Máy bay chiến đấu J-36 của Trung Quốc xuất hiện trên bầu trời ở thành phố Thành Đô thuộc tỉnh Tứ Xuyên. Ảnh cắt từ clip
Bằng chứng video về máy bay chiến đấu J-36 của Trung Quốc, được đồn đoán rộng rãi là máy bay thế hệ thứ sáu, đã xuất hiện trực tuyến ngày 25/3, ghi lại chuyến bay thử nghiệm thứ ba của máy bay này trong nhiều tháng.
Đoạn phim được quay ở thành phố Thành Đô thuộc tỉnh Tứ Xuyên, nơi có trụ sở của Tập đoàn máy bay Thành Đô và nhanh chóng lan truyền trên các nền tảng mạng xã hội như X.
Diễn biến mới nhất này đã khơi lại các cuộc thảo luận về những tiến bộ nhanh chóng của Trung Quốc trong lĩnh vực hàng không quân sự và những tác động của nó đối với động lực tăng cường sức mạnh không quân trên toàn cầu, đặc biệt liên quan đến chương trình Sự thống trị của Không quân thế hệ tiếp theo của Mỹ.
Theo chuyên trang quân sự BulgariaMilitary, đoạn video cung cấp cái nhìn thoáng qua về những gì có thể là thời điểm then chốt trong cuộc đua công nghệ máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo, đặt ra câu hỏi về ý định chiến lược và khả năng công nghệ của Bắc Kinh.
Đoạn video, mặc dù có nhiễu và ngắn, cho thấy một chiếc máy bay hình tam giác không đuôi bay ở độ cao thấp trên một khu vực đô thị gần các cơ sở hàng không vũ trụ của Thành Đô.
Các nhà phân tích lưu ý rằng máy bay phản lực, tạm thời được đặt tên là J-36 dựa trên số sê-ri có thể nhìn thấy của nó là "36011", phù hợp với những lần nhìn thấy trước đó vào tháng 12 năm ngoái và chuyến bay tiếp theo vào đầu năm nay.
Không giống như chuyến bay đầu tiên, có máy bay chiến đấu tàng hình J-20S ở phía sau chuyến bay này dường như diễn ra mà không có hộ tống, cho thấy sự tự tin ngày càng tăng vào độ ổn định của máy bay.
Chuyến bay thứ ba được ghi nhận kể từ cuối năm ngoái này cho thấy lịch trình thử nghiệm J-36 đang được các kỹ sư Trung Quốc đẩy nhanh.
Các nguồn tin quen thuộc với các diễn biến hàng không vũ trụ, bao gồm các bài đăng trên X của các nhà quan sát quân sự như @RupprechtDeino, xác nhận tính xác thực của cảnh quay, mặc dù Bộ Quốc phòng Trung Quốc vẫn chưa đưa ra tuyên bố chính thức.
Đáng chú ý hoạt động rầm rộ này xung quanh J-36 diễn ra khi Mỹ đang vật lộn với chương trình máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu của riêng mình, được gọi là NGAD.
Được khởi xướng cách đây hơn một thập kỷ theo dự án Air Superiority 2030, NGAD nhằm mục đích cung cấp một phiên bản kế nhiệm tàng hình hơn, tiên tiến hơn cho F-22 Raptor và F-35 Lightning II.
Không quân Mỹ đã xác nhận rằng một nguyên mẫu đã bay từ bốn năm trước, khi đó Bộ trưởng Will Roper đã nói với Defense News vào năm 2020 rằng, "Chúng tôi đã chế tạo và bay một máy bay trình diễn bay quy mô đầy đủ trong thế giới thực và chúng tôi đã phá vỡ kỷ lục khi thực hiện điều đó". Tuy nhiên, tương lai của chương trình vẫn còn chưa chắc chắn.
Bị tạm dừng vào năm ngoái do chi phí leo thang - ước tính ở mức 300 triệu USD cho mỗi đơn vị - và những thách thức về thiết kế chưa được giải quyết, số phận của NGAD hiện phụ thuộc vào chính quyền Trump.
Sự tương phản giữa các chuyến bay thử nghiệm công khai của Trung Quốc và cách tiếp cận bí mật của Mỹ nhấn mạnh các chiến lược khác nhau trong việc thể hiện tiến bộ công nghệ.
Thiết kế của J-36 đã khơi dậy sự tò mò trong giới chuyên gia. Cấu hình cánh tam giác kép không đuôi, kết hợp với thiết lập ba động cơ hiếm có với hai cửa hút gió bên hông và một cửa hút gió lưng cho thấy sự tập trung vào khả năng tàng hình và hiệu suất tốc độ cao.
Nhà phân tích hàng không Bill Sweetman, người thường xuyên viết cho Viện Chính sách Chiến lược Astralia, đã suy đoán rằng máy bay có thể đóng vai trò là "nền tảng phóng siêu hành trình cho tên lửa tầm xa" hoặc thậm chí là trung tâm chỉ huy cho các hệ thống không người lái.
Nhận định này phù hợp với xu hướng chung hơn trong các khái niệm thế hệ thứ sáu, nhấn mạnh vào khả năng tàng hình tiên tiến, hợp nhất cảm biến và tích hợp với thiết bị bay không người lái.
Mặc dù các động cơ vẫn chưa được xác nhận, nhưng suy đoán chỉ ra rằng đó là động cơ phản lực cánh quạt WS-10C đã được sửa đổi hoặc WS-15 tiên tiến hơn, cả hai đều trang bị cho phi đội J-20 của Trung Quốc.
Khoang vũ khí lớn của máy bay phản lực, ước tính dài 25 feet theo các nhà phân tích xem xét các cảnh quay trước đó, có thể chứa các tên lửa ngoài tầm nhìn như PL-17 hoặc các loại đạn không đối đất đáng kể.
Quyết định thực hiện các chuyến bay này của Trung Quốc ngay trước mắt đã làm dấy lên cuộc tranh luận về động cơ của nước này.
Chuyến bay đầu tiên vào cuối năm ngoái trùng với ngày sinh của Mao Trạch Đông, một ngày mang tính biểu tượng, và sau đó là lễ ra mắt nguyên mẫu thế hệ thứ sáu thứ hai của Tập đoàn máy bay Thẩm Dương.
Cuộc thử nghiệm mới nhất này, tiếp tục mô hình trình diễn có độ hiển thị cao.
Xem video máy bay chiến đấu J-36 của Trung Quốc xuất hiện trên bầu trời ở thành phố Thành Đô thuộc tỉnh Tứ Xuyên. Nguồn: Húrin/X
Bryan Clark, một thành viên cấp cao tại Viện Hudson, đã nói vào đầu năm nay rằng những màn trình diễn công khai như vậy có thể là "một tín hiệu có chủ đích gửi đến phương Tây, cho thấy họ không chỉ theo kịp mà còn có khả năng vượt lên dẫn đầu".
Tuy nhiên, việc thiếu bình luận chính thức từ Bắc Kinh tạo ra chỗ cho sự diễn giải. Một số người coi đó là một động thái được tính toán để thể hiện sức mạnh trong bối cảnh căng thẳng ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, trong khi những người khác cho rằng nó phản ánh sự tự tin vào một thiết kế đang tiến gần đến độ hoàn thiện về mặt hoạt động.
Đối với Mỹ, tiến trình phát triển J-36 tạo thêm áp lực cho bối cảnh quốc phòng vốn đã căng thẳng. Chương trình NGAD được hình dung là "hệ thống của các hệ thống" với khả năng tàng hình và trí tuệ nhân tạo tiên tiến, đã phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ về khả năng chi trả. Tuy nhiên, Tướng Kenneth Wilsbach, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Không quân Chiến đấu Mỹ đã thúc giục tiếp tục đầu tư, viện dẫn những rủi ro do những tiến bộ của Trung Quốc gây ra.
Báo cáo Sức mạnh Quân sự Trung Quốc năm 2024 của Lầu Năm Góc củng cố mối quan ngại này, lưu ý rằng Không quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đang hiện đại hóa với tốc độ có thể thách thức ưu thế trên không của Mỹ tại các khu vực tranh chấp như Biển Đông hoặc Eo biển Đài Loan.
Bối cảnh toàn cầu bổ sung thêm một lớp nữa vào câu chuyện. Trong khi Trung Quốc đẩy nhanh quá trình thử nghiệm, các quốc gia khác đang thúc đẩy các chương trình thế hệ tiếp theo của riêng họ.
Theo một báo cáo từ Eurasian Times, Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu của Anh, Nhật Bản và Italy đặt mục tiêu ra mắt vào năm 2035, cùng với việc các nhà lập pháp gần đây thúc giục tiến độ nhanh hơn trước những bước tiến của Trung Quốc.
Trong khi đó, Hệ thống Không quân Chiến đấu Tương lai của Pháp, Đức và Tây Ban Nha đang tiến triển chậm hơn và chiếu đấu cơ MiG-41 của Liên bang Nga vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu.
Khả năng của Trung Quốc trong việc đưa vào sử dụng không chỉ một mà là hai nguyên mẫu thế hệ thứ sáu—J-36 và thiết kế Shenyang—làm cho nước này trở nên khác biệt, mặc dù vẫn còn nhiều câu hỏi về khả năng sẵn sàng hoạt động của chúng.
Quan chức Không quân Mỹ Andrew Hunter thừa nhận rằng Trung Quốc có thể đạt được năng lực ban đầu trước NGAD nhưng vẫn tin tưởng vào ưu thế công nghệ của Mỹ.
Các nhà phân tích vẫn chia rẽ về vai trò của J-36. Kích thước và khả năng mang tải của nó cho thấy tính linh hoạt, có khả năng bao trùm ưu thế trên không, các nhiệm vụ tấn công sâu hoặc thậm chí là ném bom khu vực, như The Aviationist suy đoán. Việc không có bộ ổn định truyền thống ám chỉ sự phụ thuộc vào phần mềm điều khiển bay tiên tiến, một đặc điểm của thiết kế thế hệ tiếp theo.
Chuyên gia Justin Bronk của Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia mô tả một chuyến bay trước đó là "hấp dẫn", lưu ý rằng tiềm năng của nó có thể định hình lại học thuyết chiến đấu trên không nếu kết hợp với đội thiết bị bay không người lái đang phát triển của Trung Quốc. Tuy nhiên, nếu không có thông số kỹ thuật chi tiết, phần lớn điều này vẫn chỉ là phỏng đoán có căn cứ.
Bản thân thuật ngữ "thế hệ thứ sáu" thiếu một định nghĩa phổ quát, thường bao gồm các đặc điểm như hợp tác có người lái-không người lái và vũ khí năng lượng định hướng, những lĩnh vực mà cả Trung Quốc và Mỹ đều đang đầu tư mạnh.
Thời điểm của những chuyến bay này—ba chuyến trong ba tháng—là nổi bật. So với khoảng cách kéo dài nhiều năm thường thấy trong quá trình thử nghiệm máy bay chiến đấu ban đầu, nhịp độ này cho thấy Trung Quốc có thể đã tiến hành các thử nghiệm không được báo cáo trước đó.
Trang tin The War Zone đưa tin rằng chuyến bay đầu tiên của J-36 có một máy bay phía sau, một thông lệ phổ biến cho các cuộc thử nghiệm ban đầu, nhưng sự vắng mặt của nó trong chuyến bay thứ ba của J-36 cho thấy sự chuyển dịch sang các hoạt động tự chủ hơn. Sự tiến triển nhanh chóng này đã khiến một số người bất ngờ.
Vào năm 2021, các nhà phân tích được Quwa.org trích dẫn dự đoán rằng thế hệ thứ sáu của Trung Quốc sẽ ra mắt vào khoảng năm 2028, khiến mốc thời gian hiện tại trở nên bất ngờ. Liệu điều này có phản ánh những đột phá thực sự hay nỗ lực vội vã để thể hiện năng lực vẫn chưa rõ ràng.
Ngoài công nghệ, những hàm ý chiến lược vẫn còn rất lớn. Trong một cuộc xung đột giả định ở eo biển Đài Loan hoặc Biển Đông, một chiếc J-36 tàng hình, tầm xa có thể làm phức tạp thêm kế hoạch của Mỹ và các đồng minh. Khả năng xâm nhập không phận được bảo vệ của nó, cùng với kho tên lửa đang mở rộng của Trung Quốc, có thể buộc phải xem xét lại các chiến lược răn đe trong khu vực.
Chương trình F/A-XX song song của Hải quân Mỹ, nhằm thay thế F/A-18 Super Hornet, cũng phải đối mặt với tình trạng cấp bách tương tự, mặc dù chưa có nguyên mẫu nào được xác nhận công khai. Trong khi đó, năng lực sản xuất của Trung Quốc - vốn đã ngang bằng với sản lượng máy bay chiến đấu của Mỹ hàng năm, theo Simple Flying - có thể khuếch đại tác động của J-36 nếu được mở rộng hiệu quả.
Chuyến bay thứ ba của J-36 đánh dấu một cột mốc quan trọng, không chỉ đối với Trung Quốc mà còn đối với quỹ đạo rộng hơn của hàng không quân sự. Việc thử nghiệm được tăng tốc, thiết kế táo bạo và tăng cường xuất hiện trước công chúng trái ngược với những nỗ lực thầm lặng hơn, hạn chế về chi phí của Mỹ.
Khi cả hai quốc gia đều đang hoàn thiện tầm nhìn thế hệ thứ sáu của mình, bầu trời Thành Đô mang đến cái nhìn hấp dẫn về những gì sắp tới, với bối cảnh hoàng hôn mở ra một chương mới trong cuộc đua giành quyền thống trị trên không.