Quang cảnh cảng Los Angeles ở California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
Theo hãng tin Reuters, nguy cơ bùng nổ một cuộc chiến thương mại toàn diện đã gia tăng vào tuần trước, sau khi Trung Quốc mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và Tổng thống Donald Trump dọa tăng thuế hàng hóa Trung Quốc lên mức ba chữ số. Tuy nhiên, sau cuối tuần, cả hai bên đã phát đi tín hiệu trấn an, nhấn mạnh nỗ lực hợp tác của các nhóm đàm phán và khả năng tìm kiếm giải pháp thỏa hiệp.
Trung Quốc cho biết sẽ thu phí cảng đặc biệt đối với các tàu do Mỹ sở hữu, vận hành, đóng hoặc treo cờ, trong khi tàu do Trung Quốc đóng sẽ được miễn thuế. Theo truyền hình nhà nước CCTV, quy định mới cũng bao gồm các trường hợp miễn trừ cho tàu không chở hàng vào xưởng Trung Quốc để sửa chữa.
Phí bổ sung sẽ được thu tại cảng nhập cảnh đầu tiên của hành trình hoặc cho năm chuyến đi đầu tiên trong vòng một năm, tính theo chu kỳ thanh toán hằng năm bắt đầu từ ngày 17/4.
Trước đó, chính quyền Tổng thống Trump đã công bố kế hoạch đánh thuế các tàu liên kết với Trung Quốc nhằm thúc đẩy ngành đóng tàu nội địa. Một cuộc điều tra dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden cũng kết luận Trung Quốc áp dụng các chính sách không công bằng để thống trị lĩnh vực hàng hải, logistics và đóng tàu toàn cầu.
Đáp trả, Trung Quốc tuyên bố sẽ áp dụng phí cảng tương tự đối với tàu liên kết với Mỹ kể từ ngày các khoản phí của Washington có hiệu lực. Các nhà phân tích dự báo COSCO Shipping - tập đoàn vận tải container thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc - sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất, khi có thể gánh gần một nửa chi phí dự kiến 3,2 tỷ USD từ phí cảng bổ sung trong năm 2026.
Ngày 14/10, Bộ Thương mại Trung Quốc kêu gọi Mỹ “sửa chữa những hành vi sai lầm” và quay lại đối thoại, tham vấn. Cùng ngày, Bắc Kinh cũng áp đặt biện pháp trừng phạt đối với năm công ty con của tập đoàn đóng tàu Hàn Quốc Hanwha Ocean, cáo buộc họ “hỗ trợ và ủng hộ” cuộc điều tra của Mỹ về hoạt động thương mại của Trung Quốc.
Phía Hanwha Ocean cho biết đang “xem xét kỹ lưỡng” tác động tiềm tàng của lệnh trừng phạt, sau khi cổ phiếu công ty giảm gần 6%.
“Động thái ăn miếng trả miếng này có thể khiến hai nền kinh tế rơi vào vòng xoáy thuế hàng hải, đe dọa làm biến dạng dòng chảy vận tải toàn cầu,” công ty môi giới tàu Xclusiv Shipbrokers (Athens, Hy Lạp) nhận định trong báo cáo mới nhất.
Một chuyên gia tư vấn tại Thượng Hải cho rằng mức phí mới chưa chắc gây xáo trộn lớn, song mọi chi phí tăng thêm đều có thể đẩy giá hàng hóa toàn cầu cao hơn.
Để trả đũa việc Bắc Kinh hạn chế xuất khẩu khoáng sản thiết yếu, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ áp thêm 100% thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc và thắt chặt kiểm soát xuất khẩu phần mềm chiến lược từ ngày 1/11.
Chỉ vài giờ sau, các quan chức Mỹ cảnh báo những quốc gia ủng hộ kế hoạch giảm phát thải của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) - trong đó có Trung Quốc - có thể đối mặt với lệnh trừng phạt, cấm cảng hoặc phí tàu trừng phạt.
“Việc vũ khí hóa chính sách thương mại và môi trường cho thấy vận tải biển đang chuyển từ vai trò kênh trung lập của thương mại toàn cầu thành công cụ trực tiếp của chính sách quốc gia,” Xclusiv nhận định.