Tàu hàng di chuyển qua kênh đào Panama. Ảnh: THX/TTXVN
Theo ông Ricaurte Vasquez, Giám đốc Cơ quan Quản lý Kênh đào Panama (ACP), đơn vị này dự kiến mời thầu vận hành một cảng ở bờ Đại Tây Dương và một cảng ở bờ Thái Bình Dương. Cả hai cảng sẽ kết nối với đường ống dẫn khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG), thuộc sở hữu của ACP, nhưng nhiều khả năng do bên thứ ba vận hành.
Trong thời gian gần đây, các cảng tại Panama đã trở thành tâm điểm chú ý của Nhà Trắng. Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần chỉ trích cái gọi là “ảnh hưởng” của Trung Quốc đối với kênh đào, thậm chí đe dọa giành lại quyền kiểm soát kênh đào. Đáp lại, Tổng thống Panama Jose Raul Mulino khẳng định kênh đào hoàn toàn do Panama (Pa-na-ma) quản lý và nước này thực thi đầy đủ chủ quyền lãnh thổ.
Trên thực tế, Trung Quốc không tham gia vận hành kênh đào. Tuy nhiên, tập đoàn CK Hutchison Holdings có trụ sở tại Hong Kong (Trung Quốc) – thuộc sở hữu của gia đình tỷ phú Lý Gia Thành – đang điều hành cảng ở cả hai bờ Đại Tây Dương và Thái Bình Dương.
Kế hoạch đầu tư vào cảng nằm trong gói chi tiêu vốn 8,5 tỷ USD của ACP trong 7năm tới, bao gồm đường ống LPG, hồ chứa nước mới cùng hệ thống đường bộ và cao tốc. Các cảng hiện do công ty Panama Ports – thuộc CK Hutchison – quản lý nằm ngoài phạm vi kênh đào, được nhượng quyền từ năm 1997 và vẫn sử dụng công nghệ cũ.
ACP cho biết sẽ áp dụng công nghệ cẩu hiện đại để nâng cao hiệu quả bốc dỡ hàng, cạnh tranh trực tiếp với cảng Cartagena tại Colombia – một trong những cảng hiện đại nhất khu vực.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh Chính phủ Panama dự kiến xây dựng chiến lược kho vận (logistics) hàng hải quốc gia nhằm thiết lập khung pháp lý mới cho hoạt động cảng biển. Cùng lúc, cơ quan kiểm toán Panama đã khởi kiện, nhằm chặn việc gia hạn hợp đồng với công ty con của CK Hutchison, có thể tác động tới kế hoạch bán mảng kinh doanh cảng toàn cầu của tập đoàn này cho liên danh có sự tham gia của quỹ đầu tư BlackRock (Mỹ).
ACP cho biết năm 2025 kênh đào ghi nhận doanh thu tăng mạnh nhờ các mức thuế mới của Mỹ. Nhiều nhà xuất khẩu hàng bán thành phẩm và ô tô đã tăng tốc vận chuyển sang Mỹ trước khi thuế có hiệu lực, giúp doanh thu năm nay của ACP đạt khoảng 5 tỷ USD. Tuy nhiên, cơ quan này dự báo lượng hàng “dồn toa” sẽ giảm trong năm tài khóa bắt đầu từ tháng 10/2025, với doanh thu ước đạt khoảng 4,4 tỷ USD.
Lượng mưa dồi dào trong năm nay cũng giúp kênh đào duy trì mớn nước (khoảng cách từ mặt nước đến điểm thấp nhất của thân tàu) 15 mét – mức dự kiến kéo dài tới cuối năm nay. Trước đó, hai năm hạn hán nghiêm trọng đã buộc kênh đào phải hạn chế số chuyến tàu qua lại và áp dụng các biện pháp tiết kiệm nước.