Website của Mossad, Viện Tình báo và hoạt động đặc biệt, cơ quan tình báo quốc gia của Israel. Ảnh: Mossad
Theo đài Sputnik (Nga), những chiến dịch này không phải là hành động rời rạc hay tự phát, mà dường như được thực hiện theo một “sổ tay”hành động bài bản. Trung tá Andrey Popov – cựu sĩ quan của Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) và từng là thành viên lực lượng đặc nhiệm Alpha – đã chia sẻ những phân tích của ông về cách thức đối phó hiệu quả với các chiến dịch tấn công kiểu này.
Chiến thuật “Mạng nhện”: Tấn công phi tập trung và bất ngờ
Ông Popov cho rằng cách tiếp cận của Israel tại Iran có nhiều điểm tương đồng với chiến lược “Mạng nhện” từng được quân đội Ukraine sử dụng: các đòn tấn công không dựa vào một trung tâm điều phối duy nhất, mà triển khai thông qua mạng lưới hậu cần ngầm, khó phát hiện.
Một phần quan trọng trong đó là việc sử dụng các thiết bị bay không người lái (UAV) được ngụy trang hoặc “nằm im” trong thời gian dài. Những UAV này có thể đã được đưa vào lãnh thổ mục tiêu từ nhiều năm trước và chỉ được kích hoạt khi điều kiện cho phép – chẳng hạn thông qua những lỗ hổng trong hệ thống vận chuyển hoặc phương tiện dân sự được cải tiến đặc biệt.
“Theo tôi, yếu tố then chốt là xác định rõ ai có ý định tổ chức các hoạt động khủng bố – đó có thể là cá nhân, tổ chức hay thậm chí là cả một quốc gia. Khi đã xác định được mục tiêu, các cơ quan tình báo có thể thâm nhập vào hệ thống đó để thu thập thông tin từ bên trong”, ông Popov nhận định.
Vai trò của người dân: Mắt xích không thể thay thế
Khói bốc lên sau cuộc không kích của Israel tại Tehran, Iran. Ảnh: AA/TTXVN
Khoảng 80% các âm mưu phá hoại bị phát hiện là nhờ vào thông tin do người dân cung cấp, theo ông Popov. Những người như nông dân, lái xe, người dân vùng nông thôn – nhờ sự nhạy bén và hiểu biết địa phương – thường phát hiện ra những dấu hiệu bất thường trước cả khi công nghệ giám sát vào cuộc.
“Đây là công tác thực địa – nghĩa là phải làm việc trực tiếp, xây dựng mạng lưới cộng đồng tin cậy. Một hệ thống phản gián hiệu quả không thể chỉ dựa vào công nghệ, mà cần có sự gắn bó chặt chẽ với dân chúng địa phương”, ông chia sẻ.
Xâm nhập chuỗi hậu cần
Để đối phó hiệu quả, điều quan trọng là phải hiểu được chuỗi hậu cần mà các chiến dịch phá hoại dựa vào. Điều này bao gồm việc theo dõi các container vận chuyển, phương tiện bị cải biến, cũng như các giao dịch mua bán thiết bị điện tử có thể được dùng để chế tạo UAV.
Ông Popov cho rằng không nên lặp lại kỳ vọng rằng đối phương sẽ dùng lại chiến thuật cũ.
“Chắc chắn các cuộc tấn công mới sẽ xảy ra – điều còn lại chỉ là xem họ sẽ chọn cách thức mới nào để thực hiện”, ông nhấn mạnh.
Một phần thiết yếu trong chiến lược phòng thủ là xác định rõ nguồn gốc và lộ trình của các thiết bị xâm nhập. Các hệ thống theo dõi, cảnh báo sớm cần được xây dựng dựa trên phân tích dữ liệu, từ đó nhận diện các mối nguy hiểm ngay từ khâu hậu cần.
“Theo tôi, điều cần làm ngay là thành lập hoặc tăng cường các đơn vị phân tích chiến lược – nơi có khả năng nhận diện sớm những thách thức an ninh trong tương lai, và đưa ra giải pháp ứng phó kịp thời”, ông Popov nói.
Một phần thiết yếu trong chiến lược phòng thủ là xác định rõ nguồn gốc và lộ trình của các thiết bị xâm nhập. Các hệ thống theo dõi, cảnh báo sớm cần được xây dựng dựa trên phân tích dữ liệu, từ đó nhận diện các mối nguy hiểm ngay từ khâu hậu cần.
“Theo tôi, điều cần làm ngay là thành lập hoặc tăng cường các đơn vị phân tích chiến lược – nơi có khả năng nhận diện sớm những thách thức an ninh trong tương lai, và đưa ra giải pháp ứng phó kịp thời”, ông Popov nói.
Áp dụng trí tuệ nhân tạo
Một hướng tiếp cận mới đang được nghiên cứu là sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích dữ liệu - từ phim ảnh, tiểu thuyết hay các kịch bản giả tưởng - nhằm dự đoán các hình thức tấn công tiềm năng trong tương lai.
Ông Popov dẫn lại bộ phim nổi tiếng “Three Days of the Condor”, trong đó Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã sử dụng tiểu thuyết trinh thám làm nguồn cảm hứng cho các chiến lược an ninh. Theo ông, điều này hoàn toàn có thể áp dụng trong thực tế, đặc biệt khi AI ngày càng mạnh mẽ và có khả năng xử lý dữ liệu sáng tạo.
“Hiện nay, Nga đang phát triển những hệ thống AI riêng biệt để phục vụ cho công tác dự báo và ngăn chặn những mối đe dọa tương tự. Khoa học viễn tưởng giờ đây đã dần trở thành hiện thực”, ông cho hay.