Cựu Tổng thống Donald Trump tham dự một sự kiện vận động tranh cử ở Council Bluffs, Iowa, ngày 7/7/2023. Ảnh: Reuters
Công tố viên quận Fulton (bang Georgia) Fani Willis đã mở cuộc điều tra về cựu Tổng thống Donald Trump dựa trên một đoạn ghi âm cuộc điện thoại vào tháng 1/2021 giữa ông Trump và quan chức phụ trách bầu cử bang Georgia Brad Raffensperger.
Trong cuộc điện đàm, ông Trump đã đề nghị Raffensperger có thể giúp “tìm” số phiếu cần thiết để lật ngược thất bại sít sao của ông trước đối thủ Joe Biden thuộc Đảng Dân chủ.
Hơn hai năm sau, bản cáo trạng do đại bồi thẩm đoàn đưa ra ngày 14/8 đã vượt xa cuộc điện thoại đó, cáo buộc một loạt hành vi phạm tội của ông Trump và những người khác.
Công tố viên Willis đã sử dụng đạo luật "Các tổ chức tham nhũng và bị ảnh hưởng bởi xã hội đen" (hay còn gọi là luật RICO) của bang Georgia, để buộc tội ông Trump và các cộng sự của ông vì cáo buộc tham gia vào một âm mưu quy mô lớn nhằm lật ngược kết quả bầu cử năm 2020 của bang.
Đạo luật RICO là gì?
Các nhà lập pháp Mỹ đã thông qua Đạo luật về Các tổ chức tham nhũng và bị ảnh hưởng bởi xã hội đen (RICO) năm 1970 để kết tội các ông trùm mafia khét tiếng trong quá khứ.
Sau khi được áp dụng, luật này đã được sử dụng để nhắm vào một số thành viên mafia két tiếng nhất, bao gồm cả Antonio Corallo, người đứng đầu gia đình tội phạm sừng sỏ Lucchese.
Luật cho phép các công tố viên nhắm mục tiêu vào những người có chức vụ quyền lực trong một tổ chức tội phạm, chứ không chỉ những người cấp dưới nhúng tay vào những việc bẩn thỉu.
Đạo luật RICO được xem như một công cụ để chống lại tội phạm có tổ chức. Nhưng việc sử dụng nó không bao giờ chỉ giới hạn cho tội phạm có tổ chức. Tòa án Tối cao Mỹ năm 1989 nói rằng luật đã được soạn thảo “đủ rộng để bao gồm một loạt các hoạt động tội phạm, dưới nhiều hình thức khác nhau và có khả năng sờ tới nhiều thủ phạm”.
Hầu hết các tiểu bang của Mỹ đã thông qua đạo luật tương tự, nhưng có những khác biệt nhất định.
Nói chung, luật RICO cho phép các công tố viên buộc tội nhiều người phạm các tội riêng biệt trong khi cùng hướng tới một mục tiêu chung.
Đạo luật RICO của bang Georgia quy định như thế nào?
Đạo luật RICO của Georgia, được thông qua vào năm 1980, quy định việc tham gia vào hoặc kiểm soát một “tổ chức” thông qua các “hành động gian lận” hoặc âm mưu gian lận là phạm tội. Điều quan trọng cần lưu ý là kế hoạch bị cáo buộc không nhất thiết phải thành công thì mới bị tính là vi phạm đạo luật RICO.
“Tổ chức” được nói đến có thể là một cá nhân hoặc một nhóm các cá nhân có liên quan với một mục tiêu chung. “Hành động gian lận” có nghĩa là thực hiện, cố gắng thực hiện hoặc lôi kéo, ép buộc hoặc đe dọa người khác thực hiện một trong hơn 30 tội danh được liệt kê trong luật này của bang Georgia.
Theo đạo luật RICO liên bang, các hành vi bị cáo buộc phải có tính liên tục, diễn ra trong một thời gian dài chứ không chỉ vài tuần hoặc vài tháng. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao Georgia nói rằng luật của tiểu bang không quy định như vậy. Đạo luật RICO của bang Georgia không quy định các tổ chức tội phạm phải hoạt động liên tục trong thời gian dài và liệt kê tới 50 tội để có thể coi là lừa đảo/gian lận trong khi đạo luật liên bang chỉ liệt kê 35 tội. Người bị cáo buộc cần có ít nhất 2 hành vi trong danh sách này để đáp ứng tiêu chuẩn của “mô hình hoạt động lừa đảo”.
Ở Georgia, người vi phạm đạo luật RICO có thể bị phạt tù từ 5 đến 20 năm; phạt tiền 25.000 USD hoặc gấp ba lần số tiền thu được từ hoạt động tội phạm, tùy theo số tiền nào lớn hơn; hoặc vừa phạt tù vừa phạt tiền.
Tại sao sử dụng đạo luật RICO?
“Tôi là một người hâm mộ RICO", công tố viên Willis nói trong một cuộc họp báo vào tháng 8/2022 khi bà công bố bản cáo trạng sử dụng đạo luật RICO đối với hơn hai chục thành viên băng đảng.
Công tố viên quận Fulton Fani Willis (trái) khi đến dự một cuộc họp báo tại Trung tâm Chính quyền Quận Fulton ở Atlanta hôm 14/8. Ảnh: AP
Bà Willis nói rằng các bồi thẩm viên muốn biết tất cả sự thật đằng sau một tội ác bị cáo buộc và rằng bản cáo trạng của RICO cho phép các công tố viên cung cấp một bức tranh toàn cảnh về tất cả các hoạt động bị cáo buộc bất hợp pháp.
Các cáo buộc dựa trên luật RICO cũng có thể dẫn đến một bản án nặng nề có thể được bổ sung thêm vào những hình phạt đối với các hành vi phạm tội cơ bản.
Những thách thức trong việc sử dụng đạo luật RICO
J Tom Morgan đã sử dụng đạo luật RICO của bang Georgia để truy tố một cảnh sát trưởng tham nhũng khi ông ta còn là công tố viên quận ở hạt DeKalb, gần Fulton. Ông cho biết một thách thức là giải thích cho bồi thẩm đoàn biết luật RICO là gì và nó hoạt động như thế nào.
“Ai cũng biết thế nào là án giết người, thế nào là hiếp dâm, thế nào là trộm cắp. Nhưng RICO không phải là ngôn ngữ thường dùng hàng ngày địa phương”, ông nói, “Bạn không thấy các cáo buộc theo RICO trên một chương trình truyền hình về tội phạm.”
Bà Willis có kinh nghiệm sử dụng đạo luật RICO không?
Vào năm 2015, công tố viên Willis đã trở thành tâm điểm chú ý trên toàn quốc với tư cách là công tố viên của quận Fulton khi bà sử dụng đạo luật RICO của bang Georgia để buộc tội giáo viên, hiệu trưởng và các quan chức giáo dục khác trong vụ bê bối gian lận của Trường Công lập Atlanta.
Sau phiên tòa kéo dài 7 tháng, bồi thẩm đoàn vào tháng 4/2015 đã kết án 11 cựu giáo viên về tội gian lận vì vai trò của họ trong một âm mưu thổi điểm số của học sinh trong các kỳ thi tiêu chuẩn.
Kể từ khi trở thành công tố viên quận vào tháng /2021, bà Willis đã đưa ra một số bản cáo trạng sử dụng đạo luật RICO chống lại các nghi phạm thành viên băng đảng, bao gồm cả một số nghệ sĩ nhạc rap nổi tiếng.
Luật sư John Floyd, một chuyên gia về luật RICO nổi tiếng toàn quốc ở Atlanta, đã giúp Willis xử lý vụ gian lận trong trường học. Ngay sau khi mở cuộc điều tra về khả năng can thiệp bất hợp pháp vào cuộc bầu cử năm 2020 ở Georgia, bà Willis đã thuê Floyd làm trợ lý đặc biệt cho công tố viên quận để giúp giải quyết mọi trường hợp gian lận mà văn phòng của bà có thể theo đuổi.
“Lý do mà tôi hâm mộ luật RICO là vì tôi nghĩ các bồi thẩm viên rất, rất thông minh", bà Willis nói, “Họ muốn biết chuyện gì đã xảy ra. Họ muốn đưa ra quyết định chính xác về cuộc đời của ai đó. Và vì vậy, RICO là một công cụ cho phép văn phòng công tố và cơ quan thực thi pháp luật kể toàn bộ câu chuyện".