Có 10 ứng cử viên tiềm năng tranh cử vào Điện Malacanang (Phủ tổng thống), song theo giới quan sát, đây là cuộc đua “song mã” giữa ứng cử viên của đảng Liên bang (PFP) Ferdinand Marcos Jr và ứng cử viên độc lập Leni Robredo.
Ứng cử viên Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr phát biểu trong cuộc vận động tranh cử ở tỉnh Bulacan ngày 8/2/2022. Ảnh: THX/TTXVN
Ông Ferdinand Marcos Jr, thường được biết đến với biệt danh “Bongbong Marcos”, 64 tuổi, con trai của cố Tổng thống Ferdinand Marcos Sr, hiện đang dẫn đầu trong hầu hết các cuộc thăm dò dư luận. Ông Marcos Jr từng là Thống đốc tỉnh Ilocos Norte, nghị sĩ và thượng nghị sĩ. Ông đã tập trung vào một thông điệp duy nhất trong suốt chiến dịch của mình, đó là đoàn kết. Chiến dịch vận động tranh cử của ông Marcos Jr với khẩu hiệu “Cùng nhau chúng ta sẽ vươn lên lần nữa”, hứa hẹn về sự đoàn kết và hy vọng cho đất nước, đồng thời khẳng định ông sẽ ưu tiên vấn đề chi phí sinh hoạt và việc làm.
Việc ông Marcos Jr chỉ tham gia 1 trong 4 cuộc tranh luận và hiếm khi trả lời phỏng vấn báo giới đã bị các đối thủ và một số chuyên gia chỉ trích, cho rằng điều này khiến cử tri không có cơ hội đánh giá kỹ lưỡng các ứng cử viên. Tuy nhiên, rất nhiều người trẻ tuổi tại Philippines vẫn ủng hộ ông Marcos Jr và những lời kêu gọi tái thiết nền kinh tế mà ông đưa ra trên Facebook - mạng xã hội mà ông có hơn 6 triệu người theo dõi. Ngoài ra, ông cũng có lợi thế từ danh tiếng của gia đình.
Đối thủ “nặng ký” nhất của ông Marcos Jr trong cuộc đua tổng thống năm nay là ứng cử viên Leni Robredo, người đã đánh bại ông khi tranh cử vị trí phó tổng thống năm 2016. Phó Tổng thống Leni Robredo, 57 tuổi cũng là nữ ứng cử viên duy nhất tranh cử tổng thống. Trước khi tham gia chính trường vào năm 2013, bà là luật sư làm việc cho các tổ chức phi chính phủ hỗ trợ pháp lý cho những người yếu thế. Ở cương vị phó tổng thống, bà đã lãnh đạo các chiến dịch chống đói nghèo và bất bình đẳng giới. Ứng cử viên theo lập trường ôn hòa này cam kết sẽ giải quyết vấn đề tham nhũng, với khẩu hiệu tranh cử “Chính phủ trung thực, cuộc sống tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người”. Nếu giành chiến thắng, bà Robredo sẽ trở thành nữ tổng thống thứ ba ở Philippines.
Khác với năm 2016, theo kết quả một cuộc khảo sát của hãng Pulse Asia công bố ngày 2/5, ông Marcos Jr có tỷ lệ ủng hộ ở mức 56%, cách biệt tuyệt đối so với tỷ lệ ủng hộ 23% dành cho bà Robredo. Dù vậy, giới phân tích cho rằng, bà Robredo vẫn có thể làm nên bất ngờ bởi vẫn có khả năng cử tri thay đổi ý định vào phút chót, và các cuộc thăm dò có thể chưa phản ánh đầy đủ sự ủng hộ dành cho bà Robredo. Trong những ngày gần đây, đội ngũ 2 triệu tình nguyện viên nhiệt huyết của ứng cử viên này đang nỗ lực đi từng nhà trên khắp đất nước để thuyết phục các cử tri bỏ phiếu cho bà.
Ở vị trí thứ ba là Thị trưởng thủ đô Manila, ông Francisco “Isko Moreno” Domagoso, 47 tuổi, đại diện đảng Aksyon Demokratiko (Hành động Dân chủ). Được ghi nhận là người có công cải thiện bộ mặt đô thị khi dẹp các hàng rong và giám sát các dự án nhà ở giá rẻ, ông Moreno cam kết sẽ tăng cường các dịch vụ xã hội và cơ sở hạ tầng của đất nước. Tiếp theo là biểu tượng thể thao, cựu võ sĩ quyền Anh huyền thoại Manny Pacquiao, đại diện đảng cầm quyền Dân chủ Philippines - Quyền lực Nhân dân (PDP–Laban). Thượng nghị sĩ 43 tuổi coi việc chống tham nhũng và nghèo đói là những chủ đề chính trong chiến dịch tranh cử của mình. Một ứng cử viên đáng chú ý khác là cựu cảnh sát trưởng, Thượng nghị sĩ Panfilo Lacson, 73 tuổi, người nổi tiếng với việc trấn áp các nhóm bắt cóc đòi tiền chuộc nhắm vào cộng đồng người gốc Hoa trong những năm 80 và 90 của thế kỷ trước. Tuy nhiên, tỷ lệ ủng hộ các ứng cử viên này cách biệt rất xa so với hai người đứng đầu, lần lượt ở các mức 7%, 4% và 2%.
Còn trong nhóm 9 ứng cử viên tranh cử vị trí phó tổng thống, hai ứng cử viên nổi bật nhất là bà Sara Duterte của đảng Quyền lực Nhân dân – Thiên chúa Hồi giáo dân chủ (Lakas-CMD) và ông Vicente Sotto của đảng Liên minh Nhân dân quốc gia (NPC).
Bà Sara Duterte, 43 tuổi, con gái Tổng thống Rodrigo Dutere, khiến nhiều người ngạc nhiên khi tuyên bố liên danh với ông Marcos Jr để tranh cử vị trí phó tổng thống. Dù vị trí tổng thống và phó tổng thống Philippines được bầu riêng biệt nhưng liên minh này sẽ giúp hai bên tận dụng được sự ủng hộ lớn từ thanh thế hai gia tộc.
Trong khi đó, đối thủ của bà Sara Duterte là Chủ tịch Thượng viện Vicente Sotto, 73 tuổi, đã liên danh tranh cử với ông Lacson. Ông Sotto cũng là người ủng hộ chiến dịch trấn áp ma túy của Tổng thống Duterte. Ở "đường đua" tranh ghế phó tổng thống này, tỷ lệ ủng hộ bà Sara Duterte là 55%, bỏ xa ông Vicente Sotto với 18%.
Ngoài vị trí tổng thống và phó tổng thống, các lá phiếu của cử tri Philippines cũng sẽ quyết định 12 thượng nghị sĩ trong 64 ứng cử viên, 316 hạ nghị sĩ trong hơn 1.600 ứng cử viên, cũng như khoảng 18.000 quan chức chính quyền địa phương, bao gồm các thị trưởng, thống đốc và các cấp phó. Những người chiến thắng sẽ phục vụ các nhiệm kỳ 3 năm, ngoại trừ tổng thống, phó tổng thống và các thượng nghị sĩ có nhiệm kỳ 6 năm.
Bất kỳ ai giành chiến thắng trong cuộc đua vào Điện Malacanang sẽ phải đối mặt với một nhiệm vụ khó khăn là kiểm soát lạm phát và tái thiết nền kinh tế Philippines, vốn là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất châu Á trước đại dịch COVID-19. Hiện nền kinh tế Philippines mới chỉ bắt đầu đà phục hồi, bởi đây là một trong những quốc gia duy trì các biện pháp phong tỏa chống dịch dài nhất.
Về kinh tế, cả hai ứng cử viên Marcos Jr và Leni Robredo đều không ủng hộ việc tái cơ cấu nền kinh tế, song cam kết sẽ ưu tiên phục hồi sau đại dịch. Bà Robredo ưu tiên tăng cường đầu tư vào lĩnh vực thích ứng với biến đổi khí hậu, tạo sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp và thúc đẩy quan hệ đối tác công tư. Còn ông Marcos lại tiết lộ rất ít về chính sách của mình. Chiến dịch tranh cử của ông chỉ tập trung vào một thông điệp đơn giản nhưng không rõ ràng về sự đoàn kết. Dù vậy, giới quan sát đánh giá, nhiều khả năng ông sẽ tiếp nối các chính sách của Tổng thống Duterte, bao gồm đẩy mạnh các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng.
Ngoài ra, việc vạch ra chính sách đối ngoại phù hợp cũng là một thách thức với tổng thống mới, đặc biệt trong bối cảnh cuộc cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc tại khu vực ngày càng quyết liệt. Giới chuyên gia nhận định cả hai ứng cử viên đều không có nhiều kinh nghiệm về chính sách đối ngoại. Theo ông Andrew Yeo, nhà nghiên cứu tại Viện Brookings, mối quan hệ với Mỹ khó có khả năng xấu đi dưới thời ông Marcos Jr. hay bà Robredo. Về quan hệ với Trung Quốc, bà Robredo được cho sẽ có cách tiếp cận cứng rắn hơn so với ông Marcos, đặc biệt là trong vấn đề Biển Đông. Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng cho rằng cuộc bầu cử là cơ hội để Philippines thiết lập lại quan hệ với cả hai cường quốc.
Dù các cuộc thăm dò dư luận đều đang nghiêng về ông Marcos Jr, song không thể loại trừ những thay đổi vào phút chót có thể xảy ra, khi các cử tri Philippines chắc chắn đều kỳ vọng vào một sự phục hồi mạnh mẽ của đất nước sau đại dịch COVID-19.