Người di cư tại khu vực Vado Hondo, Chiquimula, Guatemala, trong hành trình tới Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
Trong bối cảnh chính quyền Donald Trump siết chặt chính sách nhập cư, nhiều công dân và thường trú nhân Mỹ có nguồn gốc nhập cư đang sống trong tâm trạng bất an, sợ hãi bị cơ quan Di trú và Hải quan Mỹ(ICE) kiểm tra, thậm chí tạm giữ chỉ vì màu da hoặc giọng nói của họ.
Theo tờ The Guardian, nhiều người đã phải thay đổi thói quen sinh hoạt hằng ngày để tự bảo vệ mình: ngủ với hộ chiếu bên gối, mang theo giấy khai sinh khi đi chơi thể thao, tránh tụ tập đông người, hoặc đi mua hàng thay cho người thân quá sợ hãi để ra khỏi nhà.
Javier Lopez, sống tại khu Boyle Heights (Los Angeles) - nơi có đa số cư dân gốc Mỹ Latinh - kể rằng anh không còn để cha mẹ ra ngoài một mình vì họ nói tiếng Anh chưa thạo và có thể bị ICE chặn lại bất cứ lúc nào. “Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng trong 32 năm sống ở đây, lại có ngày chứng kiến cảnh nhân viên ICE dừng xe bên đường hay tại các quầy bán bánh taco để bắt người chỉ vì họ trông có vẻ là dân nhập cư. Thật đáng xấu hổ cho đất nước này”, anh nói.
Không chỉ người Mỹ Latinh, nỗi lo ấy còn lan sang các cộng đồng khác. Một chuyên viên công nghệ thông tin gốc Trung Đông ở California chia sẻ rằng anh luôn mang theo thẻ căn cước và hộ chiếu Mỹ, kể cả khi đi ngủ hay vào nhà vệ sinh. Anh cho biết việc thực thi luật nhập cư hiện nay khiến anh nhớ lại giai đoạn sau vụ khủng bố 11/9, khi anh bị cảnh sát chặn và khám xét chỉ vì tên họ nghe có vẻ “Ả Rập”.
Một số người gọi những vụ kiểm tra mang tính phân biệt chủng tộc này là “Kavanaugh stops”, sau khi thẩm phán Tối cao Pháp viện Brett Kavanaugh cho rằng việc công dân hợp pháp bị ICE “hỏi thăm ngắn gọn” là điều chấp nhận được. Tuy nhiên, các cuộc khảo sát cho thấy các chiến dịch này thường gây chấn động tâm lý, thậm chí nhắm vào cả công dân Mỹ và thường trú nhân hợp pháp.
Một phụ nữ gốc Mexico ở California cho biết chồng cô - cũng là công dân nhập tịch - giờ sợ đi đến những sự kiện đông người. Cô chia sẻ: “Tất cả chúng tôi trong gia đình đều luôn mang theo giấy tờ chứng minh quốc tịch hoặc thẻ xanh. Ai cũng sợ đến lúc bị yêu cầu xuất trình giấy tờ".
Tại bang Georgia, một gia đình khác thậm chí đã lập bảng thông tin để liên lạc khẩn cấp trong trường hợp có người bị tạm giữ. “Chúng tôi cài ứng dụng định vị để theo dõi vị trí của nhau và chuẩn bị sẵn danh sách những người có thể giúp lan truyền thông tin nếu chuyện không hay xảy ra”.
Không chỉ người nhập cư lo sợ. Một phụ nữ da trắng ở Louisiana nói rằng cô rất lo lắng cho chồng - người gốc Trung Mỹ - và cả con trai sinh ra ở Mỹ. “Tôi không còn tin tưởng cảnh sát địa phương nữa vì họ hợp tác với cơ quan di trú. Nếu bị trộm, có lẽ tôi cũng sẽ không báo vì không biết cảnh sát sẽ làm gì khi đến nhà”, cô nói.
Bên cạnh nỗi sợ, vẫn có những tiếng nói phản kháng. Bà Maria Castano, 67 tuổi, giáo viên về hưu gốc Tây Ban Nha, nói rằng bà “càng tự hào thể hiện bản sắc Latinh hơn bao giờ hết”. Bà tham gia các hoạt động của tổ chức Indivisible, nhóm xã hội dân sự tổ chức phong trào “No Kings” nhằm phản đối chủ nghĩa độc đoán. “Giờ tôi chỉ nghe nhạc tiếng Tây Ban Nha khi lái xe, mở cửa kính và hát thật to”, bà cười nói.
Trước đó, vào tháng 9, Tòa án Tối cao Mỹ với đa số thẩm phán bảo thủ đã bác đơn kiện của nhóm cư dân Los Angeles, những người cho rằng các cuộc “tuần tra lưu động” của ICE vi phạm quyền hiến định của họ khi chặn người chỉ dựa vào chủng tộc, ngôn ngữ hoặc nơi sinh sống. Phán quyết này, theo các nhà phê bình, đã “hợp pháp hóa việc phân biệt chủng tộc” trong thực thi luật nhập cư.
Sau phán quyết, tờ The Guardian đã thu thập hơn 200 phản hồi từ công dân và thường trú nhân Mỹ có nguồn gốc nhập cư. Hầu hết cho biết họ cảm thấy lo lắng, luôn mang theo hộ chiếu, thẻ căn cước hoặc giấy khai sinh khi ra ngoài. “Tôi rất sợ bị nhận diện sai chỉ vì vẻ ngoài của mình,” Ana, 22 tuổi, sinh viên mới tốt nghiệp ở Illinois, nói. “Tôi phải đi chợ và làm việc vặt thay cho gia đình để người thân không có giấy tờ đỡ phải ra ngoài. Khi đưa em trai đi đá bóng, tôi cũng mang theo cả giấy khai sinh của nó”.
Nỗi sợ bị “nhận nhầm” đã trở thành một phần trong đời sống thường nhật của nhiều người dân nhập cư - những công dân hợp pháp nhưng luôn bị nghi ngờ chỉ vì họ không mang diện mạo “chuẩn” của một người Mỹ.