Hy vọng mong manh hoà đàm Jerusalem

Israel và Palestine đã đồng ý nối lại đàm phán hòa bình tại Jerusalem vào ngày 14/8 tới đây với mục đích đạt được thỏa thuận chấm dứt cuộc xung đột dai dẳng kéo dài hơn 60 năm qua. Tuy nhiên, cả hai bên vẫn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn để có thể cùng bước tới ngôi nhà hòa bình mơ ước.


Đầu xuôi, đuôi có lọt?

Sau nỗ lực trung gian không ngừng nghỉ của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry với 6 chuyến công du đến Trung Đông trong vòng 5 tháng, phái đoàn cấp cao của hai bên đã có cuộc gặp lần đầu tiên tại Washington hôm 30/7, để khởi động lại các cuộc đàm phán hòa bình sau gần 3 năm gián đoạn. Kết quả, hai bên nhất trí sẽ nỗ lực đạt được thỏa thuận về quy chế cuối cùng trong vòng 9 tháng tới.

Mặc dù vậy, hy vọng le lói sẽ có những bước đột phá trong công cuộc hòa giải giữa hai bên lại đang bị phủ đám mây đen sau khi Israel thông báo tiếp tục cho xây dựng nhà định cư mới ở khu Bờ Tây.

Ngày 8/8, một quan chức Israel cho biết nước này bước đầu đã thông qua kế hoạch cho xây dựng thêm hơn 800 nhà định cư mới ở khu Bờ Tây. Ngay lập tức, phía Palestine đã có phản ứng mạnh mẽ. Trong bức thư gửi Ngoại trưởng Mỹ Kerry ngày 8/8, Trưởng đoàn đàm phán Palestine Saeb Erekat nhấn mạnh động thái mới nhất của Israel cho thấy "sự thiếu chân thành và không nghiêm túc" trong các cuộc đàm phán. Trong khi đó, Hanan Ashrawi, một thành viên thuộc Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) và là cựu Trưởng đoàn đàm phán của Palestine cáo buộc Israel "đang cố tình phá hoại giải pháp hai nhà nước và giết chết mọi hy vọng" về nỗ lực giải quyết bất đồng.

Theo nhìn nhận của giới chuyên gia, trong suốt 20 năm kể từ khi tiến trình hòa bình Oslo được triển khai, chưa bao giờ có những tia hy vọng lạc quan khi dự báo về vòng đàm phán hòa bình Trung Đông kế tiếp.

Ngay trước khi hòa đàm được nối lại, cả Palestine và Israel đều đối mặt với sóng gió dữ dội trong chính nội bộ của mình. Phía Israel, các đảng ủng hộ tái định cư cho người Do Thái đe dọa sẽ rút khỏi chính phủ nếu Thủ tướng Netanyahu tiếp tục thỏa hiệp về lãnh thổ. Bên phía Palestine, hố sâu ngăn cách giữa Tổng thống Mahmoud Abbas và phong trào Hamas đang kiểm soát dải Gaza cũng ngày càng mở rộng. Ngay sau khi Ngoại trưởng Kerry tuyên bố nối lại hòa đàm, phong trào Hamas đã bác bỏ việc quay trở lại các cuộc đàm phán và tuyên bố quyết định nối lại đàm phán của chính quyền Palestine là “đi ngược với sự đồng thuận dân tộc”.

Đến nay, Palestine vẫn bám giữ 3 điều kiện tiên quyết liên quan đến số phận của tù nhân và người tị nạn Palestine, về đường biên giới trước cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967 và nơi sẽ đặt thủ đô của Nhà nước Palestine trong tương lại. Đáp lại, Israel nói rằng những điều kiện mà Palestine đưa ra sẽ được cân nhắc vào giai đoạn cuối, chứ không phải trước khi khởi động hòa đàm.

Giải pháp nào cho hòa bình

Nhiều người cho rằng, khoảng thời gian hạn định 9 tháng mà hai bên đưa ra là quá ngắn cho một loạt vấn đề phức tạp như các đường biên giới cuối cùng, quy chế của thành phố Jerusalem, số phận của những người tỵ nạn Palestine và quyền được trở lại quê hương của những người Palestine đã ra đi năm 1948, khi nhà nước Israel được thành lập.

Theo giới quan sát, để có thể đạt được hòa bình, hai bên phải tìm ra một thỏa hiệp có thể thỏa mãn hai mục tiêu. Thứ nhất là thỏa hiệp đó phải giải quyết và tìm ra một giải pháp chấp nhận được cho vấn đề người tỵ nạn. Và thứ hai, giải pháp này cần tính đến những quan ngại về nhân khẩu học của Israel. Nếu không đạt được hai mục tiêu này, nền hòa bình lâu dài tại Trung Đông sẽ chỉ là ước mơ.


Lê Hoàng (tổng hợp)