EU triển khai hệ thống kiểm soát sinh trắc học mới

Đây được coi là một bước ngoặt trong quản lý biên giới bên ngoài của khối, thay thế cơ chế đóng dấu hộ chiếu truyền thống vốn tồn tại hàng chục năm nay.

Hệ thống EES sẽ thu thập và lưu trữ thông tin cá nhân, dấu vân tay cùng ảnh khuôn mặt của công dân ngoài EU/không thuộc khối Schengen mỗi khi nhập cảnh hoặc xuất cảnh. Cùng với đó, ngày vào và ra của mỗi hành khách sẽ được tự động ghi nhận, giúp các cơ quan chức năng phát hiện tình trạng quá hạn lưu trú hoặc xử lý các trường hợp bị từ chối nhập cảnh. Việc kiểm soát sẽ được thực hiện tại các máy sinh trắc học bố trí ở sân bay, cảng biển, nhà ga trên toàn châu Âu.

Theo kế hoạch, việc triển khai sẽ diễn ra từ tháng 10/2025 đến tháng 4/2026, thay vì đồng loạt ở tất cả các cửa khẩu. Một số nhóm phương tiện sẽ được ưu tiên trước, chẳng hạn như xe tải và xe buýt, trong khi xe cá nhân sẽ được áp dụng ở giai đoạn sau. Tại tuyến đường hầm xuyên eo biển Manche nối Pháp và Anh và các chuyến tàu Eurostar nối London với Paris và Brussels, hành khách sẽ hoàn tất thủ tục ngay trước khi khởi hành.

Do Anh đã rời khỏi EU, công dân nước này cũng thuộc diện áp dụng EES. Để chuẩn bị, Eurostar đã đầu tư 11 triệu euro và tập đoàn Getlink - công ty mẹ của Eurotunnel - chi 80 triệu euro để lắp đặt thiết bị kiểm soát sinh trắc học tại các điểm xuất phát ở Anh. Chính phủ Anh cũng cấp thêm khoảng 10,5 triệu bảng để hỗ trợ Eurotunnel, Eurostar và cảng Dover.

Giới chức EU nhấn mạnh rằng hệ thống mới chỉ làm tăng tối đa khoảng hai phút cho thời gian làm thủ tục tại các cửa khẩu. Eurostar cũng khẳng định không thay đổi thời lượng xử lý khách nhờ đầu tư lớn vào hạ tầng và công nghệ. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu áp dụng, các nước thành viên vẫn có thể tạm ngừng kiểm soát EES nếu xảy ra tình trạng ùn tắc nghiêm trọng.

EES cũng làm dấy lên một số lo ngại từ phía hành khách không thuộc EU. Khi thực hiện thủ tục tại các máy, ngoài việc quét dấu vân tay và chụp ảnh khuôn mặt, họ có thể bị hỏi thêm về nơi lưu trú, phương tiện quay về hay bảo hiểm y tế. Trong trường hợp trả lời không thỏa đáng, hành khách có thể phải gặp trực tiếp nhân viên kiểm soát biên giới và có nguy cơ bị từ chối nhập cảnh. Dù vậy, Ủy ban châu Âu nhấn mạnh rằng bảo hiểm y tế không phải là điều kiện bắt buộc của EES, mà đây là yêu cầu riêng của một số quốc gia như Pháp.

Để hỗ trợ du khách, EU đã giới thiệu ứng dụng “Travel to Europe” cho phép đăng ký trước dữ liệu, nhằm giảm thời gian chờ đợi khi đến biên giới. Nhiều chuyên gia nhận định, dù còn không ít thách thức kỹ thuật, việc đưa EES vào vận hành sẽ là bước tiến lớn trong hiện đại hóa quản lý biên giới của châu Âu, đồng thời tạo tiền đề cho các công cụ an ninh số khác trong thời gian tới.