ASEAN bước sang giai đoạn mới của tầm nhìn khu vực

Việc ký kết Tuyên bố Kuala Lumpur tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 27 ở thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia) thể hiện việc hoàn tất kế hoạch xây dựng cộng đồng trong hơn 10 năm kể từ khi ý tưởng về một Cộng đồng ASEAN lần đầu tiên được đưa ra tại Hội nghị Cấp cao ASEAN tại Bali (Indonesia) năm 2003. Thủ tướng Malaysia, nước Chủ tịch ASEAN 2015, đã chính thức tuyên bố Cộng đồng ASEAN được thành lập vào ngày 31/12/2015.

Được xây dựng trên ba trụ cột là Cộng đồng Chính trị-An ninh, Cộng đồng Kinh tế và Cộng đồng Văn hóa-Xã hội, Cộng đồng ASEAN dự kiến sẽ trở thành một cộng đồng “gắn kết về chính trị, liên kết về kinh tế, chia sẻ trách nhiệm xã hội, và thực sự hướng tới người dân, lấy người dân làm trung tâm”. Giờ đây, ASEAN là một gia đình lớn với dân số 630 triệu người, lớn hơn dân số của Liên minh châu Âu (500 triệu người) và Bắc Mỹ (444 triệu người). Việc hình thành cộng đồng là một nỗ lực phi thường của tất cả các nước thành viên trong khu vực nhằm đưa các quốc gia tiến đến gần nhau hơn thông qua hội nhập kinh tế lớn hơn, nâng cao vị thế xã hội, đồng thời đảm bảo duy trì an toàn và ổn định trong khu vực.

ASEAN giờ đây phải đảm bảo tạo ra một thị trường và cơ sở sản xuất chung thực sự với sự lưu chuyển tự do về hàng hóa và dịch vụ. Để đạt được mục đích này, một trong những yêu cầu cơ bản là phải có tiêu chuẩn sản phẩm chung, thúc đẩy kết nối kinh tế lớn hơn và xóa bỏ rào cản thương mại. Hiện ASEAN là nền kinh tế lớn thứ 7 trên thế giới với tổng GDP khoảng 2.400 tỷ USD. Theo Thủ tướng Malaysia Najib Razak, dự kiến GDP của ASEAN sẽ đạt 4.700 tỷ USD vào năm 2020 và ASEAN có tiềm năng trở thành nền kinh tế lớn thứ tư trên thế giới vào năm 2030. Ông chỉ ra rằng khái niệm về Cộng đồng ASEAN đã vượt xa những nhận thức quan tâm về kinh tế, nó bao gồm cả sự ghi nhận về mối quan hệ đặc biệt, ràng buộc giữa những người dân, làm cho mọi công dân trong khu vực cảm thấy tinh thần ASEAN trong huyết mạch của họ. Đối với người dân Đông Nam Á, để hiểu được ý nghĩa của Cộng đồng ASEAN, các nước thành viên phải mang lại lợi ích trực tiếp và hữu hình tạo cảm giác rằng họ thực sự thuộc về khu vực. Cộng đồng ASEAN không chỉ là phát triển về kinh tế và GDP cao, mà quan trọng hơn nó còn tạo ra cảm nghĩ chung cho người dân khu vực rằng họ là một phần của Cộng đồng các nước ASEAN thống nhất.

ASEAN vẫn còn nhiều việc phải làm sau khi Cộng đồng chung được thành lập. Bởi vậy, Tuyên bố Kuala Lumpur về Tầm nhìn ASEAN 2025 cùng với Kế hoạch tổng thể Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN 2025, Kế hoạch tổng thể Cộng đồng Kinh tế ASEAN 2025, và Kế hoạch tổng thể Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN 2025 - hợp thành văn kiện “ASEAN 2025: Cùng vững vàng tiến bước”, được các nhà lãnh đạo ASEAN thông qua và ký tại Kuala Lumpur là lộ trình phát triển tiếp theo của Cộng đồng ASEAN trong 10 năm tới, từ 2016-2025.

Theo các quan chức cấp cao ASEAN, văn kiện nêu rõ mục tiêu của ASEAN trong việc củng cố và phát triển một khu vực vững mạnh hơn, hội nhập khu vực sâu rộng và gắn kết hơn, đặt tầm quan trọng lớn hơn vào người dân và phúc lợi xã hội của họ, tăng cường nhận thức về ASEAN và tầm nhìn về một cộng đồng gắn kết về chính trị, hội nhập về kinh tế và chia sẻ trách nhiệm xã hội, thu hút sự tham gia của mọi người dân các nước ASEAN, đảm bảo quyền con người và cuộc sống tốt hơn cho người dân, thực hiện các chương trình nghị sự ASEAN và tăng cường củng cố các cơ quan và Ban Thư ký ASEAN. Văn kiện tái khẳng định các mục tiêu và nguyên tắc được ghi trong Hiến chương ASEAN phản ánh mong muốn và ý chí chung được sống trong một khu vực hòa bình, an ninh và ổn định lâu dài, tăng trưởng kinh tế bền vững, tiến bộ xã hội và thịnh vượng chung, cũng như thúc đẩy các lợi ích, lý tưởng và nguyện vọng của ASEAN.

Tại lễ bế mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 27, Thủ tướng Malaysia Razak khẳng định với việc ký hai tuyên bố lịch sử trên, ASEAN có thể tự hào rằng các nước thành viên đã sẵn sàng bắt đầu cuộc hành trình mới của tiến trình xây dựng cộng đồng trong tất cả ba trụ cột: Cộng đồng Chính trị-An ninh, Cộng đồng Kinh tế và Cộng đồng Văn hóa-Xã hội.

Tiếp quản chức Chủ tịch ASEAN từ Malaysia, Thủ tướng Lào Thongsing Thammavong cho biết logo và chủ đề xuyên suốt năm CHDCND Lào làm Chủ tịch ASEAN 2016 là “'Biến tầm nhìn thành hiện thực vì một ASEAN năng động”. Lào sẽ tiếp tục thúc đẩy hợp tác hiệu quả, hướng tới xây dựng một Cộng đồng ASEAN năng động và thịnh vượng. Lào sẽ góp phần vào sự nghiệp chung trong việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực.