Từ trái sang: Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trong cuộc gặp tại London (Anh) ngày 8/12/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Đài phát thanh quốc tế DW (Đức) ngày 15/12, các nỗ lực đàm phán nhằm chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine đã đạt đến một bước ngoặt quan trọng. Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul nhận định rằng các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt giao tranh "chưa bao giờ nghiêm túc như hiện nay". Về phần mình, Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb cũng tin rằng một thỏa thuận hòa bình đang đến gần hơn bao giờ hết, so với bất kỳ thời điểm nào trong gần 4 năm qua.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đang diễn ra trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đối mặt với thách thức lớn khi tìm cách bảo vệ Ukraine khỏi một thỏa thuận hòa bình do Mỹ đề xuất, đồng thời nỗ lực cứu vãn gói tài trợ hàng tỷ euro cho Kiev.
Cuộc hội đàm căng thẳng tại Berlin
Tâm điểm của các nỗ lực ngoại giao là cuộc hội đàm kéo dài tại Berlin, có sự tham gia của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff và con rể của Tổng thống Mỹ Donald Trump, Jared Kushner. Theo người phát ngôn của Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Stefan Kornelius, nhiều nguyên thủ quốc gia và người đứng đầu chính phủ châu Âu, cũng như các nhà lãnh đạo EU và NATO, đã tham gia cuộc thảo luận sau đó.
Cuộc gặp gỡ này diễn ra sau khi ông Witkoff trình bày một kế hoạch hòa bình ban đầu gồm 28 điểm, được cho là có lợi cho Nga và gây ra phản ứng ở Kiev và các nước châu Âu. Kế hoạch này sau đó đã được ông Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu sửa đổi thành bản 20 điểm và chuyển cho Washington.
Ông Witkoff cho biết sau cuộc họp rằng phái đoàn đã "thảo luận sâu rộng về kế hoạch 20 điểm vì hòa bình, chương trình nghị sự kinh tế và nhiều vấn đề khác. Đã đạt được nhiều tiến bộ". Tuy nhiên, điểm mấu chốt và nan giải nhất của cuộc đàm phán là số phận của các vùng lãnh thổ Ukraine đang do Nga kiểm soát.
Theo một quan chức nắm rõ các cuộc đàm phán nói với hãng tin AFP, Mỹ đang tiếp tục gây sức ép buộc Ukraine rút quân khỏi khu vực Donbass phía Đông như một điều kiện để đàm phán hòa bình với Nga. Vị quan chức này cũng bày tỏ sự bất ngờ khi "Mỹ lại có quan điểm giống Nga về vấn đề này". Một quan chức Pháp giấu tên cũng cho biết Mỹ vẫn khăng khăng đòi nhượng bộ lãnh thổ bất chấp sự phản đối gay gắt của châu Âu.
Về phía Nga, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Tổng thống Nga Vladimir Putin "sẵn sàng hướng tới hòa bình" và "cho một nền hòa bình thực sự", nhưng phản đối một lệnh ngừng bắn tạm thời. Ông Peskov nhấn mạnh việc Ukraine không gia nhập liên minh NATO là điều cơ bản để có thể giải quyết xung đột.
Phát biểu với báo giới ngày 15/12, ông Peskov nêu rõ: “Đương nhiên đây là một trong những vấn đề then chốt và tất nhiên là chủ đề của các cuộc thảo luận đặc biệt”. Ông lưu ý Nga đang chờ Mỹ cập nhật thông tin sau cuộc đàm phán của Washington với các nước châu Âu và Ukraine tại Berlin.
Trong một động thái "thỏa hiệp", Tổng thống Zelensky tuyên bố sẵn sàng từ bỏ nguyện vọng gia nhập NATO nếu nhận được các bảo đảm an ninh từ từng quốc gia đối tác, trong đó có Mỹ.
Thách thức của châu Âu: Tài chính và vị thế
Theo Politico.eu ngày 15/12, EU đang đối mặt với những ngày được các quan chức châu Âu coi là "then chốt". Ngày 18/12 tới, 27 nhà lãnh đạo EU sẽ tập trung tại Brussels cho một hội nghị thượng đỉnh quan trọng, hy vọng có được cái nhìn rõ ràng hơn về kết quả ngoại giao.
Sau một loạt những lời chỉ trích gay gắt từ Mỹ - bao gồm cả việc Tổng thống Donald Trump nói với Politico rằng các nhà lãnh đạo châu Âu “yếu đuối” - những ngày tới sẽ là một thử thách thực sự đối với họ. Vào ngày 15/12, các nhà lãnh đạo châu Âu cố gắng xây dựng cầu nối và sử dụng khả năng thuyết phục của mình về thỏa thuận hòa bình khi họ gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các quan chức Mỹ tại Berlin. Đồng thời tại Brussels, các bộ trưởng ngoại giao và nhà ngoại giao EU sẽ nỗ lực thuyết phục một số lượng ngày càng tăng các chính phủ châu Âu phản đối kế hoạch cho vay đối với Kiev.
Cụ thể, thách thức lớn tại Brussels là nỗ lực cứu vãn gói tài trợ khoản vay trị giá 210 tỷ euro cho Ukraine, bao gồm việc sử dụng 185 tỷ euro tài sản bị đóng băng của Nga được lưu giữ tại Euroclear. Nỗ lực này đang bị đe dọa khi số lượng các chính phủ châu Âu phản đối kế hoạch cho vay ngày càng tăng.
Hiện tại, Italy, Malta, Bulgaria và Thủ tướng mới của Cộng hòa Séc, Andrej Babiš, đã công khai bác bỏ kế hoạch này. Một quan chức Đức khẳng định quyết định về tài sản của Nga là “một quyết định về tương lai của châu Âu và sẽ quyết định liệu EU có còn là một nhân tố quan trọng hay không”.
Một quan chức EU cho biết, tình trạng chia rẽ hơn nữa ở châu Âu trong tuần này sẽ gửi một "tín hiệu thảm khốc tới Ukraine". Quan chức này nói thêm rằng, kết quả đó không chỉ là một đòn giáng mạnh vào quốc gia đang bị xung đột tàn phá: "Có thể nói rằng châu Âu cũng sẽ thất bại".
Châu Âu sẽ có thêm cơ hội để thảo luận về hướng đi tiếp theo sau ngày 15/12. Các bộ trưởng phụ trách những vấn đề EU sẽ tiếp tục thảo luận tại Brussels vào ngày 16/12 để hoàn thiện kế hoạch cho hội nghị thượng đỉnh.