Nếu người Anh bỏ phiếu rời khỏi EU trong cuộc trưng cầu ý dân ngày 23/6 tới, quyết định này sẽ ảnh hưởng sâu sắc tới vị thế ngoại giao của Anh. Đối với phe vận động rời khỏi EU, ra đi đồng nghĩa với việc nước Anh có thể lần nữa bước đi cao hơn trên thế giới. Còn với phe vận động ở lại, việc thoát ly EU sẽ làm suy yếu vị thế của đất nước không gì bù đắp nổi.
Kể từ khi Chiến tranh Thế giới thứ hai kết thúc, Anh đã kiên trì tìm kiếm một vai trò toàn cầu trong chính sách đối ngoại. Phe vận động rời EU cho rằng Brexit không làm nhụt đi khát vọng này. Họ tin rằng vị thế cường quốc quân sự và ngoại giao của Anh thể hiện ở tư cách thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), trong mối quan hệ khăng khít của Anh với Mỹ và trong các mối liên kết của Anh với một thế giới nói tiếng Anh rộng lớn hơn. Theo quan điểm của họ, EU ghìm lại những điều này, chưa kể còn cố gắng "sao chép" các hoạt động của NATO.
Thủ tướng Anh David Cameron trong cuộc vận động cử tri Anh ở lại EU tại Witney, Oxfordshire, ngày 14/5. Ảnh: EPA/TTXVN |
Tuy nhiên, quan điểm của phe vận động rời EU cho rằng liên minh này là lực cản đối với chính sách đối ngoại của Anh là sai lầm cơ bản. Dù là thành viên EU, Anh vẫn giữ chủ quyền ngoại giao đáng kể. Mối quan hệ tình báo và quốc phòng của Anh với Mỹ chưa bao giờ bị tổn thương. Anh đã toàn quyền ủng hộ cuộc xâm lăng Iraq do Mỹ đứng đầu năm 2003 bất chấp sự phản đối mạnh mẽ từ Pháp và Đức. Hai nước này từng đôi lúc đưa ra ý tưởng thành lập quân đội EU và Anh là nước đã ngăn cản thành công việc hiện thực hóa ý tưởng này.
Khi hành động tập thể, EU sử dụng kinh tế và quyền lực mềm để đáp ứng các mục tiêu đối ngoại mà Anh chia sẻ và nằm ngoài vấn đề quân sự của NATO. Vai trò của châu Âu trong hợp tác tình báo có ý nghĩa trực tiếp đối với an ninh quốc gia Anh. Phe vận động rời EU biện luận rằng tư cách thành viên của Anh trong nhóm "Năm Con mắt" (Five Eyes) - gồm Anh, Mỹ, Canada, Australia và New Zealand - còn quan trọng hơn vị trí của nước này trong EU. Nhưng tất cả các nước này lại đều muốn Anh ở lại bởi vì điều đó giúp củng cố quan hệ hợp tác tình báo ở khắp phương Tây.
Thủ tướng Anh David Cameron tuần trước có thể đã hơi phóng đại khi nói rằng Brexit có thể gây nguy cơ cho hòa bình và ổn định của châu Âu. Tuy nhiên, sau những tổn thất khủng khiếp của hai cuộc chiến tranh thế giới, không thể làm ngơ vai trò của EU trong việc hòa giải những cựu thù trong châu lục. Sự mở rộng của EU tới các nước Đông Âu mà Anh đi đầu trong việc ủng hộ đã củng cố hành trình của những nước này chuyển từ chủ nghĩa cộng sản sang chủ nghĩa tư bản. Nước Anh có thể thấy rõ mối quan hệ ấm áp hiện nay với Ireland sau một giai đoạn lịch sử dài chia rẽ có được là nhờ thực tế cả hai nước đều là thành viên EU.
Brexit sẽ không chỉ có nghĩa là nước Anh quay lưng lại với di sản rộng lớn này. Sự ra đi của nền kinh tế lớn thứ hai của khối sẽ là một "cú đấm chí tử" mà có thể làm lung lay toàn bộ cấu trúc EU. Thật khó có thể hiểu được điều này có ý nghĩa như thế nào với các lợi ích của Anh.
Châu Âu ngày nay đang phải đương đầu với sự nổi lên của Trung Quốc, sự tái trỗi dậy của Nga và cuộc xung đột đang gia tăng ở Trung Đông. Mỹ đang hướng sự chú ý sang châu Á và chờ đợi châu Âu gánh vác thêm các bổn phận đối với an ninh khu vực. Nước Anh muốn một châu Âu vững mạnh trong phòng vệ chứ không phải một lục địa hỗn loạn. Brexit sẽ làm tổn hại châu Âu và điều này thì chẳng tốt đẹp gì cho nước Anh.