Theo phóng viên TTXVN tại Brussels, Trung tâm nghiên cứu hạt nhân Mol (SCK CEN) và Trung tâm nghiên cứu luyện kim (CRM Group) tại Liège đang hợp tác trong nghiên cứu cơ bản và phát triển lò nhiệt hạch nguyên mẫu giúp tận dụng một số kim loại từ việc tháo dỡ các nhà máy điện hạt nhân. Dự án SMELD, được chính phủ liên bang hỗ trợ và hưởng lợi từ các quỹ châu Âu, đã chính thức ra mắt, với việc ký kết hợp tác giữa hai trung tâm nghiên cứu, trước sự chứng kiến của Quốc vụ khanh về Phục hồi và Đầu tư chiến lược, Thomas Dermine.
Dự án SMELD, với ngân sách 13,5 triệu euro, nhằm mục đích tái chế nhiều kim loại hơn từ việc tháo dỡ các nhà máy điện hạt nhân, theo logic kinh tế tuần hoàn, điều này cũng sẽ làm giảm lượng chất thải phóng xạ đòi hỏi phải chôn lấp tốn kém ở độ sâu lớn. Kim loại được nhắm đến là những loại có mức độ phóng xạ quá cao để có thể tái chế ngay lập tức nhưng lại quá thấp để có thể xử lý như chất thải phóng xạ. "Hiện nay, chúng tôi ước tính rằng 15% trong số 10.000 đến 15.000 tấn chất thải tại các bộ trao đổi nhiệt của các nhà máy điện hạt nhân không thể tái chế. Nhưng chúng tôi tin rằng có thể giảm 97% số lượng chất thải này", Peter Baeten, Giám đốc điều hành của SCK CEN, cho biết.
Hiện nay, các nhà máy luyện kim đang cố gắng giảm lượng chất thải phóng xạ bằng cách thu giữ hầu hết các đồng vị phóng xạ (gây ra phóng xạ) trong quá trình nấu chảy và tách chúng ra khỏi kim loại. Nhưng một số đồng vị phóng xạ nhất định vẫn khó “bắt” bằng các kỹ thuật hiện tại. Lò nung nhiệt hạch mới mà nhóm hợp tác SCK CEN/CRM dự định tạo ra sẽ giúp tách biệt tốt hơn các đồng vị phóng xạ còn sót lại này và tái chế nhiều kim loại hơn từ các lò phản ứng đã hết tuổi.
Hiện có 167 lò phản ứng đang hoạt động ở các quốc gia giáp biên giới Bỉ và trong số đó, 40 lò đã hoạt động hơn 40 năm. Việc tháo dỡ từng lò phản ứng này là rất quan trọng, chi phí ước tính khoảng 1,3 tỷ euro. Do đó, có cơ hội kinh tế dự kiến hơn 50 tỷ euro. Ngoài ra, các nhà sản xuất thép, chẳng hạn như Aperam, chuyên về thép không gỉ và có mặt ở Châtelet và Genk, cũng quan tâm đến ý tưởng phục hồi các hợp kim có giá trị gia tăng cao đến từ việc tháo dỡ các nhà máy điện hạt nhân.
Quốc vụ khanh Thomas Dermine khẳng định vai trò quan trọng của Bỉ khi chuyên môn được công nhận cả trong lĩnh vực hạt nhân và luyện kim. Sự bổ sung mạnh mẽ giữa chuyên môn của SCK CEN trong lĩnh vực hạt nhân và của nhóm CRM trong lĩnh vực luyện kim cũng được tất cả những người tham gia dự án nhấn mạnh là một trong những điểm mạnh của mối quan hệ hợp tác giữa hai trung tâm nghiên cứu của Bỉ. SMELD sẽ tiếp tục được triển khai dưới dạng nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu khả thi.
Trong giai đoạn tiền công nghiệp, hai bên sẽ phát triển một mẫu lò nung xử lý tiên tiến, dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm 2026.