Sự trở lại mang nhiều kỳ vọng

Theo kết quả chính thức được Tòa án Bầu cử tối cao Brazil (TSE) công bố sáng 31/10, ứng cử viên cánh tả Lula da Silva, 77 tuổi, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vòng hai với hơn 60,3 triệu phiếu ủng hộ (50,88% số phiếu). Kết quả này đưa ông Lula da Silva trở thành nhà lãnh đạo mới của quốc gia đông dân nhất Mỹ Latinh trong thời gian 4 năm tới và đây sẽ là lần thứ ba người sáng lập đảng PT lên nắm quyền sau 2 nhiệm kỳ thành công từ năm 2003 đến 2010. 

Trên thực tế, thắng lợi lần này của nhà lãnh đạo cánh tả Brazil không hề dễ dàng khi khoảng cách với đối thủ trực tiếp là Tổng thống Bolsonaro chỉ vào khoảng 2 điểm phần trăm và chiến thắng của ông Lula da Silva chỉ được xác nhận khi cơ quan bầu cử kiểm tới 98% số phiếu. Kết quả trên là minh chứng cho thấy uy tín và tầm ảnh hưởng của chính trị gia kỳ cựu này sau tất cả những gì ông đã làm được trong thời gian nắm quyền những năm 2000, giúp ông nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ mọi tầng lớp xã hội. Những thành tựu mà chính phủ của ông Lula da Silva đạt được trong 2 nhiệm kỳ liên tiếp những năm 2000 đã giúp thay đổi hoàn toàn bộ mặt của đất nước Brazil. Ông chính là tác giả khởi xướng và thúc đẩy nhiều chương trình phúc lợi xã hội giúp hơn 20 triệu người Brazil thoát cảnh đói nghèo cùng cực, tầng lớp trung lưu đã lần đầu tiên vượt ngưỡng 50% dân số. Brazil trở thành nền kinh tế lớn thứ tám thế giới, là nhà xuất khẩu hàng đầu các mặt hàng như đậu nành, đường, ethanol, bò, gà...

Mặt khác, chiến thắng của ông Lula da Silva còn cho thấy khát khao thay đổi của một bộ phận lớn người dân Brazil sau khi trải qua 4 năm đầy mâu thuẫn chính trị, sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội và đặc biệt là đời sống của tầng lớp yếu thế trở nên mong manh hơn. Cùng với đó, làn sóng đại dịch COVID-19 đã khiến xã hội Brazil chao đảo khi chính quyền không đưa ra được những chính sách y tế và xã hội hiệu quả, dẫn tới Brazil trở thành một trong những nước có số ca nhiễm bệnh và tử vong cao nhất thế giới. Tác động của đại dịch cũng làm trầm trọng thêm nhiều vấn đề nhức nhối trong xã hội khi mà số người thất nghiệp, làm việc bán thời gian hoặc đang tìm kiếm việc làm đã tăng vọt lên 27 triệu người, trong khi có khoảng 36 triệu người làm việc trong các lĩnh vực phi chính thức với mức lương thấp và không được hưởng bất kỳ một chính sách bảo trợ xã hội nào.

Trong bài phát biểu đầu tiên sau khi kết quả bầu cử được công bố, ông Lula da Silva khẳng định ưu tiên hàng đầu sau khi nhậm chức vào đầu năm tới sẽ là tiếp tục cuộc đấu tranh chống đói nghèo và bất bình đẳng xã hội như những gì ông đã làm trong 8 năm cầm quyền trước đây. Nhà lãnh đạo cánh tả này cho rằng không thể chấp nhận việc một cường quốc nông nghiệp hàng đầu thế giới như Brazil lại không thể bảo đảm cho tất cả người dân đủ lương thực hằng ngày. Mặc dù vậy, ông Lula da Silva thừa nhận sẽ bắt đầu nhiệm kỳ mới trong một bối cảnh hết sức khó khăn, tình hình kinh tế trong nước và thế giới không thực sự thuận lợi. Tuy nhiên, ông hoàn toàn tin tưởng với sự đoàn kết và ủng hộ trong nước, chính phủ của ông sẽ có những sách lược đúng đắn để tìm ra được con đường tươi sáng cho tương lai của đất nước. Ông cũng nhấn mạnh, chiến thắng lần này không phải của cá nhân mình, của đảng PT hay các chính đảng tiến bộ khác trong liên minh mà là sự ủng hộ của một phong trào rộng rãi khát khao bảo vệ nền dân chủ, sự tôn trọng và tính bao trùm trong xã hội.

Tổng thống đắc cử Brazil cũng cam kết sẽ thúc đẩy hợp tác và hội nhập khu vực, đưa Brazil quay trở lại với vị thế xứng đáng của mình ở khu vực và trên thế giới. Đặc biệt, ông Lula da Silva nhấn mạnh tới việc mở rộng hợp tác quốc tế trong sứ mệnh bảo vệ môi trường và hệ sinh thái khu rừng Amazon, vốn được coi là lá phổi xanh của thế giới.

Theo đánh giá của giới phân tích chính trị Mỹ Latinh, trong nhiệm kỳ thứ ba này, ông Lula da Silva chắc chắn sẽ phải đối mặt với nhiều thử thách, khó khăn hơn rất nhiều so với trước đây, khi xã hội Brazil đang bị phân rẽ mạnh mẽ và đặc biệt là việc đảng Tự do cực hữu của ông Bolsonaro đang là lực lượng chiếm ưu thế lớn nhất tại Quốc hội. Trong bối cảnh đó, nhiều khả năng ông Lula da Silva sẽ phải thương lượng với các lực lượng trung hữu trong cơ quan lập pháp nếu muốn được thông qua các chính sách và đạo luật mới phục vụ cho công cuộc phát triển đất nước.

Chuyên gia nghiên cứu chính trị Mauricio Santoro thuộc trường Đại học Rio de Janeiro cho rằng nhà lãnh đạo cánh tả Brazil sẽ vấp phải những hạn chế nhất định khi triển khai những thay đổi phù hợp với đường lối của chính phủ mới và chắc chăn ông sẽ phải đối thoại với một loạt các chính đảng cách hữu có xu hướng thực dụng hơn. Hơn nữa, Tổng thống đắc cử Lula da Silva sẽ phải tiếp nhận một nền kinh tế trong giai đoạn bấp bênh, tỷ lệ nghèo cùng cực và bao lực xã hội ở mức cao. Mặc dù thời gian qua, kinh tế Brazil đã có những dấu hiệu hồi phục, nhưng sẽ rất phức tạp để chính phủ mới thúc đẩy một chu kỳ tăng trưởng mạnh mẽ do những yếu tố nội tại và sự bất ổn trên trường quốc tế. Theo các chuyên gia kinh tế, chính phủ mới của ông Lula da Silva sẽ phải ưu tiên các lĩnh vực xã hội, nhưng vẫn phải duy trì sự lành mạnh về tài khóa, thực hiện cải cách thuế và đạt được tiến triển trong chương trình nghị sự về môi trường.

Ở một khía cạnh khác, thắng lợi của ông Lula da Silva cũng đem lại một luồng gió lạc quan hơn cho phong trào cánh tả ở Mỹ Latinh bởi chính ông là một trong những đầu tàu thúc đẩy hội nhập khu vực khi nắm quyền trong 2 nhiệm kỳ trước. Tổng thống Argentina Alberto Fernandez khẳng định chiến thắng của nhà lãnh đạo kỳ cựu đảng PT đã mở ra một giai đoạn mới trong lịch sử của Mỹ Latinh, thời kỳ của hy vọng và tương lai.

Mặc dù vậy, “làn sóng hồng” lần này ở Mỹ Latinh dường như đã thực tế hơn rất nhiều với những kinh nghiệm thu được sau hàng loạt thăng trầm trong giai đoạn cách đây 10 năm. Giờ đây, bản thân Tổng thống đắc cử Lula da Silva cũng phải thừa nhận, ngoài việc thúc đẩy hội nhập giữa các nước trong khu vực, ông và các chính phủ tiến bộ khác ở Mỹ Latinh cần phải chú trọng hơn trong việc giải quyết những vấn đề mang tính cấu trúc của nền kinh tế, thúc đẩy đầu tư và tăng cường sản xuất trong nước nhằm hướng tới một sự phát triển bền vững hơn.

Đây có lẽ sẽ là một sự khởi đầu mới trong lịch sử phát triển của đất nước Brazil. Dư luận hy vọng chính trị gia kỳ cựu Lula da Silva sẽ phát huy được những kinh nghiệm chính trường, vượt qua những thách thức trước mắt để đưa đất nước Brazil quay trở lại con đường phát triển vì lợi ích của đại bộ phận người dân.