Tại vòng đàm phán lần này, Mỹ đã đưa ra những đề xuất mang tính “đe dọa cao” đối với thỏa thuận thương mại khu vực đã tồn tại 23 năm qua, bao gồm yêu sách về nâng tỉ lệ nội địa hóa khu vực đối với ngành công nghiệp ôtô từ 62,5% hiện nay lên 85%; chu kỳ 5 năm xem xét lại NAFTA và xóa bỏ Chương 19 về giải quyết tranh chấp do phá giá và trợ giá, hạn ngạch.
Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland (giữa), Bộ trưởng Kinh tế Mexico Ildefonso Guajardo Villarreal (trái) và Đại diện thương mại Mỹ Robert E. Lighthizer tại vòng đàm phán NAFTA ở Ottawa, Ontario (Canada). Ảnh: AFP/TTXVN |
Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, các đề xuất trên của Mỹ đi ngược với bản chất của NAFTA và gia tăng sự bất ổn trong khu vực, gây ảnh hưởng tới các kế hoạch đầu tư của doanh nghiệp.
Những yêu sách của Mỹ khiến quá trình đàm phán NAFTA trở nên khó khăn hơn, khi tại vòng 3, Washington đã bắt đầu đưa ra những đề xuất “gai góc”, nhằm tìm kiếm cơ chế tạo thuận lợi cho các vụ kiện bán phá giá đối với việc nhập khẩu các sản phẩm nông sản của Mexico; hạn chế khả năng Mexico và Canada có được hợp đồng mua sắm công ở Mỹ trong khi các công ty Mỹ sẽ được tiếp cận nhiều hơn các dự án của chính phủ Mexico và Canada; các biện pháp giảm nhập khẩu hàng dệt may từ hai đối tác còn lại.
Đại diện đàm phán của Mexico và Canada đã bác bỏ những yêu sách trên của Mỹ, nhưng khẳng định không rời khỏi bàn đàm phán. Tại cuộc họp báo chung kết thúc vòng đàm phán, trưởng đoàn đàm phán của Mexico, Bộ trưởng Kinh tế Ildefonso Guajardo, và của Canada, Ngoại trưởng Chrystia Freeland khẳng định tìm kiếm một NAFTA mới đem lại lợi ích cho các bên liên quan.
Bộ trưởng Ildefonso Guajardo khẳng định Mexico không muốn rời khỏi đàm phán NAFTA với hai bàn tay trắng, nhưng tất cả đều có giới hạn. Bất chấp những đề xuất bất đồng, ba bên cần đạt được một thỏa thuận cùng có lợi, nâng cao khả năng cạnh tranh khu vực và tạo thêm nhiều việc làm.
Đại diện đàm phán của Mỹ, Mexico và Canada đều nhất trí đẩy nhanh tiến độ để hoàn tất việc tái đàm phán NAFTA vào quý I/2018. Theo kế hoạch, vòng đàm phán thứ 5 về hiện đại hóa NAFTA sẽ diễn ra tại thủ đô Mexico City từ ngày 17-21/11 tới.
Cùng ngày, Tổng thống Mexico, Enrique Peña Nieto, cho biết nước này và Canada sẽ tiếp tục theo đuổi một thỏa thuận tự do thương mại trong trường hợp Mỹ rời khỏi NAFTA. Tổng thống Peña Nieto khẳng định Mexico sẽ triển khai kế hoạch “B” nếu NAFTA đổ vỡ. Kế hoạch này tập trung vào đa dạng hóa thị trường, tìm kiếm các đối tác mới và triển khai cơ chế bảo vệ đầu tư.
Tổng thống Donald Trump cho rằng NAFTA là một thảm họa đối với Mỹ, là hiệp định thương mại tồi tệ nhất trong lịch sử, đồng thời nhiều lần tuyên bố muốn rút khỏi hiệp định này. Ông Donald Trump cho rằng NAFTA đã làm gia tăng nhập siêu thương mại của Mỹ, ảnh hưởng đến việc làm của nước này, chuyển dịch hàng triệu vị trí việc làm trong ngành sản xuất sang Mexico, nơi có giá nhân công thấp hơn.
NAFTA là hiệp định thương mại giữa Mexico, Mỹ và Canada, có hiệu lực từ ngày 1/1/1994. Theo thống kê, trao đổi thương mại giữa 3 quốc gia Bắc Mỹ đạt trên 1.300 tỷ USD vào năm 2016.