Tờ Độc lập (Nga) số ra mới đây nhận định: Tập đoàn khí đốt Gazprom (Nga) mặc dù có thể tăng sản lượng, xây dựng các tuyến đường dẫn khí đốt xuất khẩu và thu lợi nhuận, nhưng "thượng tầng" xung quanh Gazprom đang xảy ra những xung đột và bất đồng.
|
“Thượng tầng” xung quanh Gazprom đang xảy ra những xung đột và bất đồng. |
Những lời chỉ trích gay gắt nhằm vào Gazprom khiến giới chuyên gia đề cập tới một kế hoạch bí mật nhằm loại bỏ tập đoàn độc quyền xuất khẩu khí đốt này và hệ quả là chia nhỏ nó. Hiện các tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga - như Rosneft và Novatek - đang muốn tước đoạt vai trò độc quyền xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Gazprom. Rất có thể, các đối thủ cạnh tranh của Gazprom còn có những kế hoạch tham vọng hơn để chia nhỏ Gazprom thành các công ty khai thác và chuyển tải.
Điểm lại các sự kiện, những lời chỉ trích gay gắt nhằm vào người đứng đầu Gazprom được phóng viên Mikhail Leontiev khơi mào. Ông này đã buộc tội Chủ tịch Gazprom, Alexei Miller, là thiếu chuyên nghiệp và thậm chí là không thích hợp.
Theo giới chuyên gia, tình hình hiện tại cho thấy Chủ tịch Miller sẽ không "đầu hàng", ít nhất vào lúc này. Trong khi đó, sức ép của công luận tiếp tục tăng lên với Gazprom. Đồng Giám đốc Phòng nghiên cứu của tổ chức Investcafe, Gregory Birge nhận định, trong thời gian gần đây, Rosneft đã có một loạt những hành động có thể xem như một chiến dịch nhằm vào vị thế độc quyền về khí đốt.
Đầu tiên, đó là tuyên bố của Chủ tịch Hội đồng quản trị Rosneft, ông Igor Sechin, về sự bất bình đẳng do chênh lệch về thuế giữa dầu mỏ và khí đốt, và trên thực tế ông Sechin đã kêu gọi giới chức liên quan xem xét lại các mức thuế xuất khẩu và thuế khai thác tài nguyên đối với Gazprom. Thứ hai, đó là việc Giám đốc hàng đầu của Gazprom, Vlada Rusakova, chuyển sang làm cho Rosneft sau khi bị chính thức sa thải vì đến tuổi nghỉ hưu. Bà Rusakova nay giữ chức Phó Chủ tịch chuyên trách về mảng khí đốt của Rosneft. Khi còn làm việc cho Gazprom, bà Rusakova vẫn thể hiện là một nhà lãnh đạo độc lập, công khai bày tỏ quan điểm của mình bất chấp các xu thế chính trị. Và thứ ba là các kế hoạch đầy tham vọng của Rosneft: Đó là tăng gấp đôi thị phần tại thị trường khí đốt trong nước lên 20% cũng như tăng 2,5 lần sản lượng khí đốt khai thác vào năm 2020. Bản thân ông Igor Sechin cũng cho biết Rosneft ủng hộ đề xuất loại bỏ vai trò độc quyền của Gazprom trong xuất khẩu LNG. Hiện Rosneft đóng góp gần 3.000 tỷ rúp cho ngân sách trong khi đó Gazprom chỉ đóng góp 1.500 tỷ rúp và đây là điều không công bằng.
Trong khi đó, người đứng đầu Quỹ An ninh Năng lượng Quốc gia Konstantin Simonov bày tỏ lo ngại trước thực tế trong thời gian gần đây ngày càng có nhiều nỗ lực quyết tâm phá vỡ cơ cấu của Gazprom. Theo chuyên gia này, đáng chú ý hơn điều đó được thực hiện mà không có thảo luận chi tiết và công khai cũng như hiểu biết về các nguy cơ tiềm tàng. Ông Simonov dự báo, áp lực sẽ từng bước tăng lên, đầu tiên là tước bỏ của Gazprom vị thế độc quyền xuất khẩu LNG, sau đó là độc quyền xuất khẩu khí đốt qua đường ống dẫn, và có thể nói đến việc chia tập đoàn độc quyền này theo các lĩnh vực khác nhau.
Đối tác của công ty RusEnergy, Michael Krutikhin, thì cho rằng nếu tiếp cận vấn đề từ quan điểm kinh tế thì Rosneft và Novatek có vị thế cao hơn bởi các doanh nghiệp này đang tiến tới trở thành các công ty thương mại thực sự. Trong khi đó, Gazprom lại giống với một thể chế nhà nước và được sử dụng làm công cụ chính trị quốc tế - cụ thể là gây sức ép với Ucraina. Ông này cho rằng sự tồn tại của Gazprom trong trạng thái hiện nay đang ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự phát triển của các doanh nghiệp khác, và ngăn cản việc hình thành thị trường. Và như vậy, dù Tổng thống Putin chưa sa thải Miller song các động thái cạnh tranh không hề vô nghĩa. Một ngày nào đó Điện Kremlin sẽ thấy cần phải thay đổi.
Duy Trinh (P/v TTXVN tại Nga)