Dư luận về bài phát biểu của Tổng thống Mỹ và Nga tại LHQ

Hai bài phát biểu này đã phơi bày những khác biệt rất lớn trong quan điểm của hai cường quốc về nhiều vấn đề quốc tế, mặc dù cả hai đều tán thành việc sử dụng cách tiếp cận đa phương dựa trên luật pháp quốc tế và Hiến chương LHQ để giải quyết các cuộc khủng hoảng trên toàn cầu.

Trang mạng của hãng tin CNN cho rằng trọng tâm của hai bài phát biểu là cuộc xung đột kéo dài tại Trung Đông, cụ thể là Syria. Theo CNN, thực tế là cả hai nước đều muốn khôi phục sự ổn định tại Trung Đông, đều muốn Iraq lấy lại được vùng lãnh thổ đã mất vào tay tổ chức "Nhà nước Hồi giáo" (IS) tự xưng và phát triển hòa bình, thịnh vượng. Do đó, cả hai bài phát biểu đều có những ngôn từ mang tính khích lệ. Ông Putin và ông Obama tán thành việc tôn trọng luật pháp quốc tế và nhấn mạnh những lợi ích của hợp tác quốc tế. Âm điệu của hai bài phát biểu tạo ấn tượng về khả năng sẽ có một liên minh mới giữa Moskva và Washington để cứu Syria.

Tuy nhiên, đó chỉ là vẻ bề ngoài. Hãng tin CNN cảnh báo rằng bất luận những mục tiêu chung, những khác biệt giữa hai bên vẫn còn gay gắt và nguy hiểm. Tiêu biểu là những quan điểm trái chiều về nguồn gốc cuộc xung đột Syria cũng như vai trò của Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Ông Obama cho rằng cuộc xung đột bắt nguồn từ việc ông "Assad dùng bắt bớ và bắn giết để trấn áp những cuộc biểu tình hòa bình", đồng thời mô tả ông ta là "nhà độc tài sát hại hàng nghìn dân thường", do đó cần phải ra đi. Trái lại, ông Putin mô tả ông Assad như người anh hùng thực sự của cuộc chiến ở Syria. Nhà lãnh đạo Nga tuyên bố: "Chúng ta nên thừa nhận rằng rốt cuộc không ai ngoài lực lượng vũ trang của Tổng thống Assad và lực lượng dân quân người Kurd có thể đánh bại IS".

Theo CNN, cả hai nhà lãnh đạo đều ủng hộ chủ trương đa phương để chống IS, song lại đưa ra hai cách tiếp cận khác nhau đối với giải pháp đa phương. Mặc dù ông Putin tỏ ra sẵn sàng đối thoại và hợp tác, song thực tế trên chiến trường lại cho thấy ông sẵn sàng triển khai một chính sách tương phản với Mỹ, đó là kéo dài tình trạng khốn đốn của người dân Syria để duy trì quyền lực cho ông Assad.

Hãng tin Mỹ kết luận rằng hai bài phát biểu trái chiều này nhằm vào hai đối tượng khán giả khác nhau: trong nước và quốc tế. Trong khi ông Putin có vẻ muốn ghi điểm với người dân Nga thì ông Obama muốn phô diễn cho dư luận toàn thế giới thấy một nước Mỹ ủng hộ nền dân chủ thực sự, theo đó mọi người dân đều có quyền bày tỏ chính kiến và tự do ngôn luận. Tuy nhiên, so với Mỹ, Nga đang có lợi thế lớn hơn vì họ có kế hoạch cụ thể. Nga muốn ông Assad ở lại và đang trang bị vũ khí để hỗ trợ ông ta làm được điều đó. Trái lại, Mỹ vẫn đang lúng túng, chưa tìm ra được hướng đi rõ ràng trong vấn đề Syria.

Cũng với chủ đề trên, tờ "Thời báo New York" (Mỹ) thống kê những điểm tương phản trong quan điểm của hai nhà lãnh đạo trong cách tiếp cận đối với các vấn đề quốc tế:

Thứ nhất là đối với vấn đề tôn trọng luật pháp quốc tế: Hai bên cáo buộc nhau hành xử bất chấp các quy định đã được thế giới công nhận.

Thứ hai là đối với cuộc chiến chống IS: Tổng thống Nga tố cáo Mỹ là thủ phạm tạo ra những điều kiện để IS ra đời, trong khi ông Obama cho rằng việc Nga ủng hộ Tổng thống Assad đang cản trở cuộc chiến chống IS.

Thứ ba là đối với việc chấm dứt cuộc chiến Syria: Mỹ khăng khăng rằng không thể có hòa bình ở Syria nếu như ông Assad không ra đi, trong khi Nga khẳng định chính phủ Assad là lực lượng duy nhất có thể khôi phục hòa bình cho quốc gia này.

Thứ tư là về việc giải quyết cuộc xung đột Ukraine: cả hai nhà lãnh đạo đều tuyên bố mục tiêu của họ là bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine cũng như tôn trọng ước nguyện của người dân Ukraine, song lại bất đồng về cách thức hỗ trợ người dân Ukraine khôi phục sự ổn định.

Tờ "Bưu điện Washington" (Mỹ) cũng nêu bật những quan điểm trái chiều nhau của hai nhà lãnh đạo quyền lực xung quanh vấn đề Syria và rộng hơn là toàn khu vực Trung Đông. Trong bài phát biểu tại Đại hội đồng LHQ, ông Obama lên án việc Nga tăng cường sự hiện diện quân sự tại Syria cũng như ủng hộ lực lượng li khai tại Ukraine. Trong khi đó, ông Putin cho rằng chính những nỗ lực của phương Tây nhằm áp đặt nền dân chủ đã dẫn đến những biến động gây đổ máu ở Trung Đông và Bắc Phi. Tổng thống Nga nói: "Mặc dù người dân khu vực rõ ràng đang mong muốn và xứng đáng được hưởng nền dân chủ, song việc xuất khẩu các cuộc cách mạng dưới cái mác dân chủ đã đem lại bạo lực và thảm họa xã hội, thay vì nền dân chủ".