh dường như là môn học bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi cải cách giáo dục”, cô nói.

Vào kỳ nghỉ hè, cô Zou đã mua hàng loạt sách giáo khoa tiếng Anh cho con, từ bộ Reading Explorer của National Geographic Learning đến Wonders của McGraw-Hill Education. Hiện cô dự định sẽ tự dạy tiếng Anh cho con gái 8 tuổi của mình.

Cải cách giáo dục không nhắm trực tiếp vào môn học tiếng Anh, quy định mới cũng không bắt buộc cắt giảm số giờ học tiếng Anh cho học sinh, mà chỉ nhằm mục đích giảm nhẹ khối lượng bài tập, cho phép các em phát triển các kỹ năng mềm và hoạt động thể chất. Tuy nhiên, một số trường học trên toàn quốc đã điều chỉnh chương trình giảng dạy theo quy định này. Chẳng hạn, nhiều trường ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Tứ Xuyên và các tỉnh khác đã cắt giảm giờ dạy ngoại ngữ để dành nhiều thời gian hơn cho các hoạt động thể thao và nghệ thuật.

Thượng Hải, nơi được coi là thành phố quốc tế nhất ở Trung Quốc, vào tháng trước tuyên bố rằng sẽ không tổ chức kỳ thi kiểm tra trình độ tiếng Anh cuối cấp để giảm bớt gánh nặng cho học sinh. Động thái này được đưa ra sau quyết định hồi tháng 2 của tỉnh Liêu Ninh, về việc hạ điểm tối đa cho môn tiếng Anh trong kỳ thi tuyển sinh đại học. Điều này đã làm giảm bớt tầm quan trọng của môn học này trong việc đạt được điểm tổng kết cao.

Nhưng đối với Zou và các bậc phụ huynh khác, tác động của việc siết chặt dạy thêm còn nặng nề hơn nhiều.

Hồi tháng 7, Quốc vụ viện Trung Quốc đã ban hành quy định mới về việc dạy học thêm. Theo đó tất cả các công ty dịch vụ giáo dục, cơ sở dịch vụ dạy thêm ngoài giờ theo chương trình giảng dạy chính của trường học sẽ chuyển thành các tổ chức phi lợi nhuận, cấm dạy các môn học chính trong chương trình - tiếng Trung, Toán và tiếng Anh – vào các ngày cuối tuần và kỳ nghỉ, đồng thời cấm sử dụng chương trình giảng dạy nước ngoài hoặc các lớp học do giáo viên nước ngoài ở nước ngoài giảng dạy.

Các buổi học trực tuyến với gia sư nước ngoài từng diễn ra thường xuyên trong cuộc sống của con gái cô Zou do đó đều bị cấm.

Công ty khởi nghiệp VIPKid có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết họ sẽ ngừng cung cấp các dịch vụ gia sư. Công ty này cho biết họ đã tuyển dụng gần 90.000 giáo viên ở Mỹ và Canada và gần một triệu sinh viên Trung Quốc đã đăng ký các lớp học của họ.

“Chính phủ dường như đã quyết định rằng tiếng Anh không quá quan trọng”, cô Zou nói. “Tôi rất ngạc nhiên trước những động thái này. “Khi tôi còn là sinh viên, tiếng Anh được mọi người coi là môn học cần thiết trong quá trình hội nhập thế giới của Trung Quốc”.

Trung Quốc đã khuyến khích người dân học tiếng Anh kể từ khi thực hiện chính sách mở cửa vào cuối những năm 1970. Hai thập kỷ sau, môn học này đã trở thành một phần trong chương trình giảng dạy ở tiểu học.

Năm 2001, Bộ Giáo dục đã ban hành hướng dẫn yêu cầu các trường tiểu học ở tất cả khu vực, trừ những vùng sâu vùng xa nhất ở đất nước, đảm bảo giảng dạy tiếng Anh muộn nhất là từ lớp 3 nhằm “hiện đại hóa giáo dục để hội nhập thế giới và đáp ứng nhu cầu của tương lai”.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều người đã đặt câu hỏi về giá trị của việc nghiên cứu môn học này ở Trung Quốc. Vào tháng 3 năm nay, Xu Jin, thành viên của Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc, đã đề xuất rằng tiếng Anh nên được loại bỏ khỏi các môn học chính ở trường tiểu học, trung học cơ sở và không nên bắt buộc thi tiếng Anh trong các kỳ thi đại học. 

Ông cho rằng việc yêu cầu toàn dân học tiếng Anh là lãng phí thời gian và nguồn lực. Ông cho biết tiếng Anh chiếm khoảng 10% thời lượng giảng dạy trên lớp nhưng các số liệu chính thức cho thấy nó chỉ hữu ích với dưới 10% sinh viên sau tốt nghiệp.

Đề xuất này đã gây ra một cuộc tranh luận sôi nổi. Một cuộc thăm dò cho China Youth Daily cho biết trên 110.000 người được hỏi phản đối quan điểm này và cho rằng nên dạy tiếng Anh cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ để Trung Quốc có thể cạnh tranh với các quốc gia khác. Tuy nhiên, khoảng 100.000 người đã ủng hộ đề xuất này và cho rằng tốt hơn là nên dành nhiều thời gian hơn để nghiên cứu ngôn ngữ và văn hóa Trung Quốc.

Sun Ning, 34 tuổi, một kỹ sư đường sắt ở Bắc Kinh, cho biết anh ủng hộ động thái cắt giảm giờ học tiếng Anh. Sun cho biết: “Nhiều người không sử dụng tiếng Anh nhiều trong công việc. Khi cần, chúng tôi có thể nhờ đến các thiết bị hỗ trợ trí tuệ nhân tạo để dịch thuật. Điều đó rất tiện lợi”.

Tại Bắc Kinh, Zou cho biết cô sẽ tích trữ sách tiếng Anh cho con vì sợ rằng chúng sẽ bị loại bỏ khỏi thị trường mở nếu chính quyền siết chặt hơn nữa.

“Tôi đã chi hàng chục nghìn nhân dân tệ cho những cuốn sách này,” cô nói. “Đó không chỉ là về ngôn ngữ. Quan trọng hơn, bằng cách học ngoại ngữ, chúng ta có thể hiểu tư duy phương Tây và phát triển kỹ năng tư duy phản biện, điều mà bạn không bao giờ học được ở các trường học đại lục”.

Nhưng không phải ai cũng có thời gian và kỹ năng để tự dạy con cái. Yuan Jie, 36 tuổi, một phụ huynh sống tại một vùng hẻo lánh của Tứ Xuyên, cho biết việc cắt giảm giờ học tiếng Anh sẽ khiến con trai 10 tuổi của cô gặp nhiều bất lợi.

 “Chúng tôi sống ở một huyện cấp 4, nơi giáo dục của trẻ em phụ thuộc rất nhiều vào hệ thống trường công lập. Các lớp học tiếng Anh của con tôi đã bị cắt giảm từ 3 tiết/tuần xuống còn 2 tiết/tuần trong học kỳ này. Tôi lo rằng con mình sẽ bất lợi trong cuộc thi trong tương lai với các bạn cùng trang lứa ở các thành phố lớn, nhưng tôi không biết phải làm gì”, cô chia sẻ.