Cuộc chiến với tình trạng khan hiếm nước tại Uruguay

Ngày 26/6, Tổng thống Uruguay Luis Lacalle Pou đã tuyên bố “tình trạng khẩn cấp về nước đối với khu vực thành thị”.

Kênh CNN (Mỹ) đưa tin diễn biến này đã gây sốc cho Uruguay. Đây cũng là tín hiệu đáng báo động đối với những quốc gia dễ chịu rủi ro trước hạn hán, tình trạng được dự đoán sẽ trở nên thường xuyên và nghiêm trọng hơn khi biến đổi khí hậu gia tăng.

Ảnh hưởng của hạn hán đối với Uruguay rất mạnh. Hồ chứa quan trọng Canelón Grande vốn cung cấp nước cho trên một triệu người dân thủ đô Montevideo đã biến thành khu vực bùn lầy lội và người dân địa phương có thể đi bộ qua.

Một hồ chứa khác có tên Paso Severino vốn cung cấp nước cho 60% dân số Uruguay cũng ghi nhận mức nước giảm kỷ lục. Theo truyền thông địa phương, mực nước tại hồ chứa Paso Severino có thể cạn kiệt hoàn toàn vào đầu tháng 7.

Nước máy vị mặn

Ông Carlos Santos, giảng viên tại Đại học CH Uruguay nhận định nước máy tại thủ đô Montevideo về cơ bản là không thể uống được vì mặn. Điều này bắt nguồn từ việc trong nhiều tuần qua, đơn vị cung cấp nước tại Uruguay OSE đã kết hợp nước mặn từ cửa sông Río de la Plata với nước ngọt từ hồ chứa Paso Severino để tăng nguồn cung nước.

Các quan chức Uruguay cho biết ngoài việc có vị mặn, nước máy tại đây còn có nồng độ clorua, sodium và trihalomethan cao. Tổng thống Uruguay Lacalle Pou ngày 19/6 cho biết “nguồn cung nước được đảm bảo” nhưng nồng độ clorua và sodium chắc chắn “sẽ tăng”.

Tuy nhiên, trong một cuộc họp báo vào tháng 5, Bộ trưởng Bộ Y tế Karina Rando nhận định không có rủi ro sức khỏe đối với hầu hết mọi người. Nhưng bà cũng nhắc nhở người mắc một số vấn đề sức khỏe nhất định như tăng huyết áp, bệnh về thận, thai phụ… nên hạn chế hoặc tránh dùng nước máy hoàn toàn.

Bộ Y tế Urugauy cũng khuyên người dân không bổ sung muối vào thức ăn của trẻ em và sử dụng nước đóng chai để pha sữa cho trẻ sơ sinh.

Doanh số nước đóng chai đã tăng phi mã tại thủ đô Montevideo và tỉnh Canelones lân cận, ghi nhận mức tăng 224% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm trước. Diễn biến này khiến các doanh nghiệp bán lẻ gặp khó khăn trong đáp ứng nhu cầu đi lên đồng thời còn dẫn đến tình trạng tăng rác thải nhựa.

Để giảm áp lực, chính phủ Uruguay đã ban hành miễn thuế với nước đóng chai.

Chính phủ nỗ lực xử lý

Trong sửa đổi hiến pháp năm 2004, Uruguay tuyên bố trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới coi tiếp cận nguồn nước là quyền cơ bản của con người.

Chính phủ Uruguay cho biết họ đã và đang thực hiện các bước để giải quyết vấn đề. Vào ngày 19/6, Tổng thống Lacalle Pou công bố việc xây dựng một con đập và hệ thống dẫn nước mới trên sông San José. Công trình này sẽ trở thành nguồn cung cấp nguồn nước thay thế sau khi hoàn thành thi công trong 30 ngày.

Người dân được đề nghị không rửa xe hoặc tưới vườn của họ trong khi các xe bồn đã được đưa vào hoạt động để cung cấp nước cho các tổ chức quan trọng như bệnh viện. Theo truyền thông địa phương, công nhân đã đào giếng ở Parque Batlle, biệt danh là “lá phổi" của thủ đô Montevideo để tìm nguồn nước thay thế (video dưới, nguồn: AFP).

Ông Daniel Panario, Giám đốc Viện Sinh thái và Khoa học Môi trường tại Đại học CH Uruguay nhận định với CNN: “Chúng ta cần chuẩn bị tốt hơn cho khí hậu ngày càng khó lường”. Ông còn kể lại cuộc trò chuyện với một nông dân, người này nói rằng mưa “tồi tệ” hơn trước, chứ không phải nhiều hơn hay ít hơn. “Mưa tập trung hơn… nó gây ra lũ lụt, và sau đó là hạn hán kéo dài”, ông nói.

Vào tháng 5, Tổng thống Lacalle Pou phát biểu với các phóng viên rằng "thời điểm này rất phức tạp, chúng ta phải chấp nhận nó và chúng tôi chịu trách nhiệm". Nhưng ông cũng bác bỏ cáo buộc chính phủ đã không làm đủ để đối phó với cuộc khủng hoảng.

Uruguay không phải là quốc gia duy nhất ở Mỹ Latinh bị hạn hán. Nước láng giềng Argentina đang vật lộn với đợt hạn hán tồi tệ nhất trong nhiều thập niên, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nông nghiệp. Các nhà khoa học cho rằng biến đổi khí hậu không phải là nguyên nhân chính khiến lượng mưa giảm gây hạn hán ở Uruguay và Argentina vào cuối năm 2022 mà có khả năng là do hiện tượng La Nina. Và họ lập luận rằng biến đổi khí hậu gây ra nắng nóng khắc nghiệt làm trầm trọng thêm các tác động của hạn hán.

Trong khi đó, nhà thủy văn Miguel Doria tại Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) về Mỹ Latinh và Caribe có trụ sở tại Montevideo, cho rằng Uruguay cần thay đổi mối quan hệ với nước. Ông Miguel Doria cho rằng Uruguay “có mối liên hệ văn hóa với nước” và có xu hướng nhìn nhận rằng không cần phải quan tâm đến nước vì nó gần như vô hạn. Ông nói: “Điều thực sự cần thiết là thay đổi về văn hóa. Đây là cơ hội để thay đổi, để thích nghi”.

Thứ trưởng Bộ Môi trường của Uruguay Gerardo Amarilla trong phát biểu tại một diễn đàn về nước của Liên hợp quốc vào ngày 9/6 nhấn mạnh quốc gia này cần coi trọng nước như một nguồn tài nguyên và nhận ra rằng chúng ta đang sống trong một thế giới có khí hậu thay đổi.

Ngoài việc thay đổi nhận thức, ông Doria nói rằng Uruguay có thể tăng lượng nước sẵn có bằng cách xây dựng cơ sở hạ tầng mới như đập và nâng cấp các hệ thống cấp nước cũ kỹ để nâng cao hiệu quả. Quốc gia này cũng có thể làm giảm nhu cầu bằng cách thúc đẩy tái sử dụng nước và hình thành những thói quen mới.

“Tất cả chúng tôi đều hy vọng trời sẽ sớm mưa”, ông Doria bộc bạch.