Phó Tổng thống đắc cử Kamala Harris (giữa) và hai ứng cử viên Jon Ossoff (phải) và Raphael Warnock (trái) tại buổi vận động hôm 3/1 tại Carrollton, Georgia. Ảnh: Reuters
Nếu giành thêm được một hoặc cả hai ghế tại Thượng viện thông qua cuộc bầu cử ở Georgia, đảng Cộng hòa sẽ tiếp tục giữ thế đa số tại Thượng viện Mỹ khóa tới, cho phép họ ngăn chặn, gây sức ép với phần lớn chương trình nghị sự của Tổng thống đắc cử Joe Biden.
Ngược lại, nếu chiến thắng nghiêng về đảng Dân chủ, số ghế tại Thượng viện sẽ được chia đều 50-50 cho cả hai đảng, khi đó lá phiếu của Phó Tổng thống đắc cử Kamala Harris sẽ có tiếng nói quyết định vì theo Hiến pháp, Phó Tổng thống Mỹ sẽ đồng thời là Chủ tịch Thượng viện. Giành thế đa số tại Thượng viện, chính quyền ông Joe Biden sẽ có ưu thế lớn trong lập trình, triển khai chương trình nghị sự, giáng đòn đau vào đảng Cộng hòa.
Nhận thức được tầm quan trọng của kì bầu cử bổ sung này, giới chóp bu đại diện hai đảng thời gian qua đã đẩy mạnh chiến dịch vận động hậu thuẫn cho các ứng cử viên của đảng mình. Cả Tổng thống Donald Trump và Tổng thống đắc cử Joe Biden ngày 4/1 sẽ tổ chức vận động tranh cử tại Georgia. Cùng thời điểm, Phó Tổng thống Mike Pence cũng có chuyến công tác thứ 5 tới Georgia. Trước đó, Phó Tổng thống đắc cử Harris đã xúc tiến cuộc vận động ủng hộ cho hai ứng cử viên Ossoff và Warnock trong ngày 3/1.
Chuyến đi của ông Trump tới Georgia mang tính chất quyết định cục diện, tùy thuộc vào thông điệp mà ông đem tới cử tri tại bang này. Những người Cộng hòa lo ngại, việc ông chủ Nhà Trắng lặp lại chỉ trích “gian lận bầu cử” – điều rất dễ xảy ra, sẽ khiến số cử tri Cộng hòa đi bầu giảm. Nhưng các nhà chiến lược cũng thừa nhận rằng, sự hiện diện của ông Trump ở Georgia là cần thiết để khuấy động nhiệt huyết của khối cử tri ruột trong cuộc đua năm nay.
“Không được phép sai lầm ở đây. Nói nhiều về gian lận bầu cử tổng thống sẽ ngăn cử tri Cộng hòa đi bỏ phiếu. Khối cử tri ruột phải ra mặt và đảng Cộng hòa cần có cách tiếp cận ôn hòa hơn. Đơn giản chỉ là một thông điệp về ích lợi của thế phân đôi trong Quốc hội nhằm cân bằng với quyền lực hành pháp. Điều đó giúp mang lại chiến thắng để đảng Cộng hòa kiểm soát Thượng viện. Tôi không chắc là ông Trump sẽ phát đi thông điệp đó”, Dan Eberhart, người phụ trách gây quỹ của đảng Cộng hòa bình luận.
Kết quả thăm do trước ngày bầu cử cho thấy cuộc đua sít sao giữa hai đại diện Perdue và Ossoff với các đối thủ Cộng hòa Loeffler và Warnock. Cả hai bên đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lôi kéo được tối đa số cử tri trung thành đi bầu. Tính đến đêm 31/12/2020, đã có tới 3 triệu cử tri hoàn tất bỏ phiếu sớm, phá vỡ các kỉ lục trước đó ở bang Georiga. Tuy nhiên, chưa thể lượng định chính xác thế thắng-thua từ số cử tri này, bởi Georgia không vận hành hệ thống đăng ký cử tri theo đảng phái và dữ liệu khảo sát cũng không cho biết cử tri bỏ phiếu cho ai.
Ông David Perdue vận động tranh cử trong cuộc đua trước đối thủ Jon Ossoff. Ảnh: NYT
Điểm mới trong cuộc đua năm nay là kỉ lục về gây quỹ và chi tiêu cho tranh cử. Trong cả năm 2020, bốn ứng cử viên đều đứng trong Top 10 về tạo quỹ tranh cử thượng nghị sĩ kể từ năm 1992 trở lại đây, với Ossoff đứng đầu (140 triệu USD), Warnock xếp thứ 3 (125 triệu USD), còn Loeffler và Perdule lần lượt đứng thứ 8 và thứ 9 với 90 triệu USD và 92 triệu USD. Giới quan sát đánh giá đây là một trong những cuộc chạy đua ghế Thượng nghị sĩ đắt giá nhất lịch sử.
Nhưng chiến thuật công kích, chỉ trích lẫn nhau vẫn là điểm truyền thống không thể thiếu. Bà Loeffler trong chặng dừng chân ở Carrollton (Georgia) hôm 2/1 cảnh báo cử tri Cộng hòa rằng, việc để đảng Dân chủ kiểm soát Thượng viện sẽ dẫn đến tình trạng “đóng cửa thường trực”. Bà cũng công kích Jon Ossoff, cáo buộc ông là người ‘giàu có mà chẳng làm gì” và thân Trung Quốc.
Về phần mình, đảng Dân chủ triệt để khai thác bê bối mà Washington Post đăng tải hôm 3/1, liên quan đền rò rỉ bản ghi âm cuộc điện thoại mà ở đó Tổng thống Trump liên tục yêu cầu ông Brad Raffensperger, Thư ký tiểu Georgia, "truy tìm" hơn 11.000 phiếu bầu cần thiết để ông có thể lật ngược kết quả bầu cử tại bang này.
Bà Harris khi phát biểu trước đám đông tại Carrollton hôm 3/1 khẳng định hành động của ông Trump thể hiện rõ sự bế tắc, thất vọng, một biểu hiện của lạm dụng quyền lực của một Tổng thống Mỹ. Phó thủ lĩnh phe thiểu số đảng Dân chủ tại Thượng viện Dick Durbin cho rằng can thiệp thô bạo của ông Trump đe dọa nền dân chủ Mỹ, đáng để mở một cuộc điều tra hình sự.
Giới phân tích nhận định chiến dịch tranh cử của các ứng cử viên tại Georgia đều áp dụng chiến lược tập trung vào thu hút khối cử tri nền tảng thay vì tìm kiếm số cử tri mới. Đảng Cộng hòa muốn giữ thế mạnh trong cộng đồng da trắng nông thôn, trong khi đảng Dân chủ hướng đến nhóm cử tri tại các trung tâm đô thị. Cuộc đua vì thế sẽ được quyết định bởi yếu tố số lượng cử tri truyền thống đi bầu.
Georgia vốn được xem là bang truyền thống của đảng Cộng hòa, nhưng những thay đổi về nhân chủng học đã giúp đảng Dân chủ gây dựng được “làn sóng xanh’ ở đây. Chưa có một ứng cử viên Dân chủ nào chiến thắng trong cuộc bầu cử Thượng nghị sĩ ở Georgia trong một thập kỉ qua. Nhưng chiến thắng sít sao của ông Joe Biden tại bang này trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 3/11/2020 vừa qua có thể là chỉ dấu báo hiệu điều khác biệt.