Ba điều kiện để xe tăng phương Tây 'thay đổi cuộc chơi' ở Ukraine

Chiến dịch kéo dài nhiều tháng của người Ukraine nhằm có được xe tăng Leopard 2 do Đức sản xuất và M1 Abrams của Mỹ chứng tỏ xe tăng chiến đấu một lần nữa được xác định là thành phần mặt đất chủ chốt trong cuộc xung đột vũ trang. Chỉ hai năm trước, các quốc gia như Anh còn tranh luận liệu họ có nên loại bỏ hoàn toàn xe tăng hay không trước những tiến bộ của máy bay không người lái và chiến tranh mạng.

Các quan chức Ukraine nói rằng 300 xe tăng tối tân của phương Tây - đặc biệt là những chiếc Leopard và Abrams có tốc độ, linh hoạt, lớp giáp bảo vệ và hỏa lực mạnh mẽ - sẽ cho phép họ thay đổi cục diện cuộc chiến, mang lại cho lực lượng tăng thiết giáp của Kiev một cú đấm mạnh cần thiết để phá vỡ các phòng tuyến của Nga ở Donetsk, Luhansk và Zaporizhzhia, giành lại lãnh thổ, thậm chí tiến vào Crimea.

Mykhailo Podolyak, cố vấn của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, cho biết xe tăng phương Tây “sẽ thay đổi cục diện cuộc chiến và bắt đầu kết thúc nó”. Ông Podolyak nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ có thể kết thúc cuộc chiến này trong vài tháng nữa".

Tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá, việc những lô xe tăng của phương Tây có thể trở thành nhân tố "thay đổi cuộc chơi" ở Ukraine hay không còn phụ thuộc vào 3 yếu tố: thời điểm, huấn luyện và vận hành trong một cuộc xung đột vũ trang hỗn hợp. 

Mặc dù quyết định gửi xe tăng của Berlin được chào đón ở Kiev, nhưng điều này đã đến muộn hơn nhiều so với những gì người Ukraine mong đợi, khiến kế hoạch phản công vào đầu mùa xuân của họ gặp rủi ro khi người Nga kịp mở một cuộc tấn công lớn chống lại họ. Lo sợ châm ngòi cho một cuộc xung đột rộng lớn hơn hoặc biến NATO thành một bên tham gia trực tiếp vào cuộc chiến, sự do dự của Berlin bị cho là làm mất thời gian quý báu của Kiev.

Đó là chưa kể sau khi cam kết viện trợ đã được đưa ra, người Ukraine sẽ cần nhiều tháng đào tạo để trở thành chuyên gia vận hành Leopard, cùng với 31 chiếc Abrams và để thiết lập hoạt động bảo trì cũng như dây chuyền hậu cần cung cấp phụ tùng thay thế, sửa chữa và nhiên liệu.

Các cựu chỉ huy xe tăng phương Tây và các nhà phân tích chiến tranh trên bộ cảnh báo rằng người Ukraine cũng sẽ mất thời gian để học cách tích hợp xe tăng với các lực lượng khác và vận hành chúng cùng với hàng trăm phương tiện hỗ trợ khác cũng đang dần được chuyển giao, chẳng hạn như xe chiến đấu bộ binh Stryker và Bradley.

Ngoài ra, quân đội Ukraine sẽ phải hiểu cách vận hành xe tăng song song với các hệ thống pháo mới - bao gồm hệ thống pháo ARCHER tiên tiến do Thụy Điển cung cấp - cũng như máy bay không người lái, máy bay trực thăng và bất kỳ máy bay chiến đấu nào Ukraine có thể được cung cấp.

Mất thời gian quý giá

Một trong những lý do khiến Kiev mong muốn xe tăng Leopard là chúng dễ bảo trì và vận hành hơn Abrams. Giới chức quân đội Ukraine cho rằng sẽ chỉ mất một tháng để huấn luyện kíp chiến đấu. Nhưng Trung tướng đã nghỉ hưu Ben Hodges, cựu chỉ huy của Quân đội Mỹ ở châu Âu, cho biết dù binh sĩ Ukraine chứng tỏ khả năng thích ứng rất cao khi học cách sử dụng thiết bị mới, thời gian huấn luyện vẫn có thể kéo dài từ 7 - 11 tuần.

Những người khác thậm chí nói rằng khoảng thời gian dự kiến đó là quá lạc quan.

Nicholas Drummond, cựu sĩ quan quân đội Anh và hiện là cố vấn quốc phòng kiêm chuyên gia chiến tranh trên bộ, cho biết: “Bạn phải huấn luyện binh sĩ không chỉ để chiến đấu với xe tăng và vận hành trên thực địa mà còn phải huấn luyện để bảo dưỡng chúng. Nhiệm vụ thứ hai khó hơn nhiều so với nhiệm vụ đầu tiên vì nếu chúng không được bảo trì đúng cách, bạn có thể sử dụng chúng chỉ được 3-4 ngày, nếu xảy ra sự cố, nó sẽ trở thành vô dụng".

Ông Drummond cho rằng, Ukraine "cần tối thiểu ba tháng để đào tạo". "Người Ukraine có thể không có nhiều thời gian, nhưng đó là những gì họ cần, và lý tưởng nhất là họ có thể cần 5 tháng", chuyên gia này nói.

Mối lo mùa mưa đến

Thời điểm giao xe tăng và các xe bọc thép hỗ trợ cũng không rõ ràng. Berlin hôm 25/1 cho biết những chiếc Leopard đầu tiên từ Đức có thể được triển khai ở Ukraine trong hai tháng nữa, nhưng cũng có thông tin cho rằng thời điểm đó sẽ lùi vào tháng 3.

Trong khi đó, người Ukraine muốn tấn công sớm hơn trước khi có mưa theo mùa và tan băng vào mùa xuân khiến mặt đất lầy lội, cản trở hoạt động di chuyển của các xe thiết giáp hạng nặng.

Nhìn vào mặt tích cực, việc đào tạo đã được tiến hành trong vài tuần qua. Đầu tháng 1 này, quân đội Mỹ tuyên bố họ đang mở rộng huấn luyện về chiến tranh kết hợp cho các lực lượng Ukraine ở Đức với mục tiêu mài giũa kỹ năng chiến đấu để phía Ukraine phối hợp tốt hơn các đơn vị cấp đại đội và cấp tiểu đoàn, đồng thời đảm bảo tất cả các vũ khí chiến đấu trong khu vực đều đồng bộ, tối đa hóa tiềm năng.

Nhưng với thực tế là lô xe tăng sẽ không có mặt ở Ukraine trước tháng 4, Kiev có thể gặp khó khăn ngăn chặn một cuộc tấn công lớn của Nga.

Yuriy Sak, một cố vấn của Bộ Quốc phòng Ukraine, phàn nàn hôm 26/1 rằng các nước phương Tây vẫn chưa đưa ra "dấu hiệu rõ ràng" nào cho Kiev về việc sẽ cung cấp bao nhiêu xe tăng cho Ukraine. Điều đó càng cản trở kế hoạch chiến đấu của Kiev. Xem xét các cam kết và gợi ý cho đến nay, thì Ukraine có thể chỉ nhận được 2/3 yêu cầu của mình, với khoảng 100 đến 200 xe tăng. Các chuyên gia lo ngại con số đó liệu có thể thay đổi cuộc chơi hay không.

John Herbst, cựu Đại sứ Mỹ tại Ukraine, hiện làm việc tại nhóm chuyên gia cố vấn của Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết: “Các xe tăng sẽ giúp Ukraine bảo vệ các vị trí của mình với ít thương vong hơn. Chúng cũng sẽ trở thành vô giá nếu Moskva tiến hành một cuộc tấn công lớn từ Belarus hoặc các nơi khác – điều mà các cơ quan tình báo Ukraine dự báo”.

Tăng hiệu suất chiến trường của xe tăng

Leopard là một vũ khí đáng sợ hơn nhiều so với những chiếc xe tăng T-72 phổ biến thời Liên Xô mà Ukraine đã tin dùng trong gần 12 tháng qua.

Xe tăng Leopard được trang bị súng 120 mm, được vận hành bởi hệ thống điều khiển hỏa lực kỹ thuật số và máy đo khoảng cách laser nhiệt. Chúng có tầm nhìn ban đêm rất tinh vi. Được trang bị động cơ diesel tăng áp kép V-12, Leopard có thể di chuyển với tốc độ 70 km/h và kíp lái bốn người được bảo vệ bởi lớp giáp nặng 60 tấn, dày 42 cm và có khả năng chịu được tác động của súng chống tăng RPG7.

Các tấm bảo vệ bổ sung được cố định ở dưới bụng xe tăng để bảo vệ khỏi mìn và các thiết bị nổ tự chế. Các tấm này đã tỏ ra vô giá trong việc che chắn cho các đội xe tăng từ Canada, Đan Mạch và Hà Lan hoạt động ở Afghanistan khi trở thành mục tiêu phục kích của Taliban.

Nhưng hiệu suất chiến trường của xe tăng sẽ chỉ tốt khi chúng được sử dụng trong chiến tranh hỗn hợp. Cornish, cựu sĩ quan xe tăng quân đội Anh cho biết: “Cách bạn sử dụng chúng mới thực sự quan trọng.

Về điểm đó, ông rất tin tưởng vào việc người Ukraine có thể phối hợp hiệu quả giữa bộ binh, xe bọc thép, pháo binh và bất kỳ hỗ trợ đường không nào có, tất cả đều bảo vệ lẫn nhau và phối hợp chặt chẽ với xe tăng dẫn đầu cuộc tấn công sau khi các trận địa pháo. Chỉ cần người Nga mất thăng bằng, bộ binh Ukraine có thể đánh bật họ khỏi chiến hào và các vị trí phòng thủ khác.

Ông nói: “Đã từng được phương Tây huấn luyện về chiến tranh phối hợp, sẽ không khó để họ thích nghi".

Người Ukraine sẽ phải quyết định nơi tập trung những chiếc Leopard trên chiến tuyến dài 600 km ngoằn ngoèo ở vùng Donbas. Hodges, cựu chỉ huy của Quân đội Mỹ ở châu Âu, phán đoán rằng Kiev sẽ nhắm mục tiêu vào phía đông nam Ukraine, nhằm vào Mariupol và Melitopol, trong nỗ lực cắt đứt 'cây cầu' trên đất liền của Nga với Crimea. Ông nói với tờ Politico gần đây: “Người Ukraine sẽ tìm cách tấn công liên kết đất liền".

Nhưng thời gian ngày càng là điều cốt yếu. Người Ukraine nghi ngờ một cuộc tấn công của Nga có thể diễn ra trong vòng hai tháng, trước mùa băng tan, khi hơn 150.000 người Nga nhập ngũ vào tháng 9 năm ngoái sẽ hoàn thành khóa huấn luyện. Họ sẽ được đặt dưới sự chỉ huy của Tướng Valery Gerasimov - nguyên Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga và là tổng chỉ huy mới của lực lượng Nga ở Ukraine, một chuyên gia về xe tăng.

Tướng Gerasimov được đào tạo tại Trường chỉ huy xe tăng cấp cao Kazan và ban đầu ông chỉ huy các sư đoàn thiết giáp. Ông dự kiến ​​sẽ phụ thuộc rất nhiều vào khoảng 360 xe tăng T90 có sẵn để dẫn đầu bất kỳ cuộc tấn công nào mà ông phát động ở Donetsk và Luhansk, hoặc từ phía bắc qua ngả Belarus.

Không ai dự đoán về một cuộc đối đầu giữa Leopard và T90 trong một trận "chung kết" dữ dội nào đó, mặc dù chúng được coi là ngang tài ngang sức về khả năng.

Theo chuyên gia Cornish: “Điều thực sự quan trọng là chiến thuật có ưu việt hay không. Và thật công bằng khi nói rằng các chiến thuật của phương Tây mà người Ukraine đang được học là vượt trội hơn nhiều”.