Tiếp tục thông tin về tình hình biển Đông, phóng viên TTXVN tại LB Nga đã có cuộc trò chuyện với ông Anton Svetov - Chuyên viên điều phối các chương trình nghiên cứu Đông Nam Á của Hội đồng đối ngoại Nga và ông Alexay Fenenko – Phó giáo sư Học viện ngoại giao Nga, Chuyên viên Viện Nghiên cứu các vấn đề an ninh quốc tế thuộc Viện Hàn lâm khoa học Nga xung quanh vấn đề này. Trung Quốc đang đơn độcÔng Anton Svetov: Giới lãnh đạo Trung Quốc (TQ) hiện đang ở trong tình thế rất khó khăn. Một mặt Bắc Kinh cần phải giữ thể diện của một cường quốc có khả năng gây ảnh hưởng đối với các quốc gia láng giềng, song mặt khác, rất khó có thể hình dung một quốc gia nào đó trên thế giới lại ủng hộ hành động này của TQ. Nghĩa là thuyết “trỗi dậy hòa bình” của TQ sớm hay muộn cũng sẽ bị phương hại. Các nước trong diện tranh chấp hoàn toàn có thể lợi dụng yếu điểm này của TQ để đưa ra đề nghị “nếu để yên thì sẽ im lặng”, và Việt Nam là một trong những nước đầu tiên có cơ hội giải quyết xung đột bằng phương pháp này.
Ông Anton Svetov - Chuyên viên Hội đồng đối ngoại Nga |
TQ không hề có một láng giềng tốt nào đúng nghĩa bởi với nước nào TQ cũng có xung đột lãnh thổ. Vòng từ trái qua phải chúng ta có thể thấy TQ tranh chấp lần lượt với Ấn Độ, Kyrgyzstan, Kazakhstan, Nga, Nhật Bản, Đài Loan, Philippines và Việt Nam. Rõ ràng khi TQ có vấn đề với tất cả các quốc gia láng giềng thì Bắc Kinh cần phải xem xét lại chính sách của mình.
Việt Nam được ASEAN ủng hộÔng Anton Svetov: ASEAN đã phối hợp tương đối khăng khít. Hội nghị thượng đỉnh vừa qua đã đưa ra được tuyên bố chung, không giấu giếm lời kêu gọi TQ giải quyết vấn đề một cách hòa bình. Cần lưu ý rằng trong điều kiện một số nước thành viên ASEAN không tham gia vào tranh chấp và mong muốn giữ quan hệ tốt với TQ nhiều hơn là sự đoàn kết với các thành viên còn lại thì việc đưa ra được tuyên bố chung này là một thành công, chưa kể hội nghị thượng đỉnh năm nay lại diễn ra ở Myanmar, một trong những đồng minh thân cận nhất của TQ ở Đông Nam Á. Còn nhớ tại hội nghị lần trước ASEAN đã không thể thông qua văn kiện tổng kết chỉ vì lập trường không ủng hộ của Campuchia.
Các nước ASEAN đã thể hiện khả năng đàm phán nội bộ. Mặc dù ASEAN còn xa mới có thể đi tới sự đồng thuận hoàn toàn song đây là những bước đi tích cực đầu tiên. Tùy thuộc vào việc các thành viên của ASEAN sẽ thỏa thuận với nhau như thế nào và các mối quan hệ nội bộ được củng cố đến đâu có thể sẽ xuất hiện tia hi vọng về việc ASEAN sẽ đoàn kết nhau lại để trở nên độc lập hơn về kinh tế trước TQ. Các nước ASEAN dù sao cũng mong muốn các mối quan hệ ngang bằng, tuy ở mức thấp song an toàn hơn là ở mức cao với TQ song bất ổn.
Đề nghị của Trung Quốc về biển Đông rất không công bằng
Ông Alexay Fenenko: Trong tương lai, Việt Nam cần xây dựng hạm đội hải quân hùng mạnh, nhằm bảo vệ vùng biển khi lợi ích quốc gia bị xâm hại. Trong trường hợp TQ không rút giàn khoan khỏi vùng đặc quyền kinh tế, Việt Nam hoàn toàn có thể sử dụng các biện pháp mạnh để cưỡng chế hành vi trái phép này.
Nếu xảy ra tình huống này, tôi nghĩ trước hết Mỹ sẽ ủng hộ, Nga, Nhật Bản, Philippines và cộng đồng quốc tế cũng sẽ có tiếng nói đồng thuận. Tôi từng tham dự nhiều hội nghị an ninh quốc tế và có dịp tiếp xúc với các chuyên gia từ nhiều nước, đa phần họ cho rằng các đề nghị của TQ về vấn đề biển Đông là rất không công bằng. Vấn đề biển Đông không phải quá khó để giải quyết mà vướng mắc cơ bản là ở lập trường của Bắc Kinh cho rằng tất cả thuộc về TQ, các nước xung quanh không có gì. Nếu vẫn giữ lập trường như vậy thì đương nhiên rất khó đối thoại.
Ông Alexay Fenenko, Phó giáo sư Học viện Ngoại giao Nga. |
Theo tôi hiểu, Trung Quốc ngầm phát đi thông điệp rằng Nga đã làm được với Crimea (Crưm) thì TQ cũng có thể làm như vậy với Biển Đông. Tuy nhiên, Crimea là một vấn đề khác, là một nước cộng hoà độc lập được quốc tế thừa nhận và tuyệt đại đa số người dân đồng tình sáp nhập vào Nga thông qua trưng cầu dân ý rộng rãi. Nga không đưa tàu chiến ra biển Đen, không uy hiếp để bắt người dân Crimea phải quy thuận mà chỉ đáp ứng nguyện vọng của người dân nước này.
Trong khi đó TQ đơn phương tuyên bố Biển Đông là lợi ích lịch sử, nhưng lịch sử là từ lúc nào và đâu là bằng chứng? Nếu nói theo cách của TQ thì cả thế giới phải xem xét lại trật tự hiện nay, hủy toàn bộ kết quả của Thế chiến thứ hai để phân chia lại lãnh thổ. Nói như thế là rất nguy hiểm và không có căn cứ. Hiện không một quốc gia nào thừa nhận cái được gọi là lợi ích lịch sử của TQ ở biển Đông và để chứng minh điều này, Trung Quốc có lẽ không còn cách nào khác là tiến hành trưng cầu ý kiến các loài cá đang sống ở biển Đông.
Tin, ảnh: Cao Cường (P/v TTXVN tại LB Nga)