Nga, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đang nỗ lực giúp đảm bảo hòa bình lâu dài giữa Azerbaijan và Armenia, hai quốc gia đã trải qua hai cuộc chiến tranh trong 30 năm qua.
Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan trong cuộc họp ở Moskva ngày 25/5/2023 (ảnh theo chiều kim đồng hồ). Ảnh: AFP/TTXVN
Quan hệ căng thẳng giữa hai quốc gia vùng Trung Á này liên quan đến quyền kiểm soát Nagorny-Karabakh, khu vực nằm sâu trong lãnh thổ phía Tây Nam của Azerbaijan, nhưng có đa số dân cư là người gốc Armenia nên muốn sáp nhập vào nước này. Căng thẳng gia tăng giữa hai nước láng giềng với đỉnh điểm là cuộc chiến tranh kéo dài từ tháng 2/1988 đến tháng 5/1994. Kể từ năm 2008, Azerbaijan và Armenia đã tiến hành hàng chục cuộc gặp cấp cao, nhưng chưa tìm được biện pháp hòa giải phù hợp cho các các vấn đề, trong đó có việc phân định biên giới và trao đổi tù nhân. Quan hệ giữa hai nước càng trở nên căng thẳng sau khi ngày 23/4 vừa qua, Azerbaijan thiết lập một trạm kiểm soát trên tuyến đường bộ duy nhất đi qua lãnh thổ nước này và nối Armenia với khu vực Nagorny-Karabakh.
Sau vòng đàm phán ba bên lần thứ 12 tại Moskva, Phó Thủ tướng Nga Alexei Overchuk cho biết Azerbaijan và Armenia ghi nhận tiến bộ đáng kể trong việc nhất trí các phương pháp giải tỏa giao thông vận tải giữa hai nước. Ông cho hay hai bên đã đạt được sự hiểu biết chung về việc khôi phục một tuyến đường sắt phía Nam, nối Armenia với Azerbaijan và Iran.
Tuyến đường này cũng sẽ kết nối Azerbaijan với Nakhchivan, một vùng đất của người Azerbaijan bị ngăn cách với phần còn lại của Azerbaijan bởi lãnh thổ Armenia. Tuyến đường này cũng giáp với Iran.
Nga thường đóng vai trò trung gian hòa giải trong các cuộc đàm phán hòa bình giữa Azerbaijan và Armenia, quốc gia nằm ở vùng rìa Tây Nam của Liên Xô cũ.