Quang cảnh cảng hàng hóa Long Beach ở California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Politico ngày 8/2, mối quan hệ giữa Canada và Mỹ thời Tổng thống Donald Trump luôn là một chủ đề nóng, đặc biệt khi những động thái chính sách của ông liên tục gây ra những bất ngờ và thách thức cho Ottawa. Từ việc đe dọa áp thuế quan đến những yêu cầu về an ninh biên giới, câu hỏi lớn đặt ra là: Tổng thống Trump thực sự muốn gì ở Canada?
Sự "hỗn loạn tối đa"?
“Trò chơi lúc này là sự hỗn loạn tối đa”, ông Flavio Volpe, Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất phụ tùng ô tô Canada, nhận định. Điều này phản ánh rõ nét tình hình hiện tại, khi Canada và Mexico vừa nhận được thông báo hoãn thuế quan trong 30 ngày từ Mỹ. Tuy nhiên, sự trì hoãn này không đồng nghĩa với việc mọi thứ đã được giải quyết. Ngược lại, nó chỉ là một bước tạm thời trong một cuộc chơi lớn hơn mà mục đích cuối cùng vẫn còn là một ẩn số.
Ông Jonathan Wilkinson, Bộ trưởng Tài nguyên và Năng lượng Canada, chia sẻ: “Hiện tại, nhiều người vẫn chưa rõ mục đích thực sự của Tổng thống Mỹ là gì. Ngay cả các nghị sĩ Cộng hòa cấp cao cũng có phần không rõ ràng về một số vấn đề”.
Để đối phó với áp lực từ Washington, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã đưa ra một loạt cam kết, bao gồm việc lần đầu tiên bổ nhiệm một đặc phái viên để tư vấn và điều phối chính sách về fentanyl, liệt các băng đảng ma túy vào danh sách khủng bố, triển khai kế hoạch an ninh biên giới trị giá 1,3 tỷ đô la Canada. Những động thái này nhằm đáp ứng yêu cầu của Tổng thống Trump về việc ngăn chặn dòng chảy fentanyl và các chất ma túy khác từ biên giới phía Bắc.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Quốc phòng Canada Bill Blair, việc thực hiện các cam kết này mới là điều quan trọng: “Bạn không thể chỉ công bố một loạt điều mà phải thực sự thực hiện”.
Mục tiêu kinh tế hay chính trị?
Một trong những giả thuyết được đặt ra là liệu Tổng thống Trump có đang sử dụng thuế quan như một công cụ để tăng doanh thu cho ngân sách Mỹ, nhằm gia hạn các khoản cắt giảm thuế năm 2017 vốn sẽ hết hạn vào năm nay. Ông Candace Laing, Chủ tịch Phòng Thương mại Canada, cho rằng ông Trump đang sử dụng thuế quan để tạo ra nguồn thu, đồng thời thúc đẩy các mục tiêu phi thương mại như kiểm soát ma túy và nhập cư.
Tuy nhiên, một số chuyên gia lại cho rằng mục tiêu lớn hơn của Tổng thống Trump là thay đổi cán cân thương mại giữa hai nước. Theo báo cáo gần đây của TD Bank, Mỹ ghi nhận thâm hụt thương mại 45 tỷ USD với Canada năm 2024. Tổng thống Trump đã nhiều lần chỉ trích thâm hụt này, thậm chí còn đề xuất rằng Canada nên trở thành “bang thứ 51” của Mỹ để hưởng lợi từ thuế suất thấp hơn và được bảo vệ quân sự tốt hơn.
Một giả thuyết khác cho rằng Tổng thống Trump đang nhắm đến việc phá vỡ chuỗi cung ứng sản xuất ô tô xuyên biên giới, vốn là một phần quan trọng trong nền kinh tế của cả hai nước. Ông Trump đã nhiều lần tuyên bố rằng Mỹ có thể tự sản xuất tất cả số ô tô cần thiết mà không cần dựa vào Canada. Điều này đặt ra câu hỏi về tương lai của ngành công nghiệp ô tô Bắc Mỹ, vốn đã được củng cố bởi Hiệp định USMCA (Hiệp định thương mại tự do giữa Canada, Mexico và Mỹ).
Jamieson Greer, ứng cử viên Đại diện Thương mại Mỹ, đã xác nhận rằng Washington sẽ đẩy nhanh các cuộc đàm phán USMCA, với các ưu tiên hàng đầu là tiếp cận thị trường cho các sản phẩm từ sữa của Mỹ tại Canada và các sản phẩm ngô và năng lượng của Mỹ tại Mexico.
Trong khi Tổng thống Trump đã nhiều lần nhấn mạnh rằng vấn đề an ninh biên giới và dòng chảy fentanyl là động cơ chính của ông, Chính phủ Canada lại cho rằng chỉ có chưa đến 1% lượng fentanyl vào Mỹ là từ biên giới phía Bắc. Điều này khiến nhiều người nghi ngờ rằng liệu đây có phải chỉ là một cái cớ để Tổng thống Trump thúc đẩy các mục tiêu kinh tế và chính trị khác.
Rõ ràng, mục đích thực sự của Tổng thống Trump đối với Canada vẫn còn là một câu hỏi mở. Từ cảnh báo thuế quan đến những yêu cầu về an ninh biên giới, tất cả đều có thể là một phần trong chiến lược lớn hơn nhằm tái định hình quan hệ kinh tế và chính trị giữa hai nước.
Trong bối cảnh này, Canada không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục đối thoại và tìm cách thích ứng với những thay đổi liên tục từ phía Washington. Dù mục đích cuối cùng của Tổng thống Trump là gì, một điều chắc chắn là mối quan hệ Canada-Mỹ sẽ tiếp tục là một vấn đề phức tạp và đầy biến động trong thời gian tới.