Nhóm tổ chức Trại Khoa học bao gồm Giáo sư Nguyễn Thị Kim Thanh và các cộng sự (Tiến sĩ Mark Fuller và Stanley Smith từ đại học UCL, Phó Giáo sư Martin Dominik từ Đại học St Andrews, Tiến sĩ Linh Nguyễn từ Viện Nha khoa UCL Eastman). Ảnh: TTXVN phát
Bà luôn tâm huyết và trăn trở với mong muốn truyền cảm hứng nghiên cứu khoa học cho thế hệ trẻ, nhất là những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn ở London, vốn ít có điều kiện theo đuổi niềm đam mê này.
Năm 2019, Giáo sư Nguyễn Thị Kim Thanh đã được trao Giải thưởng danh giá Rosalind Franklin từ Viện hàn lâm khoa học của Vương Quốc Anh và Khối Thịnh vượng chung do những thành tựu nghiên cứu của bà trong lĩnh vực vật liệu nano cho y sinh. Bà đã đề nghị sử dụng khoản tiền thưởng để tổ chức Trại khoa học dã ngoại ở một trung tâm giải trí phiêu lưu để truyền cảm hứng và động lực nghiên cứu khoa học cho học sinh trung học từ lớp 8 đến lớp 10.
Trại khoa học được tổ chức vào tháng 4/2023 tại trung tâm giải trí phiêu lưu PGL Liddington thuộc vùng Wiltshire của Vương quốc Anh dưới sự hướng dẫn của Giáo sư Nguyễn Thị Kim Thanh và các cộng sự. Tổng cộng có 46 học sinh trung học ở London đã được tham gia trải nghiệm Trại khoa học, trong đó chủ yếu là các nữ sinh có hoàn cảnh khó khăn hoặc có nguồn gốc thuộc các cộng đồng dân thiểu số từ các khu vực kém thịnh vượng ở London, ít có điều kiện theo đuổi sự nghiệp STEM (các ngành học về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học). Sự kiện này không chỉ mang đến cho những học sinh cơ hội đắm mình vào khoa học mà còn phát triển tính độc lập và sự tự tin của các em khi hòa nhập với các em từ các lớp và hoàn cảnh khác.
Tham gia Trại khoa học của Giáo sư Nguyễn Thị Kim Thanh, các em học sinh được tham gia những thí nghiệm thực hành khoa học trong lĩnh vực công nghệ nano tiên tiến nhưng rất thú vị và gần gũi với đời sống hàng ngày như tổng hợp các hạt nano vàng bằng nước cốt chanh và muối vàng, thử nghiệm làm đổi màu các hạt nano trong dung dịch bằng nước muối (chất điện phân), khám phá sự ổn định của các hạt nano khi chúng được bảo vệ bởi một lớp protein (lòng trắng trứng) chống lại nồng độ cao của nước muối. Các em cũng chứng kiến cách tạo ra các hạt nano vàng, hạt oxit sắt từ tính, các hạt nano từ tính tương tác với từ trường bằng cách sử dụng chất lỏng sắt từ và nam châm.
Các em học sinh tham gia chơi trò chơi khoa học tìm kiếm trí tuệ ngoài Trái Đất. Ảnh: TTXVN phát
Các học sinh thực sự tò mò, thích thú khi được thực hiện các thí nghiệm khoa học dưới sự hướng dẫn trực tiếp từ nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ nano hiện nay, Giáo sư Nguyễn Thị Kim Thanh, nhất là được khám phá quá trình sử dụng công nghệ nano để phát hiện và điều trị một số bệnh như ung thư. Một học sinh đã thốt lên rằng: "Tôi chưa bao giờ biết Giáo sư Thanh có thể tạo ra các hạt nano vàng bằng nước chanh! Thật tuyệt vời khi thấy dung dịch đổi màu và tìm hiểu cách sử dụng những hạt siêu nhỏ này trong chăm sóc sức khỏe, chẳng hạn như xét nghiệm các bệnh truyền nhiễm như COVID-19".
Phó Giáo sư Martin Dominik từ Đại học St Andrews cũng khuyến khích các em suy ngẫm về việc liệu Trái Đất có phải là một hành tinh đặc biệt trong vũ trụ bao la hay không và cuối cùng là ý nghĩa của việc làm người.
Bên cạnh các thí nghiệm khoa học, các em học sinh còn được tham gia các hoạt động bổ trợ, trò chơi khoa học rất lý thú khác. Đó là trò chơi “Thông điệp từ xa”, trong đó các học sinh sẽ thảo luận việc tìm kiếm trí tuệ ngoài Trái Đất và tạo ra một mã để truyền tin nhắn bằng các khối màu và sau đó phân tích cấu trúc mã của chúng (so sánh mã của các học sinh với một loạt các mẫu có sẵn, bao gồm chữ tượng hình, chữ Latinh có pixel, Tetris, mã Morse, ASCII và mã di truyền).
Trong một hoạt động khác, các em mô tả về nền văn minh nhân loại và viết một thông điệp cho người ngoài hành tinh khác. Hoạt động này ban đầu được thiết kế cho Triển lãm khoa học mùa Hè của Viện hàn lâm khoa học Vương quốc Anh và Khối Thịnh vượng chung năm 2019.
Bên cạnh Giáo sư Nguyễn Thị Kim Thanh, Tiến sĩ Mark Fuller của UCL, người kết nối quan hệ giữa trường đại học UCL và các trường phổ thông, cũng tham gia với vai trò người hướng dẫn hoạt động chế tạo tên lửa và năng lượng bền vững.
Các em học sinh cũng rất thích các hoạt động thể chất khác của trung tâm giải trí phiêu lưu PGL như Thử thách thẳng đứng, Dựng bè, Thang Jacob, Đu dây, Leo núi, Bắn cung, Đoạt cờ, Giải quyết vấn đề và một giải thi đấu PGL.
Các hoạt động thể chất khác của trung tâm giải trí phiêu lưu PGL thu hút các em học sinh tham gia. Ảnh: TTXVN phát
Trao đổi với phóng viên TTXVN, Giáo sư Nguyễn Thị Kim Thanh bày tỏ vui mừng khi tổ chức được Trại khoa học sau một thời gian dài bị trì hoãn do dịch COVID-19 và truyền đạt những kiến thức khoa học tiên tiến của bà đến với các em học sinh. Bà cho biết: “Chúng tôi đã nỗ lực rất nhiều đằng sau hậu trường để thiết kế mọi thứ thật đơn giản và ấn tượng với các em học sinh. Chúng tôi rất vui khi thấy các em khám phá khoa học và hòa mình vào nhiều hoạt động thể chất mạo hiểm”.
Về kế hoạch tiếp theo, Giáo sư Nguyễn Thị Kim Thanh khẳng định sẽ tiếp tục tổ chức các hoạt động ngoại khóa tại UCL cho các em học sinh này, đồng thời sẽ dịch và cung cấp các video cho các giáo viên trên toàn thế giới để họ có thể mô phỏng quá trình tổng hợp các hạt nano trong điều kiện của họ. Bà cho biết sẽ mở rộng hợp tác với các trường trung học để tăng số lượng học sinh theo học các môn Sinh học, Hóa học và Vật lý đạt trình độ A (tiên tiến) lên 50% vào năm 2025-2026.
Bà nhấn mạnh: “Trại khoa học chỉ là bước khởi đầu trong nỗ lực của chúng tôi nhằm thúc đẩy giáo dục STEM và truyền cảm hứng cho thế hệ các nhà khoa học tiếp theo. Chúng tôi hy vọng sẽ thúc đẩy những thay đổi tích cực, đặc biệt là ở các em gái và các nhóm dân tộc thiểu số, để các nhóm này trong tương lai sẽ khám phá và theo học các môn STEM ở cấp đại học”.