Giáo sư, Viện sĩ Châu Văn Minh đã trân trọng đón nhận danh hiệu cao quý từ Giáo sư, Viện sĩ Gennedy Kraniskov, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Anh hùng Lao động Nga.
Với sự kiện này, giới khoa học Việt Nam vinh dự có thêm đại diện thứ 4 được vinh danh trong đội ngũ Viện Hàn lâm Khoa học Nga, cùng với các GS.VS. Trần Đại Nghĩa, GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu và GS.VS. Đặng Vũ Minh. Ngoài ra, GS.VS. Châu Văn Minh cũng trở thành Viện sĩ của 3 tổ chức hàn lâm quốc tế, gồm: Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Belarus và Liên hiệp các Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới (IAAS).
Tại cuộc bầu chọn viện sĩ nước ngoài vào tháng 5 vừa qua, GS.VS. Châu Văn Minh là một trong 4 nhà khoa học được bầu tại phân ban Sinh học của RAS.
Phát biểu tại buổi lễ, GS.VS. Châu Văn Minh bày tỏ niềm tự hào khi được đón nhận danh hiệu cao quý cho cả cá nhân ông và cho Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST). Ông tin tưởng rằng hợp tác giữa 2 Viện Hàn lâm sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa, vì sự phát triển của khoa học và tình hữu nghị Việt – Nga.
Đại sứ Việt Nam tại LB Nga Đặng Minh Khôi nhấn mạnh đây là dấu mốc đặc biệt quan trọng đối với khoa học Việt Nam, vì RAS là một trong những viện hàn lâm hàng đầu thế giới với bề dày 300 năm hoạt động, tập hợp nhiều nhà khoa học đoạt giải Nobel và có tầm ảnh hưởng sâu rộng. Việc RAS bầu chọn một nhà khoa học Việt Nam vào hàng ngũ viện sĩ thể hiện sự ghi nhận của giới khoa học Nga đối với năng lực nghiên cứu của Việt Nam, đồng thời phản ánh vị thế ngày càng cao của khoa học Việt Nam trên trường quốc tế.
Sự kiện cũng mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc đối với quan hệ hai nước, cho thấy hợp tác khoa học – công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực then chốt như khoa học biển, vật lý năng lượng cao, công nghệ vật liệu, sinh học – hóa học, đang trở thành một trong những trụ cột bền vững của quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam – Liên bang Nga. Đây là một tín hiệu tích cực, mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới trong giai đoạn hai nước đều đang ưu tiên phát triển khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Trả lời phỏng vấn của phóng viên TTXVN sau buổi lễ, GS.VS. Châu Văn Minh cho biết chặng đường hợp tác 50 năm qua giữa RAS và VAST là minh chứng cho thấy giới học thuật Việt Nam không chỉ lớn mạnh trong nghiên cứu khoa học mà còn trong hợp tác quốc tế. Từ chỗ các nhà khoa học Việt Nam học hỏi, tiếp thu các kiến thức, kinh nghiệm của Nga và triển khai các dự án chung theo tư vấn, hướng dẫn bạn, thì nay với kiến thức và kỹ năng ngày càng được đào tạo bài bản, thời gian cọ xát quốc tế tăng cao, các nhà khoa học Việt Nam ngày càng chủ động hơn trong quá trình hợp tác, đề xuất nội dung, đưa ra phương hướng hợp tác và triển khai các hoạt động. Đơn cử, trong hợp tác biển, các cán bộ khoa học Việt Nam đã học hỏi được nhiều kỹ thuật mới, ngày càng trưởng thành hơn và đã hình thành nhóm nghiên cứu hỗn hợp trên cơ sở hợp tác bình đẳng. Đặc biệt trong thời gian qua, dưới sự hỗ trợ và đầu tư mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam dành cho khoa học - công nghệ, từ hạ tầng nghiên cứu tới hỗ trợ đào tạo, các nhà khoa học Việt Nam đã trưởng thành cả về trình độ và uy tin hợp tác, được các đồng nghiệp Nga đánh giá cao, chủ động tìm kiếm và liên hệ để thực hiện các dự án chung.
Năm nay, Việt Nam và LB Nga kỷ niệm 75 năm quan hệ ngoại giao với nhiều hoạt động tích cực. Theo Tuyên bố chung về các định hướng lớn của quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Nga trong giai đoạn hợp tác mới đã được Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Nga Vladimir Putin nhất trí trong chuyến thăm Nga hồi tháng 5 vừa qua, năm 2026 được chọn là năm hợp tác khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo Việt Nam - LB Nga, một sáng kiến nhằm tăng cường hợp tác song phương trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ. Trong định hướng đó, VAST sẽ đẩy mạnh hợp tác với các đối tác Nga trong những lĩnh vực thế mạnh như nghiên cứu cơ bản, nhất là những lĩnh vực Nga có ưu thế dẫn đầu như vật lý, hóa học, khoa học trái đất; đồng thời chú trọng việc làm chủ các công nghệ lõi và công nghệ chiến lược, theo định hướng của Việt Nam; đẩy mạnh phát triển ứng dụng khoa học vào giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội theo yêu cầu thực tiễn của quốc gia. Bên cạnh đó, VAST cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu biển và đánh giá tiềm năng quốc gia biển để xây dựng phương hướng chiến lược trong việc khai thác, bảo tồn bền vững biển và góp phần khẳng định chủ quyền biển đảo của quốc gia. GS.VS. Châu Văn Minh cho biết hai Viện hàn lâm có kế hoạch ký kết hợp tác biển giai đoạn 2026 - 2035 tại Hà Nội và tiếp tục triển khai những hoạt động hợp tác đã rất thành công trong thời gian qua.
GS.VS. Châu Văn Minh là chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực hóa sinh các hợp chất thiên nhiên, với gần 500 công trình khoa học và đã công bố hơn 40 sáng chế, giải pháp hữu ích. Đặc biệt, ông có nhiều đóng góp quan trọng trong phát triển hợp tác khoa học Việt – Nga, nhất là trong nghiên cứu cơ bản và đào tạo nguồn nhân lực. GS.VS. Châu Văn Minh cũng là người đã thúc đẩy việc xây dựng và triển khai các lộ trình hợp tác biển giữa hai Viện Hàn lâm, chỉ đạo tổ chức các chuyến khảo sát chung bằng các tàu nghiên cứu khoa học của Nga mang tên "Viện sĩ Oparin” và “Viện sĩ Lavrentiev”, đồng thời hợp tác nghiên cứu và đào tạo nhân lực trong lĩnh vực vật lý hạt nhân tại Viện Liên hiệp Nghiên cứu Hạt nhân Dubna (JINR) cũng như phát triển các chương trình nghiên cứu liên ngành về vật liệu mới, hóa dược – công nghệ sinh học, vật lý hạt nhân, công nghệ vũ trụ…với nhiều viện nghiên cứu và trường đại học Nga. Trên cơ sở những đóng góp tích cực của ông trong việc thúc đẩy hợp tác nghiên cứu và đào tạo khoa học - công nghệ chất lượng cao giữa Việt Nam và LB Nga, Hội đồng Liên hiệp các tổ chức giáo dục và khoa học Liên bang Nga tín nhiệm lựa chọn GS.VS. Châu Văn Minh là “Đại sứ Giáo dục và Khoa học Nga”.
Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, hội nhập quốc tế đóng vai trò hết sức quan trọng để Việt Nam tiếp cận tri thức mới và phát triển nguồn nhân lực, qua đó góp phần thực hiện mục tiêu đưa khoa học – công nghệ trở thành động lực phát triển của quốc gia. Việc Chủ tịch VAST được bầu làm Viện sĩ của Viện Hàn lâm Khoa học Nga không chỉ là sự ghi nhận xứng đáng đối với một nhà khoa học xuất sắc, mà còn là niềm tự hào chung của cộng đồng khoa học Việt Nam. Đây là minh chứng rõ ràng cho sự phát triển và hội nhập ngày càng sâu rộng của khoa học Việt Nam, đồng thời mở ra những cơ hội mới cho tăng cường hợp tác nghiên cứu và đào tạo giữa Việt Nam và LB Nga trong giai đoạn tới.