Hiện trường vụ tấn công tại Abqaiq. Ảnh: AFP
Saudi Arabia đã chi hàng tỷ USD trong những năm gần đây để mua hệ thống phòng không Patriot của Mỹ cũng như công nghệ radar hiện đại từ Lầu Năm Góc.
Như vậy, việc phiến quân Houthi từ Yemen có thể điều khiển máy bay không người lái vượt 1.000 km đến lãnh thổ Saudi Arabia tấn công các mỏ dầu có thể coi là “cái tát” vào Mỹ. Vụ tấn công chứng tỏ vũ khí Mỹ đã không thể bảo vệ được một trong những đồng minh quan trọng nhất của Washington tại Trung Đông trước một đòn tấn công không quá phức tạp.
Theo Viện nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (Thụy Điển), Saudi Arabia sở hữu ngân sách quốc phòng lớn thứ 3 thế giới, chỉ đứng sau Mỹ và Trung Quốc. Phần lớn vũ khí Saudi Arabia mua bắt nguồn từ Mỹ và hệ thống tên lửa Patriot chiếm phần không nhỏ trong số tiền đã bỏ ra.
Sáng sớm 14/9, tại mỏ dầu Khurais và cơ sở lọc dầu Abqaiq do doanh nghiệp dầu khí quốc doanh Saudi Aramco sở hữu đã xảy ra vụ nổ dẫn tới hỏa hoạn trong nhiều tiếng đồng hồ và gây tổn thất lớn.
Sản lượng sản xuất dầu của Saudi Arabia đã giảm đáng kể sau khi cơ sở lọc dầu Abqaiq, cách thủ đô Riyadh 330km bị tấn công. Một trong những mỏ dầu lớn nhất của Saudi Arabia tại Khurais cũng phải đóng cửa một phần vì vụ tấn công.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 16/9 đánh tiếng cho rằng dường như Iran đứng đằng sau các cuộc tấn công nhằm vào nhà máy dầu tại Saudi Arabia. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng cáo buộc Iran đứng đằng sau cuộc tấn công.
Tuy nhiên, có ý kiến đánh giá Mỹ đã phạm phải sai lầm khi cáo buộc Iran. Một số quan chức Nhà Trắng tiết lộ với truyền thông Mỹ rằng tên lửa hành trình đã tạo ra những quả cầu lửa trong vụ tấn công các cơ sở dầu mỏ của Saudi Arabia.
Iran đã bác bỏ cáo cuộc của Mỹ. Thủ tướng Iraq Adel Abdul Mahdi đồng thời bác bỏ cáo buộc rằng phiến quân do Iran ủng hộ đã thực hiện không kích từ lãnh thổ Iraq. Dựa trên hình ảnh vệ tinh ngày 15/9 cho thấy hiện trường vụ tấn công tại cơ sở lọc dầu Abqaiq, một số quan chức Mỹ đánh giá “thủ phạm” có thể được phóng từ Yemen thay vì Iran hoặc Iraq.
Việc đổ tội cho Iran còn có mục đích lý giải cho đánh giá của Mỹ rằng phiến quân Houthi chưa đủ khả năng dùng máy bay không người lái để vượt chặng đường xa tới tấn công các cơ sở dầu mỏ Saudi Arabia. Như vậy theo Mỹ, thủ phạm “hợp lý nhất” phải là Iran. Điều này phần nào “cùng nhịp” với cáo buộc của Mỹ rằng Iran tấn công tàu chở dầu ở Vịnh Ba Tư trong hè năm nay.
Tuy nhiên, có thông tin cho thấy phiến quân Houthi hoàn toàn có thể đạt được năng lực sử dụng máy bay không người lái để tấn công. Houthi đã sử dụng máy bay không người lái từ khi liên quân do Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) khởi động chiến dịch tại Yemen từ tháng 3/2015.