Iran phản ứng khi Nga ủng hộ xây dựng hành lang Zangezur

Theo Nhật báo Sabah (Thổ Nhĩ Kỳ) ngày 6/9, Iran đã mạnh mẽ phản đối kế hoạch xây dựng Hành lang Zangezur tại Nam Kavkaz sau những thay đổi trong chính sách của Nga, nước hiện ủng hộ tuyến đường vận tải này liên quan đến Azerbaijan và Thổ Nhĩ Kỳ. Hành lang này được cho là sẽ làm thay đổi cục diện địa chính trị khu vực, tạo nên những căng thẳng mới giữa các quốc gia liên quan.

Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi đã phát biểu trên nền tảng X rằng: “Bất kỳ mối đe dọa nào từ phía Bắc, Nam, Đông hay Tây đối với toàn vẹn lãnh thổ của các nước láng giềng hoặc việc vẽ lại ranh giới đều hoàn toàn không thể chấp nhận được và là ranh giới đỏ đối với Iran". Tuyên bố này được đưa ra sau khi Nga cho biết họ ủng hộ thỏa thuận hòa bình giữa Azerbaijan và Armenia, đồng thời nhấn mạnh việc duy trì các liên lạc cởi mở về mở tuyến đường bộ qua khu vực.

Hành lang Zangezur là một phần trong các nỗ lực hòa bình kéo dài hàng thập kỷ giữa Azerbaijan và Armenia, hai nước đã trải qua hai cuộc chiến tranh vào những năm 1990 và 2020 vì tranh chấp vùng đất Karabakh. Azerbaijan đã chiếm lại vùng đất này trong cuộc tấn công ngắn ngủi vào tháng 9 năm ngoái. Hiện tại, cả hai nước đang nỗ lực ký kết một hiệp ước hòa bình, nhưng vấn đề Hành lang Zangezur vẫn là điểm nóng trong các cuộc đàm phán.

Hành lang này được đề xuất để tạo điều kiện cho Azerbaijan tiếp cận vùng đất Nakhchivan mà không cần đi qua Armenia. Tuy nhiên, kế hoạch này đang vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ Iran và Armenia. Tehran lo ngại rằng việc xây dựng Hành lang Zangezur sẽ làm thay đổi hiện trạng địa chính trị khu vực, cắt đứt tuyến đường bộ trực tiếp từ Iran đến Armenia, và tạo nên một cầu nối địa chính trị từ Thổ Nhĩ Kỳ qua Azerbaijan tới Trung Á.

Trong khi Moskva và Baku muốn Nga giám sát và kiểm soát hành lang này, Armenia và Iran kiên quyết phản đối, khẳng định rằng bất kỳ tuyến đường nào được thiết lập cũng phải dưới sự kiểm soát của Armenia. Iran nhìn nhận sự thay đổi lập trường của Nga là một sự hỗ trợ không chính thức cho Azerbaijan trong dự án Hành lang Zangezur, điều mà Tehran đã phản đối ngay từ đầu.

Theo Bộ Ngoại giao Iran, Tehran đã triệu tập Đại sứ Nga tại Tehran, Alexei Dedov, để nhắc lại lập trường của mình và phản đối những thay đổi chính sách của Moskva. Iran đã khẳng định rằng họ đang cố gắng thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia trong khu vực, đồng thời chú ý đến các lợi ích và mối quan tâm chính đáng của các bên liên quan.

Hành lang Zangezur cũng được Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ nhiệt tình. Tổng thống Recep Tayyip Erdoğan đã ca ngợi tuyến đường này là một “tuyến đường chiến lược phục vụ lợi ích của tất cả mọi người, đặc biệt là Azerbaijan, Armenia và Iran". Ông Erdoğan nhấn mạnh rằng cả Tehran và Baku sẽ “thoải mái” nếu hành lang này đi vào hoạt động. Tuy nhiên, lập trường của Thổ Nhĩ Kỳ đã khiến Armenia và Iran càng thêm lo ngại về sự gia tăng ảnh hưởng của Ankara và Baku tại khu vực.

Để đáp lại, Armenia đã đề xuất một dự án thay thế mang tên “Hành lang hòa bình", với mục tiêu trao quyền kiểm soát lớn hơn cho Yerevan. Sáng kiến này hướng tới việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng giao thông và truyền thông nhằm kết nối Biển Caspi với Địa Trung Hải và Vịnh Ba Tư, tạo điều kiện thuận lợi cho dòng chảy thương mại, năng lượng, và con người giữa các quốc gia trong khu vực.