Tên lửa đẩy Trường Chinh-2D mang theo vệ tinh điện toán không gian rời bệ phóng tại Trung tâm phóng vệ tinh Tửu Tuyền ở Tây Bắc Trung Quốc ngày 14/5/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Trong nhiều thập kỷ, không gian vũ trụ là biểu tượng của sự hợp tác và khám phá khoa học. Nhưng ngày nay, biên giới cuối cùng này đang nhanh chóng trở thành một chiến trường mới, nơi các cường quốc thế giới âm thầm cạnh tranh để giành quyền kiểm soát và thống trị. Từ các cuộc tấn công mạng nhằm vào vệ tinh cho đến những loại vũ khí hủy diệt hàng loạt đang được phát triển, không gian giờ đây không chỉ là nơi để quan sát mà còn là nơi để tranh giành ảnh hưởng.
Theo các hãng tin Euronews và AP, một ví dụ điển hình là vụ tin tặc thân Nga chiếm quyền điều khiển một vệ tinh phát sóng truyền hình tới Ukraine. Thay vì các chương trình thông thường, khán giả Ukraine đã phải xem lại những thước phim về lễ diễu hành Ngày Chiến thắng từ Moskva. Sự kiện này cho thấy chiến tranh thế kỷ XXI không chỉ diễn ra trên bộ, trên biển hay trên không, mà còn trên không gian mạng và vũ trụ.
Tom Pace, Giám đốc điều hành của NetRise, công ty an ninh mạng, khẳng định: "Nếu bạn có thể cản trở khả năng liên lạc của vệ tinh, bạn có thể gây ra sự gián đoạn đáng kể", nhấn mạnh tầm quan trọng của các hệ thống định vị như GPS và cảnh báo về sự hỗn loạn có thể xảy ra nếu một quốc gia mất đi khả năng tiếp cận chúng.
Hiện nay, có hơn 12.000 vệ tinh đang hoạt động trên quỹ đạo, phục vụ từ truyền thông, hệ thống định vị cho đến tình báo quân sự. Điều này khiến chúng trở thành mục tiêu hàng đầu cho bất kỳ ai muốn phá hoại kinh tế hoặc khả năng quân sự của đối thủ. Tin tặc thường nhắm vào phần mềm lỗi thời hoặc các điểm yếu trong phần cứng để kiểm soát thiết bị. Vụ tấn công vào công ty vệ tinh Viasat năm 2022, mà Kiev đổ lỗi cho Moskva, đã lây nhiễm hàng chục nghìn modem và gây mất điện trên diện rộng ở châu Âu.
Những cuộc tấn công mạng chỉ là khởi đầu. Nguy cơ thực sự lớn hơn nằm ở các loại vũ khí hạt nhân. Các quan chức an ninh quốc gia Mỹ cho rằng Nga đang phát triển một loại vũ khí hạt nhân trong không gian được thiết kế để tiêu diệt gần như mọi vệ tinh trên quỹ đạo Trái đất tầm thấp cùng một lúc. Nghị sĩ Mỹ Mike Turner so sánh thách thức này với "Khủng hoảng Tên lửa Cuba trong không gian", và cảnh báo rằng nếu vũ khí đó được triển khai, quỹ đạo Trái đất tầm thấp có thể không thể sử dụng cho vệ tinh trong vòng một năm, gây ra hậu quả thảm khốc cho Mỹ và các đồng minh.
Mỹ coi Nga và Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của mình và cho biết cả hai đều đang phát triển một loạt hệ thống vũ khí mới, bao gồm năng lực hạt nhân, không gian mạng và vũ trụ.
Đáp lại cáo buộc trên, hãng tin Reuters dẫn lời Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết ông phản đối vũ khí hạt nhân trên không gian và Moskva đã thẳng thừng bác bỏ khẳng định của phía Mỹ.
"Lập trường của chúng tôi rất rõ ràng và minh bạch: Chúng tôi luôn kiên quyết phản đối và hiện đang phản đối việc triển khai vũ khí hạt nhân trong không gian. Chúng tôi không chỉ kêu gọi tuân thủ tất cả các thỏa thuận hiện có trong lĩnh vực này mà còn đề nghị tăng cường hợp tác chung về vấn đề đó lên nhiều lần", ông Putin nói, lưu ý thêm rằng các hoạt động của Nga trong không gian không khác gì so với các quốc gia khác, bao gồm cả Mỹ.
Không chỉ là cuộc chạy đua vũ trang, không gian còn là nơi diễn ra cuộc chiến giành nguồn tài nguyên. Các khoáng sản quý giá trên Mặt Trăng và các tiểu hành tinh có thể là nguyên nhân dẫn đến những cuộc xung đột trong tương lai. Theo AP, quyền Giám đốc NASA Sean Duffy đã công bố kế hoạch gửi một lò phản ứng hạt nhân nhỏ lên Mặt Trăng, nhấn mạnh sự cần thiết của việc Mỹ phải đi trước Trung Quốc hoặc Nga. Mặt Trăng rất giàu vật liệu heli-3, được các nhà khoa học tin rằng có thể sử dụng để tạo ra một lượng năng lượng khổng lồ.
Joseph Rooke, chuyên gia an ninh mạng tại London, nhận định: "Đây không phải là khoa học viễn tưởng. Nó đang nhanh chóng trở thành hiện thực. Nếu bạn thống trị nhu cầu năng lượng của Trái Đất, thì trò chơi sẽ ngã ngũ". Trung Quốc và Nga cũng đã công bố kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân của riêng họ trên Mặt Trăng, trong khi Mỹ lên kế hoạch cho các sứ mệnh lên Mặt Trăng và Sao Hỏa.
AP nhấn mạnh, sự cạnh tranh này được dự đoán sẽ tăng tốc nhờ trí tuệ nhân tạo (AI) và nhu cầu năng lượng khổng lồ mà nó đòi hỏi. Theo Liu Pengyu, người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, D.C., mặc dù có những bước tiến vào không gian, Trung Quốc phản đối bất kỳ cuộc chạy đua vũ trang nào ngoài Trái đất và cáo buộc chính Mỹ đang quân sự hóa không gian. Bất chấp những tuyên bố đó, rõ ràng không gian đã trở thành một mặt trận mới, nơi cuộc cạnh tranh giành quyền lực, tài nguyên và lợi thế chiến lược đang ngày càng nóng lên.