Thủ tướng Anh Keir Starmer sải bước rời khỏi chuyên cơ khi tới Mỹ hội đàm với Tổng thống Biden. Ảnh: NYT
Chuyến đi của Thủ tướng Anh Keir Starmer tới Washington diễn ra ngay sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo rằng bước đi tiếp theo của các đồng minh có thể có nghĩa là chiến tranh đối với NATO.
Khi Keir Starmer lên nắm quyền, thay thế vai trò của chính phủ Bảo thủ vào tháng 7, ông đã hứa sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho nền chính trị Anh và thiết lập lại mối quan hệ với Liên minh châu Âu song có một điều không thay đổi: Mối quan hệ với nước Nga.
Căng thẳng giữa London và Moskva đã tăng vọt trong tuần này do có dấu hiệu cho thấy Mỹ, được Anh thúc đẩy, đang tiến tới việc cho phép Ukraine sử dụng tên lửa do phương Tây cung cấp để tấn công các mục tiêu quân sự sâu bên trong lãnh thổ Nga.
Trước khi ông Starmer đến Washington ngày 13/9 (theo giờ địa phương) để có cuộc hội đàm có khả năng mang tính quyết định với Tổng thống Biden, ông và Tổng thống Vladimir Putin đã có những lời lẽ gay gắt, trong khi Nga cho biết đã trục xuất sáu nhà ngoại giao Anh.
Các tên lửa tầm xa đang trở thành phép thử chính sách đối ngoại lớn đầu tiên đối với nhiệm kỳ thủ tướng của ông Starmer - một phép thử có ý nghĩa an ninh đối với toàn bộ châu Âu. Cuộc tấn công ngoại giao của Anh đã đưa nước này lên vị trí tiên phong trong một chiến dịch rộng lớn hơn của châu Âu nhằm ủng hộ Ukraine, tại thời điểm bất ổn chính trị sâu sắc ở Mỹ, và điều này có thể hạn chế vai trò tương lai của Washington trong nỗ lực của phương Tây nhằm đối phó với Nga.
Ông Starmer và ông Biden dự kiến sẽ thảo luận về các điều khoản mà theo đó Ukraine sẽ được "bật đèn xanh" để sử dụng tên lửa tầm xa "Storm Shadow" của Anh bên trong lãnh thổ Nga. Các nhà phân tích cho biết, London bắt buộc phải được sự cho phép của Washington, vì các tên lửa này sử dụng dữ liệu vệ tinh và công nghệ khác do Mỹ cung cấp.
"Chúng tôi muốn tiến lên cùng với người Mỹ về vấn đề này", Peter Ricketts, cựu cố vấn an ninh quốc gia Anh, nói. “Chúng ta hiện đang trong giai đoạn ông Biden không tranh cử, vì vậy ông ấy có thể tập trung hoàn toàn vào di sản của mình. Thủ tướng Starmer muốn tận dụng điều đó để khuyến khích ông ấy tiến xa nhất có thể về vấn đề Ukraine”.
Các quan chức Anh đã hạ thấp khả năng công bố kết quả ngay sau cuộc họp. Nhưng một loạt tuyên bố trong tuần này của Ngoại trưởng Antony Blinken và Ngoại trưởng Anh David Lammy — hai quan chức đã cùng nhau đến Kiev để gặp Tổng thống Zelensky — cho thấy rằng một sự thay đổi trong chính sách đang diễn ra.
Trước khả năng đó, Tổng thống Nga Putin đã cảnh báo ông sẽ coi bước đi này là một lời tuyên chiến trên thực tế. “Điều này có nghĩa là các nước NATO - Mỹ và các nước châu Âu - đang trong tình trạng chiến tranh với Nga”, ông Putin nói.
Tổng thống Vladimir Putin đang ngồi trước màn hình máy tính, chủ trì cuộc họp trực tuyến với các quan chức. Ảnh: Sputnik
Vài giờ sau, trên đường đến Washington, ông Starmer đã phản pháo, đáp trả lời đe dọa lãnh đạo Nga: "Nga đã bắt đầu cuộc xung đột này. Nga có thể chấm dứt cuộc xung đột này ngay lập tức. Ukraine có quyền tự vệ".
Hôm 13/9, Nga tuyên bố đã thu hồi tư cách được công nhận của sáu nhà ngoại giao Anh tại Moskva với lý do họ có liên quan đến hoạt động gián điệp và phá hoại. Bộ Ngoại giao Anh đã bác bỏ các cáo buộc là "hoàn toàn vô căn cứ" và nói thêm rằng "Chúng tôi không hối hận về việc bảo vệ lợi ích quốc gia của mình". Trước đó, vào tháng 5, Anh đã trục xuất một quan chức ngoại giao cấp cao Nga.
Anh từ lâu đã tự coi mình là chất xúc tác cho sự hỗ trợ quân sự của các đồng minh đối với Ukraine. Việc chuyển giao tên lửa Storm Shadow vào năm 2023 đã mở đường cho Mỹ gửi Hệ thống tên lửa chiến thuật lục quân, viết tắt là ATACMS. Quyết định gửi xe tăng Challenger của London cùng năm đó cũng mở ra cánh cửa cho Mỹ và Đức gửi xe tăng của riêng họ.
Các nhà phân tích cho biết viễn cảnh về một sự thay đổi lớn ở Nhà Trắng đã thúc đẩy Thủ tướng Starmer bước vào phòng họp với Tổng thống Mỹ Biden ngay lúc này. Ông đã quyết định thăm Washington chỉ trong 24 giờ, dù đã có kế hoạch đến New York trong hai tuần nữa để tham dự Đại hội đồng Liên hợp quốc. Theo một nhà ngoại giao Anh, lịch trình bận rộn sẽ khiến ông Starmer và ông Biden khó có thể có nhiều thời gian riêng tư như vậy tại Liên hợp quốc.
Các nhà ngoại giao và nhà phân tích cho biết, khi sự ủng hộ lâu dài của Mỹ không còn là điều mà phương Tây có thể coi là hiển nhiên nữa, mục tiêu cuối cùng của Anh là trao cho Ukraine cơ hội tốt nhất để tự mình giữ vững lập trường tại cuộc đàm phán hòa bình trong tương lai với Nga.
Tên lửa Storm Shadow tại một triển lãm hàng không vũ trụ và quốc phòng ở Farnborough, Anh, vào tháng 7/2024. Ảnh: NYT
Những lo ngại về một kịch bản tiềm tàng, khi ông Trump đắc cử và có thể thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình với Nga cho phép nước này kiểm soát một phần lớn lãnh thổ Ukraine— cũng đã thúc đẩy hoạt động ngoại giao của Anh đối với Pháp và Đức. Điểm dừng chân đầu tiên của tân Ngoại trưởng Lammy vào tháng 7 là Berlin, trong khi ông Starmer đã đến gặp Tổng thống Emmanuel Macron của Pháp và Thủ tướng Olaf Scholz của Đức.
Pháp hợp tác với Anh trong việc xây dựng hệ thống Storm Shadow, vì vậy sự hỗ trợ của nước này cũng được coi là quan trọng. Trước thềm chiến tranh, ông Macron đã nỗ lực hơn cả Thủ tướng Anh khi đó là Boris Johnson, để tìm ra giải pháp ngoại giao với ông Putin.
Mặc dù ủng hộ Ukraine, ông Starmer cũng đã nói rõ rằng Anh không muốn xung đột với Nga. "Đó không phải là ý định của chúng tôi", ông nói với các phóng viên trên chuyên cơ đến Mỹ ngày 13/9.
Và Bộ trưởng Quốc phòng Anh, John Healey, cũng đã nhấn mạnh rằng người Ukraine cần tuân thủ luật nhân đạo quốc tế khi sử dụng vũ khí do Anh cung cấp.
Điều đó phù hợp với sự nhấn mạnh rộng rãi hơn của chính phủ Công đảng về tôn trọng luật pháp quốc tế trong xung đột. Gần đây, chính phủ này đã tuyên bố sẽ đình chỉ việc vận chuyển một số vũ khí cho Israel, với lý do là đang xem xét lại pháp lý.