Ngày 4/10, Đài truyền hình Nhật Bản NHK cho biết, chính phủ Nhật Bản từng có kế hoạch bí mật phát triển vũ khí hạt nhân trong những năm 1960, mặc dù đã công bố ba nguyên tắc phi hạt nhân năm 1968. Thậm chí, Nhật Bản đã mời Đức tham gia kế hoạch này.
Các tài liệu mật của Bộ Ngoại giao Tây Đức cũ (nay là Cộng hòa Liên bang Đức) cho biết, 6 quan chức của Bộ Ngoại giao Nhật Bản đã bí mật gặp 5 đồng nghiệp Tây Đức ở nhiều địa điểm khác nhau trong tháng 2/1969, một năm trước khi Hiệp ước cấm phổ biến vũ khí hạt nhân bắt đầu có hiệu lực. Trong các cuộc gặp này, các quan chức Nhật Bản nói Tôkiô sẽ dễ bị tổn thương nếu Ấn Độ và các nước châu Á khác tiếp bước Trung Quốc, nước đã tiến hành thành công vụ thử hạt nhân đầu tiên năm 1964, trở thành các cường quốc hạt nhân. Phía Nhật Bản đã đề nghị Đức giúp đỡ và cho biết Tôkiô đã có các công nghệ cần thiết để phát triển nguyên liệu dùng để sản xuất vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, các quan chức Đức cho biết, nước Đức đang bị chia cắt và họ không nghĩ rằng họ có đủ thẩm quyền để quyết định vấn đề này.
Trước đó, trong bài phát biểu trước Hạ viện vào tháng 11/1967, khi các cuộc thương lượng giữa Nhật Bản và Mỹ đang diễn ra liên quan đến việc Oasinhtơn sẽ trao trả đảo Okinawa cho Tôkiô, Thủ tướng Nhật Bản lúc đó là Eisaku Sato đã công bố ba nguyên tắc phi hạt nhân, theo đó nước này sẽ không sở hữu hay chế tạo vũ khí hạt nhân hoặc cho phép đưa vũ khí hạt nhân vào lãnh thổ nước này. Năm 1971, Quốc hội Nhật Bản đã thông qua nghị quyết chính thức thừa nhận ba nguyên tắc này. Tuy nhiên, Quốc hội Nhật Bản không đưa các nguyên tắc này thành luật.
Theo Giáo sư Mikio Haruna của trường Đại học Nagoya, nhiều thông tin cho biết giới quan chức Nhật Bản đã có các cuộc thương lượng như vậy một năm sau khi ba nguyên tắc phi hạt nhân được công bố. Ông cho rằng, họ đã theo đuổi các cuộc thảo luận này với niềm tin rằng việc sở hữu vũ khí hạt nhân sẽ giúp tăng uy thế và ảnh hưởng quốc tế của Nhật Bản tại thời điểm đó.
Trong khi đó, một báo cáo mật về chính sách phi hạt nhân - do một nhóm chuyên gia soạn thảo theo ủy nhiệm của Văn phòng Nội các Nhật Bản ngay sau vụ thử hạt nhân thành công đầu tiên của Trung Quốc năm 1964 - cho rằng, Tôkiô cần tăng cường năng lực hạt nhân tiềm tàng tới mức Nhật Bản có thể có vũ khí hạt nhân bất cứ khi nào nước này muốn. Báo cáo khẳng định, việc Trung Quốc sở hữu vũ khí hạt nhân sẽ gây ảnh hưởng chính trị và tâm lý lớn đối với Nhật Bản. Nhật Bản cần tập trung phát triển các công nghệ hạt nhân và tên lửa để năng lực vũ khí hạt nhân tiềm tàng của nước này cao hơn so với Trung Quốc. Báo cáo cũng khẳng định, Nhật Bản cần tuyên bố cả ở trong nước và quốc tế rằng nước này sẽ không sở hữu vũ khí hạt nhân, cho dù nước này có khả năng chế tạo chúng. Điều này sẽ giúp nâng cao vị thế của Nhật Bản trong cộng đồng quốc tế.
Sau đó, chính phủ Nhật Bản đã nghiên cứu cách chế tạo vũ khí hạt nhân và các ảnh hưởng có thể có nếu Nhật Bản quyết định chế tạo loại vũ khí này. Tuy nhiên, năm 1968, Nhật Bản đã công bố ba nguyên tắc phi hạt nhân và đã thực hiện chính sách không sở hữu vũ khí hạt nhân kể từ đó.
Thanh Tùng(P/V TTXVN tại Nhật Bản)