Ảnh minh họa quốc kỳ Mỹ: AFP/TTXVN
Theo hãng tin AP, sắc lệnh mà ông Trump ký tại Phòng Bầu dục thừa nhận phán quyết của Tòa án Tối cao trong một vụ việc ở Texas năm 1989, nhưng nhấn mạnh vẫn có cơ sở truy tố hành vi đốt cờ nếu hành vi này có khả năng kích động hành động phi pháp tức thời hoặc bị coi là ngôn từ khiêu khích bạo lực.
Ông Trump nói: “Ai đốt cờ thì nhận án tù một năm. Không phải 10 năm, không phải một tháng. Một năm tù, ghi vào hồ sơ và ngay lập tức hành vi đốt cờ sẽ chấm dứt”.
Sắc lệnh này cũng chỉ đạo Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi theo đuổi biện pháp pháp lý nhằm thách thức phán quyết năm 1989, với mục tiêu đưa vấn đề trở lại Tòa án Tối cao. Hiện nay, Tòa án Tối cao có thành phần bảo thủ hơn nhiều so với năm 1989, trong đó có ba thẩm phán do ông Trump bổ nhiệm trong nhiệm kỳ đầu.
Các nhà bảo vệ quyền tự do dân sự và giới học giả hiến pháp đặt câu hỏi về tính hợp pháp và ý nghĩa của hành động này. Luật sư Bob Corn-Revere, cố vấn trưởng của Tổ chức Quyền cá nhân và Biểu đạt, nói: “Người ta có thể bị truy tố vì đốt bất cứ thứ gì ở nơi không được phép đốt, nhưng chính phủ không thể truy tố một hành động biểu đạt được bảo vệ, ngay cả khi nhiều người Mỹ, kể cả Tổng thống, cho rằng hành vi này xúc phạm và khiêu khích đặc biệt”. Theo luật sư này, Tổng thống Trump không có quyền viết lại Tu chính án thứ nhất.
Trong vụ việc năm 1989, Tòa án Tối cao đã phán quyết với tỷ lệ 5 - 4 rằng Tu chính án thứ nhất bảo vệ hành vi đốt cờ, coi đây là một hình thức biểu đạt chính trị. Thẩm phán bảo thủ Antonin Scalia, người thường được ông Trump ca ngợi, nằm trong phe đa số.
Ngày 25/8, ông Trump gọi Tòa án Tối cao năm 1989 là một “tòa án rất đáng buồn”. Ông cho rằng việc đốt quốc kỳ Mỹ kích động bạo loạn ở mức độ chưa từng thấy, khi một số người phát điên khi làm việc đó, còn số khác thì tức giận vì hành động đó. Tuy nhiên, ông không đưa ra ví dụ cụ thể.
Một bản thông tin của Nhà Trắng dẫn lại các vụ biểu tình gần đây, trong đó có vụ ở Los Angeles hồi tháng 6, nơi người ta đốt quốc kỳ Mỹ và có những hành vi bạo lực, đe dọa an toàn công cộng khác.
Ông Trump nói: “Khắp đất nước họ đang đốt cờ. Khắp thế giới, họ đốt cờ Mỹ”.
Trong khi đó, Giáo sư luật G.S. Hans thuộc Đại học Cornell nhận định rằng nước Mỹ chưa hề phải đối mặt với tình trạng đốt cờ tràn lan. Ông nói: “Tôi nghĩ đây không phải là vấn đề lớn”.
Sắc lệnh của Tổng thống Trump mô tả hành vi báng bổ quốc kỳ là hành động xúc phạm và khiêu khích đặc biệt, thể hiện sự khinh thường, thù địch và bạo lực chống đất nước, là hành vi phản đối rõ ràng nhất đối với liên minh chính trị bảo vệ quyền, tự do và an ninh. Đốt biểu tượng của nước Mỹ có thể kích động bạo lực và bạo loạn.
Sắc lệnh kêu gọi Bộ trưởng Tư pháp ưu tiên thực thi tối đa có thể các luật hình sự và dân sự đối với những vụ đốt cờ nào mà gây tác hại không liên quan đến quyền tự do ngôn luận trong Tu chính án thứ nhất.
Bà Bondi nói với Tổng thống: “Cảm ơn ngài đã bảo vệ quốc kỳ Mỹ. Chúng ta sẽ làm điều đó mà vẫn tuân thủ Tu chính án thứ nhất”.
Đối với người nước ngoài, sắc lệnh này cho phép hủy bỏ thị thực, giấy phép cư trú, tiến trình nhập tịch và các lợi ích nhập cư khác. Họ cũng có thể bị trục xuất.
Hành vi đốt cờ Mỹ từ lâu đã là nỗi bận tâm của ông Trump. Sau khi đắc cử tháng 11/2016, ông viết trên Twitter: “Không ai được phép đốt quốc kỳ Mỹ. Nếu họ làm, phải có hậu quả, có thể là tước quốc tịch hoặc một năm tù!”.
Tuy nhiên, Hiến pháp Mỹ cấm chính phủ tước quốc tịch của những công dân Mỹ sinh ra tại Mỹ.