Xây dựng quy trình sản xuất sắn trên đất dốc theo hướng bền vững

Cùng đó, các viện, doanh nghiệp trong Hiệp hội Săn Việt Nam tiếp tục nghiện cứu chọn tạo các bộ giống chất lượng hơn với hàm lượng tinh bột cao, khả năng chống chịu với sâu bệnh tốt hơn; tiếp tục xây dựng mô hình sản xuất sắn bền vững trên đất dốc, có quy trình hoàn thiện để người trồng sắn dễ áp dụng thực tế. 

Đồng thời, làm tốt tuyên truyền, nâng cao nhận thức toàn diện cho người dân và cán bộ kỹ thuật, chính quyền địa phương về vai trò, hiệu quả kinh tế của cây sắn mang lại, tạo động lực để người dân yên tâm sản xuất sắn trên đất dốc bền vững; xây dựng chính sách bài bản, căn cơ, thiết thực, phù hợp với điều kiện thực tiễn tại địa phương để hỗ trợ các nguồn lực về tài chính, kỹ thuật cho người dân…

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Thế Phước - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh cho biết: Sắn là một trong những cây trồng có diện tích, sản lượng và có hiệu quả kinh tế khá tại tỉnh Yên Bái. Tuy nhiên, do việc chuyển đổi sang trồng các loại cây trồng khác, ảnh hưởng của sâu bệnh gây hại và liên kết giữa nhà máy, doanh nghiệp với người trồng sắn chưa được chặt chẽ đã làm diện tích trồng sắn giảm dần qua các năm. Từ năm 2014 đến nay, diện tích giảm trên 50%. Theo số liệu thống kê năm 2024, diện tích trồng sắn đạt 7.788 ha.

Giai đoạn 2021 - 2025, thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới, tỉnh Yên Bái đã chỉ đạo một trong những nhiệm vụ cần thiết là cơ cấu lại cây trồng, hình thành, phát triển các vùng nguyên liệu tập trung, chuyên canh; trong đó, cây sắn vẫn là cây trồng chủ lực, có hiệu quả kinh tế được định hướng giữ ổn định diện tích trên 8.000 ha, sản lượng đạt trên 160.000 tấn/năm. Có 2 doanh nghiệp chế biến với 3 nhà máy sản xuất, công suất 56.000 tấn sản phẩm/năm; sản lượng tinh bột chế biến 46.881,3 tấn/năm (năm 2023 xuất khẩu 8.700 tấn).

Hiện nay, diện tích canh tác sắn bền vững trên đất dốc để bảo vệ đất chống xói mòn đạt trên 1.000 ha/năm, qua đánh giá, lượng đất xói mòn do áp dụng canh tác trên đất dốc đã giảm từ 28,8 - 30,5%. Năng suất củ tươi các giống sắn mới đạt 47,5 tấn/ha, cao hơn 20 - 25 tấn so với năng suất giống sắn khác trồng tại địa phương.

Để tiếp tục ổn định, duy trì diện tích và phát triển các kỹ thuật trồng sắn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh đề nghị các ngành, địa phương trong tỉnh phải xác định vị trí, tầm quan trọng của cây sắn, là cây phát triển kinh tế, làm giàu cho người dân, đồng thời góp phần tích cực phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Từ đó, thực hiện tốt các chương trình, kế hoạch phát triển nông nghiệp nông thôn, trong đó có cây sắn; tăng cường liên kết giữa vùng nguyên liệu và chế biến; hỗ trợ các doanh nghiệp cải tiến dây chuyền công nghệ trong bảo quản, chế biến, xỷ lý chất thải trong quá trình sản xuất; tiếp tục thực hiện xúc tiến thương mại, tìm kiếm mở rộng thị trường xuất khẩu.

Tỉnh Yên Bái cũng mong muốn qua hội nghị sẽ khuyến khích nhân dân, các doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu, cơ quan quản lý tích cực, đồng bộ thực hiện các giải pháp để phát triển sản xuất sắn bền vững, đồng thời thực hiện tốt Đề án "Phát triển bền vững ngành hàng sắn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Thảo luận tại hội nghị, các đại biểu cho rằng, việc sản xuất, chế biến và tiêu thụ sắn vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại hạn chế cần phải khắc phục trong thời gian tới như nhận thức của người dân và một số địa phương về cây sắn còn chưa đồng đều. Nhiều nơi vẫn coi cây sắn là cây trồng có ảnh hưởng đến chất lượng đất hay sản xuất nông nghiệp nói chung; trồng sắn theo hình thức quảng canh, không đầu tư, sản xuất bị động, liên kết sản xuất thiếu chặt chẽ, đầu tư hạ tầng đối với vùng nguyên liệu còn hạn chế. Đồng thời, thiếu đầu tư nghiên cứu kỹ thuật canh tác sắn trên đất dốc dẫn đến năng suất thấp; còn thiếu cơ chế chính sách khuyến khích phát triển ngành hàng sắn…

Để sản xuất cây sắn theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững tại các tỉnh phía Bắc, các đại biểu đề nghị cần ban hành quy trình canh tác sắn trên đất dốc theo hướng bền vững, phù hợp với tập quán canh tác, điều kiện sinh thái; tổ chức sản xuất giống sắn sạch bệnh; đẩy mạnh ứng dụng cơ giới hoá các khâu trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến; rà soát, xây dựng các tiêu chuẩn chất lượng về sắn và sản phẩm từ sắn; phát triển các quy trình kỹ thuật chế biến sắn và sản phẩm từ sắn phù hợp với tình hình thực tế đảm bảo tạo thuận lợi đầu ra cho các vùng trồng sắn trên đất dốc… 

Sắn là một trong những cây trồng thuộc danh mục sản phẩm nông nghiệp chủ lực quốc gia, có giá trị xuất khẩu cao, đứng thứ ba sau cà phê, lúa gạo. Trong 5 năm trở lại đây, tinh bột sắn và sắn lát có giá trị xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD và sắn được xem là cây dễ trồng, ít kén đất, ít vốn đầu tư, phù hợp với nhiều vùng sinh thái khác nhau và điều kiện kinh tế nông hộ đồng bào vùng cao.

Các doanh nghiệp sản xuất, chế biến và tiêu thụ sắn thời gian qua đã từng bước đồng hành cùng nông dân đầu tư liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm, tạo được niềm tin cho người trồng sắn.

Theo báo cáo của Cục Trồng trọt, năm 2023 tổng diện tích sắn toàn quốc đạt 511.433,4 ha; trong đó diện tích sắn các tỉnh phía Bắc đạt 156,4 nghìn ha (chiếm 30,6% tổng diện tích sắn cả nước); năng suất bình quân đạt 147,2 tạ/ha (bằng 72,4% năng suất sắn cả nước); sản lượng đạt 2.301,5 nghìn tấn (chiếm 22% sản lượng sắn cả nước). 

Trong 19 tỉnh có diện tích trồng sắn lớn nhất vùng Trung du miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ có tổng diện tích sắn trồng trên đất dốc đạt 130.487,4 ha (chiếm 83,4% tổng diện tích sắn toàn miền), diện tích sắn trên đất dốc vùng Trung du miền núi phía Bắc đạt 86.706 ha (chiếm 84,9% tổng diện tích trồng sắn toàn vùng), vùng Bắc Trung Bộ diện tích sắn trên đất dốc đạt 33.781,4 ha (chiếm 66,3% tổng diện tích trồng sắn toàn vùng).

Hiện nay, trên địa bàn các tỉnh phía Bắc có 31 nhà máy chế biến tinh bột sắn tại 14 tỉnh với tổng công suất thiết kế 1.487 nghìn tấn củ tươi/năm, đáp ứng được 64,6% sản lượng sắn toàn vùng.