Tín hiệu vui Vụ đông xuân 2015 - 2016, trên cánh đồng lớn hơn 100 ha thuộc ấp 9 và ấp 11 xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang rền vang tiếng máy gặt đập liên hợp thu hoạch lúa. Tất cả các khâu sản xuất đều được cơ giới hóa toàn bộ. Đặc biệt, bên cạnh niềm vui được mùa, nông dân ở đây thêm phần phấn khởi vì toàn bộ lúa sản xuất với giống lúa RVT đã được doanh nghiệp tư nhân Công Bình bao tiêu với giá 6.100 đồng/kg lúa tươi, cũng như hỗ trợ cho mượn giống và 5 triệu đồng mua phân thuốc sản xuất.
Cánh đồng mẫu lớn ở xã Vị Thanh, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang.
Ảnh: Duy Khương -TTXVN |
Ông Nguyễn Văn Tạo ở ấp 11, xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang cho biết, đây là vụ thứ nhất ông tham gia vào cánh đồng mẫu và sản xuất lúa cho Công ty Công Bình với kết quả ngoài mong đợi. Nhà ông có 3 ha lúa sản xuất theo mô hình mới đã cho lợi nhuận trên 110 triệu đồng, cao hơn so sản xuất lúa khác khoảng 40 triệu đồng.
Cũng trong vụ đông xuân vừa qua tại tỉnh Hậu Giang, 45 ha lúa của Hợp tác xã Hai Huynh ở ấp 7, xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy cũng được Công ty Công Bình ký hợp đồng sản xuất nếp chùm với giá bao tiêu 5.700 đồng/kg nếp tươi. Khi tham gia ký kết sản xuất, nông dân được hỗ trợ giống, áp dụng đồng loạt các biện pháp khoa học kỹ thuật, gieo sạ đồng loạt.
Vì vậy, trong vụ lúa đông xuân, nhiều nông dân của Hợp tác xã Hai Huynh thu được lợi nhuận từ 2,5 - 3 triệu đồng/1.000 m2, cao hơn từ 1- 1,5 triệu đồng/1.000 m2 so với những hộ sản xuất lúa không tham gia mô hình liên kết tại khu vực.
Ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Hậu Giang cho hay, đến nay tỉnh Hậu Giang đã có hơn 5.000 ha lúa được doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, cũng như ký kết với nông dân sản xuất theo quy trình, kỹ thuật, giống lúa do công ty đưa ra.
Cách thức làm ăn mới bước đầu hiệu quả và phù hợp này đang được khá đông bà con nông dân trong tỉnh tham gia; việc ký kết đã giúp nông dân mạnh dạn chủ động sản xuất. Cũng nhờ đó, việc sản xuất nông nghiệp đã ứng dụng đồng bộ các tiến bộ khoa học kỹ thuật, tạo ra những mặt hàng nông sản chất lượng cao, góp phần xây dựng cánh đồng lớn hiệu quả.
Thắt chặt liên kết Báo cáo của Sở NN&PTNT tỉnh Hậu Giang, vụ lúa đông xuân vừa qua trên địa bàn tỉnh có 8 doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh ký kết bao tiêu 8.000 ha lúa, gồm Công ty Lương thực Sông Hậu, Công ty Xuất nhập khẩu lương thực, thực phẩm miền Tây, Công ty TNHH một thành viên Khang Hưng, Công ty TNHH một thành viên thủy sản Hoàng Long, doanh nghiệp tư nhân Công Bình.
Bà Trần Hồng Tim, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Vị Thủy, thời gian qua, việc thực hiện mô hình cánh đồng lớn có một vài trở ngại, khó khăn; trong đó cái khó lớn nhất là đầu ra còn thiếu ổn định, giá cả còn bấp bênh và bà con nông dân vẫn còn bị thương lái ép giá. Bên cạnh đó, mối liên kết giữa doanh nghiệp với nông dân, nông dân với nông dân trong các hợp tác xã, tổ hợp tác, câu lạc bộ khuyến nông vẫn khá lỏng lẻo, không gắn kết được lợi ích và trách nhiệm của các bên với nhau.
Theo ông Ngô Triều Phương, Phó Chủ tịch UBND huyện Vị Thủy, hiện nay hợp đồng bao tiêu nông sản có tính pháp lý thấp, chưa ràng buộc rõ ràng giữa người bán và người mua. Trong khi đó, vai trò liên đới giữa "4 nhà" lại thiếu chặt chẽ và chưa đồng bộ. Nhà nước chưa có chế tài cụ thể nên khó xử lý khi xảy ra vi phạm hợp đồng giữa các bên. Do đó mà mô hình liên kết giữa doanh nghiệp với nông dân chưa được lan rộng mạnh.
Còn ông Nguyễn Văn Đồng bày tỏ, các vụ lúa trước đây, việc nông dân phá vỡ hợp đồng trong ký kết với đơn vị bao tiêu thường xuyên xảy ra. Dù đã giao ước hợp đồng và nhận tiền đặt cọc nhưng khi giá thị trường tăng nông dân bán ra bên ngoài, hoặc bán một nửa theo hợp đồng, một nửa cho người khác. Đây là một trong những nguyên nhân gây mất lòng tin với doanh nghiệp.
Ngược lại, người dân còn ngần ngại uy tín, thực lực của các đơn vị bao tiêu. Điển hình như vụ lúa hè thu này, Công ty lương thực Sông Hậu là thành viên của Tổng công ty lương thực miền Nam phối hợp với ngành nông nghiệp huyện Vị Thủy ký kết bao tiêu 300 ha lúa tại xã Vị Trung và Vị Bình, huyện Vị Thủy - 2 địa phương đang xây dựng cánh đồng mẫu lớn của huyện nhưng không thành công do công ty hẹn 3 ngày sau cân lúa sẽ trả tiền nhưng nông dân muốn công ty trả tiền liền tại chỗ.
Ông Nguyễn Văn Đồng cho biết thêm, ngành nông nghiệp tỉnh đã cử cán bộ theo dõi cũng như tham gia tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân trong sản xuất lúa vụ hè thu này.
Hiện nay, tại các địa phương có mô hình liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân sản xuất lúa cũng hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã tham gia đại diện phía nông dân. Đặc biệt, trong hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa, nay có thêm điều khoản doanh nghiệp phải trả tiền sau bao nhiêu ngày cân lúa của nông dân. Điều khoản này trước đây không có nên giữa doanh nghiệp và nông dân nhiều nơi không hiểu nhau đã dẫn đến nhiều chuyện không đáng có.