Thiế bị bay không người lái (UAV) MQ-9 Reaper thực hiện chuyến bay huấn luyện tại Michigan, Mỹ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Theo tờ Politico ngày 9/7, Trung tướng Mark T. Kimmitt - nguyên Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề chính trị và quân sự - nhận định “thời kỳ vàng” mà UAV tấn công giữ ưu thế gần như tuyệt đối đã đi qua. Ông cho rằng, giống như nhiều công nghệ quân sự “cách mạng” khác trong lịch sử, UAV tấn công chỉ có “cơ hội” ngắn trước khi các hệ thống phòng thủ phát triển đủ mạnh để hóa giải.
Ông Kimmitt dẫn chứng hệ thống chống UAV (C-UAS) đang phát triển nhanh chóng trên toàn cầu. Mới đây, Tập đoàn Rafael (Israel) lần đầu công bố đã triển khai hệ thống laser công suất lớn trong chiến đấu, thuộc dự án Iron Lite. Hệ thống này được cho là đã đánh chặn thành công nhiều mục tiêu trên không, với ưu thế chi phí rẻ, hiệu quả cao và dễ mở rộng quy mô - báo hiệu UAV tấn công khó còn giữ vị thế “vũ khí bất khả xâm phạm”.
Theo ông Kimmitt, UAV từng trở thành “vũ khí đắc lực” trong cuộc xung đột tại Ukraine từ năm 2022, khi những hình ảnh xe tăng, xe bọc thép Nga bị UAV cỡ nhỏ tiêu diệt xuất hiện dày đặc trên truyền thông và mạng xã hội. Mô hình chiến tranh bằng UAV đã giúp Ukraine bù đắp phần nào chênh lệch hỏa lực, đồng thời tạo ra hiệu ứng tâm lý và kêu gọi sự ủng hộ quốc tế. Tuy nhiên, ông Kimmitt nhấn mạnh ưu thế này không thể kéo dài mãi khi đối phương thích ứng nhanh.
Lịch sử quân sự đã nhiều lần chứng minh rằng bất cứ công nghệ nào được coi là “vũ khí tuyệt đối” rồi cũng sẽ xuất hiện đối trọng. Ông Kimmitt dẫn lại một ví dụ giữa thế kỷ trước, khi nhiều lý thuyết gia không quân tin rằng máy bay ném bom tầm xa không thể bị ngăn chặn. Tuy nhiên, chỉ sau vài năm, sự ra đời của radar, máy bay tiêm kích đánh chặn và pháo phòng không đã làm thay đổi hoàn toàn cục diện, biến máy bay ném bom từ vũ khí “thống trị bầu trời” thành chỉ còn là một phần trong thế trận tác chiến hiệp đồng binh chủng.
Ở Ukraine, kịch bản tương tự đã xuất hiện. Các đơn vị Nga nhanh chóng áp dụng biện pháp phát hiện sớm UAV, cải tiến ngụy trang, tăng cường phòng vệ điện tử và gia cố phương tiện để hạn chế thiệt hại. Song song đó, các quốc gia và tập đoàn công nghiệp quốc phòng đang đầu tư mạnh vào các công nghệ chống UAV, từ radar cảnh giới đa tầng, thiết bị gây nhiễu, vũ khí laser đến những hệ thống đánh chặn chuyên biệt.
Đáng chú ý, Trung tướng Kimmitt cho rằng trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ sớm mở ra thế hệ “không quân không người lái” mới. Khi UAV tấn công được triển khai theo mô hình bầy đàn, các hệ thống phòng thủ vận hành thủ công rất dễ bị quá tải. Việc ứng dụng AI sẽ cho phép phát triển các UAV đánh chặn tự động, vừa tăng khả năng xử lý nhiều mục tiêu cùng lúc, vừa giảm đáng kể chi phí. Mô hình này được ví như “không quân thế kỷ 21” không cần phi công ngồi trong buồng lái nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ khả năng trinh sát, tấn công và đánh chặn hiệu quả.
Tuy nhiên, UAV vẫn chưa hề lỗi thời. Thực tế, chúng tiếp tục giữ vai trò quan trọng trên nhiều chiến trường, đặc biệt khi Ukraine vẫn khai thác được yếu tố bất ngờ và chiến thuật tấn công quy mô lớn. Tướng Kimmitt dẫn lại câu nói của Stalin: “Số lượng có chất lượng của riêng nó”. Trong bối cảnh đối phương ngày càng thích ứng, UAV hiện chỉ còn duy trì ưu thế nhờ khả năng triển khai ồ ạt, thay vì dựa vào công nghệ gần như không thể đánh chặn như trước đây.
“UAV vẫn sẽ tiếp tục có mặt trên chiến trường trong nhiều năm tới, giống như nhiều loại vũ khí từng được xem là bất khả chiến bại trong lịch sử. Nhưng thời kỳ thống trị tuyệt đối của chúng đã chấm dứt”, ông Kimmitt kết luận.