Chuyến thăm của ông Lula da Silva lần này có ý nghĩa quan trọng trong việc “hâm nóng” mối quan hệ chính trị và thương mại lâu đời giữa Brazil và Trung Quốc sau giai đoạn lạnh nhạt dưới thời người tiền nhiệm Jair Bolsonaro (2019-2022), cùng với đó là củng cố hơn nữa vị thế của Brasilia trên trường quốc tế.
Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva phát biểu tại Brasilia, ngày 2/3/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Đây là chuyến thăm chính thức thứ ba của Tổng thống Lula da Silva tới Trung Quốc, sau hai chuyến thăm cấp nhà nước vào các năm 2004 và 2009 trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của nhà lãnh đạo này. Trước đó, nhà lãnh đạo 77 tuổi này đã phải hoãn chuyến thăm trong gần 2 tuần vì lý do sức khỏe. Tuy nhiên, chuyến công du sang Trung Quốc được lên lịch lại ngay sau khi ông Lula da Silva có dấu hiệu bình phục, cho thấy vai trò quan trọng của Bắc Kinh trong chính sách đối ngoại của Brazil.
Đối với Trung Quốc, chuyến thăm của ông Lula da Silva có tính biểu tượng cao trong bối cảnh Bắc Kinh muốn chứng tỏ vai trò ngày càng quan trọng của mình tại khu vực Mỹ Latinh. Phát biểu trong cuộc gặp người đồng cấp Brazil bên lề Hội nghị ngoại trưởng Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) hồi tháng trước ở New Delhi (Ấn Độ), Ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương khẳng định Trung Quốc mong muốn củng cố lòng tin chính trị với Brazil, đồng thời kêu gọi hai nước nỗ lực nâng quan hệ đối tác chiến lược toàn diện lên tầm cao mới.
Theo lịch trình, ngoài các cuộc gặp với Thủ tướng Lý Cường và Chủ tịch Quốc hội Triệu Lạc Tế, Tổng thống Lula da Silva sẽ có cuộc hội đàm chính thức với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh vào ngày 14/4, trong đó hai nhà lãnh đạo sẽ chứng kiến lễ ký và trao nhận hơn 20 thỏa thuận hợp tác trong các lĩnh vực thương mại, công nghệ, chuyển đổi năng lượng và các lĩnh vực hợp tác khác trong khuôn khổ liên kết chiến lược song phương ký kết từ năm 2002 .
Duy trì thặng dư thương mại với Trung Quốc và tận dụng công nghệ từ “gã khổng lồ châu Á” nằm trong chiến lược thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa tại Brazil của ông Lula da Silva. Kể từ năm 2009, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của nền kinh tế đứng đầu Mỹ Latinh này. Thương mại song phương đạt 150,4 tỷ USD vào năm ngoái, trong đó Brazil xuất siêu tới gần 29 tỷ USD sang Trung Quốc.
Brazil cũng hy vọng thu hút thêm đầu tư từ Trung Quốc vào chương trình Vệ tinh tài nguyên Trái Đất (CBERS) do hai nước hợp tác chế tạo, đồng thời tìm kiếm hỗ trợ từ Bắc Kinh cho Quỹ rừng Amazon nhằm thúc đẩy các dự án bảo tồn khu vực rừng rậm nhiệt đới này
Dự kiến, trong khuôn khổ chuyến công du này, Trung Quốc và Brazil sẽ chính thức ký kết thỏa thuận đẩy mạnh sử dụng đồng Real và đồng Nhân dân tệ trong giao dịch thương mại song phương, với mục đích giảm thiểu sự phụ thuộc vào đồng USD. Ngoài ra, Tổng thống Brazil sẽ đến thăm và khảo sát thực tế một nhà máy sản xuất thuộc Tập đoàn công nghệ Huawei, qua đó thắp lại hy vọng cho "gã khổng lồ" viễn thông của Trung Quốc trong việc tham gia xây dựng mạng 5G tại quốc gia lớn nhất Mỹ Latinh.
Đáng chú ý, cựu Ngoại trưởng Brazil Celso Amorim - cố vấn của ông Lula da Silva về các vấn đề quốc tế, tiết lộ nhà lãnh đạo này dự định đưa ra dấu hiệu cho thấy Brazil có thể sẽ tham gia Sáng kiến “Vành đai và Con đường” trong cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Theo đánh giá của Ngoại trưởng Brazil Mauro Vieira, Brazil rất coi trọng mối quan hệ với Trung Quốc, cho rằng hợp tác giữa hai nước có rất nhiều cơ hội tiềm năng.
Mặc dù lĩnh vực thương mại song phương có thể là ưu tiên hàng đầu trong chuyến công du của Tổng thống Brazil tới Trung Quốc, nhưng các vấn đề địa chính trị quan trọng cũng nằm trong chương trình nghị sự của nhà lãnh đạo này. Trong cuộc hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ông Lula da Silva dự kiến sẽ đề xuất một sáng kiến nhằm xây dựng nền hòa bình tại Ukraine, trong đó Brazil, Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia cùng đóng vai trò trung gian hòa giải quốc tế trong cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine. Ông Lula da Silva lần đầu tiên công khai đề xuất này trong cuộc hội đàm với Thủ tướng Đức Olaf Scholz vào tháng 1/2023, đồng thời đã đề cập ý tưởng với Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron.
Cũng trong khuôn khổ chuyến thăm Trung Quốc, Tổng thống Brazil sẽ tới thành phố Thượng Hải vào ngày 13/4 và có buổi làm việc tại trụ sở của Ngân hàng phát triển mới (NDB) thuộc Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu thế giới (BRICS – bao gồm Trung Quốc, Brazil, Nga, Ấn Độ và Nam Phi). Sau cuộc họp với các đối tác BRICS, ông Lula da Silva sẽ dự lễ nhậm chức của tân Chủ tịch NDB Dilma Rousseff, cựu Tổng thống Brazil.
Bên cạnh đó, chuyến thăm cũng là bước cụ thể hóa chính sách đối ngoại của Brazil, trong đó ưu tiên hợp tác với các đối tác khu vực và quốc tế để giải quyết thách thức toàn cầu và phát huy sức mạnh mềm của nước này. Một trong những nội dung trọng tâm của chính sách này là liên minh với các đối tác mới nổi, giúp thúc đẩy sự hiện diện toàn cầu của Brazil, dù vẫn tiếp tục duy trì mối quan hệ với tất cả các trung tâm quyền lực lớn như Mỹ. Kể từ khi nhậm chức ngày 1/1 vừa qua, Tổng thống Lula da Silva đã thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình hội nhập khu vực, đưa Brazil tham gia trở lại một loạt tổ chức như Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribe (CELAC) hay Liên minh các quốc gia Nam Mỹ (UNASUR), đồng thời tăng cường hợp tác trong khuôn khổ G20, BRICS, nhóm IBSA (Ấn Độ, Brazil, Nam Phi). Việc tham gia các tổ chức đa phương như BRICS cho phép Brazil kết nối với các cường quốc khu vực khác, bao gồm cả Trung Quốc, đồng thời mở rộng sự hiện diện trong các cuộc đàm phán chính trị và kinh tế toàn cầu. Có thể nói, qua chuyến thăm, ngoài việc nêu bật tầm quan trọng của mối quan hệ giữa Brazil với Trung Quốc, cả Brasilia và Bắc Kinh đều cùng tìm cách thể hiện vai trò và tầm ảnh hưởng ngày càng tăng trên trường quốc tế.